DOI Heft:
[Nr. 5]
DOI Artikel:De St. Catharina- of Kruiskerk te 's-Hertogenbosch
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19806#0241
heeft1). Deze schilderijen zullen ook het nieuwe kerkgebouw versieren. Daarnaast bezit
de Kruiskerk nog eene Madonna met Kind en St. Dominicus, geschilderd door Theodorus
van Thulden, afkomstig uit de voormalige schuurkerk der parochie van St. Catharina in
de Vughterstraat2).
De nieuwe kerk, welke door Jan Stuyt is ontworpen, wordt eveneens van baksteen
opgetrokken; zij wordt echter gepleisterd. Evenwel zal men het oude koor ongepleisterd
laten; er bestaat zelfs het voornemen, zoodra de beschikbare fondsen het toelaten, het
oude koor te restaureeren, waaraan dringend behoefte is. De oude pastorie (thans
kosterswoning), die vroeger al eens gepleisterd was, zal echter opnieuw gepleisterd
worden. Dit laatste is stellig ten zeerste te betreuren. Immers bij het losbikken der oude pleister
kwam hier een fraaie vroeg-Renaissance-gevel van baksteen met zandsteenen banden
voor den dag (het huis dateert van 1619); hetgeen bij iederen oudheidkundige reeds bij
voorbaat groote vreugde had gewekt over het kleurrijk en schilderachtig effect, dat dit
gebouw met het in de nabijheid gelegen oude koor, dat eveneens ongepleisterd zou
blijven, in dien hoek van het Kruisbroederskerkhof te weeg zou brengen. Deze vreugde
zou echter slechts van korten duur zijn, want al spoedig waren de pleisteraars ook aan
de oude pastorie begonnen. Bij informatie naar de redenen hiervan werd gezegd, dat de
kosten eener restauratie van den voorgevel der pastorie te hoog zouden zijn geweest;
de zandsteen bleek o. a. geheel verteerd. Bij allen eerbied voor dit argument zou men
toch willen vragen, of het niet mogelijk geweest ware, in plaats van aanstonds tot
pleisteren over te gaan, althans te trachten het bedrag voor deze herstelling bijeen te
brengen, temeer daar dit bedrag, vergeleken bij de som, die met de geheele verbouwing
dezer kerk gemoeid is, uiterst gering geweest zou zijn. Men mag deze ietwat overijlde
handeling destemeer betreuren, daar het kerkbestuur aan den anderen kant door het
behoud van het oude koor en van de collectie schilderijen uit Averbode, al ging het
daartoe vooral ook op aandrang van buitenstaanders over, juist van eene zeer loffelijke
piëteit getuigenis gegeven heeft. H P r
1) Bijzonderheden over Verhaghen en diens verhouding tot Averbode vindt men in een door
deze abdij uitgegeven blaadje, Bode der Aartsbroederschap van O. L. V. van ’tH. Hart, jrg. 1912,
n°. 7, 10 en 12.
De negen thans in Den Bosch aanwezige schilderijen zijn de volgende: 1. De aanbidding der
herders, 4.89 )< 3.41; 2. De aanbidding der drie koningen, 4.89 X 3.39; 3. De kindermoord te Bethlehem,
4.84X3.40; 4. De bruiloft van Kana, 2.96X 2.88; 5. De gedaanteverwisseling op den berg Tabor,
2.96X2.85; 6. De genezing der zieken, 3.37 X 2.87; 7. De overspelige vrouw, 3.37 X 2.84; 8. De
voetwassching, 2.96 X 2.84; 9. De roeping van Petrus, 2.98 X 2.93; alle maten zijn binnen de lijsten
opgegeven.
2) Vgl. Van Sasse van IJsselt, a. w. I, p. 342.
15
229
de Kruiskerk nog eene Madonna met Kind en St. Dominicus, geschilderd door Theodorus
van Thulden, afkomstig uit de voormalige schuurkerk der parochie van St. Catharina in
de Vughterstraat2).
De nieuwe kerk, welke door Jan Stuyt is ontworpen, wordt eveneens van baksteen
opgetrokken; zij wordt echter gepleisterd. Evenwel zal men het oude koor ongepleisterd
laten; er bestaat zelfs het voornemen, zoodra de beschikbare fondsen het toelaten, het
oude koor te restaureeren, waaraan dringend behoefte is. De oude pastorie (thans
kosterswoning), die vroeger al eens gepleisterd was, zal echter opnieuw gepleisterd
worden. Dit laatste is stellig ten zeerste te betreuren. Immers bij het losbikken der oude pleister
kwam hier een fraaie vroeg-Renaissance-gevel van baksteen met zandsteenen banden
voor den dag (het huis dateert van 1619); hetgeen bij iederen oudheidkundige reeds bij
voorbaat groote vreugde had gewekt over het kleurrijk en schilderachtig effect, dat dit
gebouw met het in de nabijheid gelegen oude koor, dat eveneens ongepleisterd zou
blijven, in dien hoek van het Kruisbroederskerkhof te weeg zou brengen. Deze vreugde
zou echter slechts van korten duur zijn, want al spoedig waren de pleisteraars ook aan
de oude pastorie begonnen. Bij informatie naar de redenen hiervan werd gezegd, dat de
kosten eener restauratie van den voorgevel der pastorie te hoog zouden zijn geweest;
de zandsteen bleek o. a. geheel verteerd. Bij allen eerbied voor dit argument zou men
toch willen vragen, of het niet mogelijk geweest ware, in plaats van aanstonds tot
pleisteren over te gaan, althans te trachten het bedrag voor deze herstelling bijeen te
brengen, temeer daar dit bedrag, vergeleken bij de som, die met de geheele verbouwing
dezer kerk gemoeid is, uiterst gering geweest zou zijn. Men mag deze ietwat overijlde
handeling destemeer betreuren, daar het kerkbestuur aan den anderen kant door het
behoud van het oude koor en van de collectie schilderijen uit Averbode, al ging het
daartoe vooral ook op aandrang van buitenstaanders over, juist van eene zeer loffelijke
piëteit getuigenis gegeven heeft. H P r
1) Bijzonderheden over Verhaghen en diens verhouding tot Averbode vindt men in een door
deze abdij uitgegeven blaadje, Bode der Aartsbroederschap van O. L. V. van ’tH. Hart, jrg. 1912,
n°. 7, 10 en 12.
De negen thans in Den Bosch aanwezige schilderijen zijn de volgende: 1. De aanbidding der
herders, 4.89 )< 3.41; 2. De aanbidding der drie koningen, 4.89 X 3.39; 3. De kindermoord te Bethlehem,
4.84X3.40; 4. De bruiloft van Kana, 2.96X 2.88; 5. De gedaanteverwisseling op den berg Tabor,
2.96X2.85; 6. De genezing der zieken, 3.37 X 2.87; 7. De overspelige vrouw, 3.37 X 2.84; 8. De
voetwassching, 2.96 X 2.84; 9. De roeping van Petrus, 2.98 X 2.93; alle maten zijn binnen de lijsten
opgegeven.
2) Vgl. Van Sasse van IJsselt, a. w. I, p. 342.
15
229