DOI Heft:
[Nr. 4]
DOI Artikel:Peters, C. H.: Oud - Groningerland, [2]
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.19806#0155
en noodeloos, zoovele hoogst eigenaardige, zoovele echt typische oude gebouwen zijn
gesloopt, waaronder alle kloosters, op slechts één na: dat te ter Apel in 't Westerwoldsche,
en alle oude borgen, op slechts twee na: de Menkema-borg te Uithuizen en de jongere
Fraeijlema-borg te Slochteren.
Wij missen door die vernieling — meerendeels slechts wegens gebrek aan bestemming
of wegens ter beschikbaarstelling of verkrijging van wat oude bouwmaterialen uitgevoerd, en,
in zooverre zij te klein geworden kerken en de oudste borgen betrof, teneinde te zelfder
plaatse een grootere te kunnen bouwen —, wij missen daardoor niet enkel alles uit den
aanvangstijd, uit de Ziouf-bouwperiode, behoudens eene enkele hoeve in het zuid-oostelijke
Afb. 5. De nog in het nog bestaande gebouw van de abdij van Aduard
in 1916, achter het gestucadoorde gewelf der Protest, kerk gevonden
muur-nissen en rozetten.
gedeelte, maar tevens de aanvangs-vormen onzer oudste kerken en borgen in den sfeen-bouw,
en bovendien nog menige schakel in hunne overgangs-vormen van eeuw op eeuw.
En wat wij mede missen, dat is een volledigen blik op en in het oorspronkelijk
inwendige onzer midden-eeuwsche kerken, kloosters en borgen, op hare volledige
meubileering, stoffeering, enz. In plaats van ons een kijk te geven in weem en school,
in kapittel-, eet-, slaap- en zieken-zaal, in keuken, kelder en hof, in de werkplaatsen
en hoeven, in de toren-vertrekken van den ouden, en in de zij-vleugels van den
lateren borg, in de woningen van den vrijen pachter, en in de verblijven of hutten der
hoorigen en dienstbaren, geven de oude kronieken, zelfs die van een Emo en van een
143
gesloopt, waaronder alle kloosters, op slechts één na: dat te ter Apel in 't Westerwoldsche,
en alle oude borgen, op slechts twee na: de Menkema-borg te Uithuizen en de jongere
Fraeijlema-borg te Slochteren.
Wij missen door die vernieling — meerendeels slechts wegens gebrek aan bestemming
of wegens ter beschikbaarstelling of verkrijging van wat oude bouwmaterialen uitgevoerd, en,
in zooverre zij te klein geworden kerken en de oudste borgen betrof, teneinde te zelfder
plaatse een grootere te kunnen bouwen —, wij missen daardoor niet enkel alles uit den
aanvangstijd, uit de Ziouf-bouwperiode, behoudens eene enkele hoeve in het zuid-oostelijke
Afb. 5. De nog in het nog bestaande gebouw van de abdij van Aduard
in 1916, achter het gestucadoorde gewelf der Protest, kerk gevonden
muur-nissen en rozetten.
gedeelte, maar tevens de aanvangs-vormen onzer oudste kerken en borgen in den sfeen-bouw,
en bovendien nog menige schakel in hunne overgangs-vormen van eeuw op eeuw.
En wat wij mede missen, dat is een volledigen blik op en in het oorspronkelijk
inwendige onzer midden-eeuwsche kerken, kloosters en borgen, op hare volledige
meubileering, stoffeering, enz. In plaats van ons een kijk te geven in weem en school,
in kapittel-, eet-, slaap- en zieken-zaal, in keuken, kelder en hof, in de werkplaatsen
en hoeven, in de toren-vertrekken van den ouden, en in de zij-vleugels van den
lateren borg, in de woningen van den vrijen pachter, en in de verblijven of hutten der
hoorigen en dienstbaren, geven de oude kronieken, zelfs die van een Emo en van een
143