DOI Heft:
[Nr. 6]
DOI Artikel:Byvanck, Alexander W.: Noord-Nederlandsche miniaturen der 15de eeuw in handschriften van den Bijbel: Handschriften te Amsterdam en Middelburg
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.19806#0279
met deze verschillende groepen niet bereikt. En afstand tusschen de figuren onderling
schijnt niet te bestaan.
Aan de figuren, die geheel zichtbaar zijn, is steeds groote zorg besteed. En de
voorstelling is vol leven door een opvallend spel van gebaren. Zoo krijgen de personen
onderling verband en zij spreken bovendien tot den beschouwer. Ook een trek als bij
de jongens, die krijgertje spelen, getuigt voor het verlangen naar natuurlijkheid.
Door allerlei bijzonderheden is voor afwisseling gezorgd. De kleeding is gelegd
in zware plooien met diepe schaduwen en glanslichten. Daarvoor is wit gebruikt en een
enkele maal ook goud. Het gelaat is meestal met zorg gemodelleerd en steeds vindt men
met een enkele stip het wit der oogen aangeduid. Ook
in het haar en bij de baarden is geprobeerd den glans
af te beelden.
Deze wensch naar leven en beweging gaat gepaard
met een groote levendigheid van kleur. En het zijn juist
de krachtige kleuren en de eigenaardige bontheid, die aan
de miniaturen hun bijzonder karakter verleenen. De kleuren
zijn helder en ongebroken naast elkander geplaatst. Alleen
het juiste verdeelen en zorgvuldig groepeeren der kleuren
geeft eenheid aan het geheel. Helder wit en sterk blauw
heften de kracht van het felle geel en rood eenigszins op.
En ook de gouden ondergrond werkt dikwijls mede om
de kracht der kleuren te dempen.
Door hun ongebroken kracht werken de kleuren,
zooals reeds werd opgemerkt, ook mede om den indruk
van ruimte te verstoren. De afbeeldingen zonder kleuren
geven daarom een verkeerd effect. En op die wijze
gaat ook het bijzondere van deze miniaturen geheel
verloren. Want kleur en teekening werken daar samen
om leven te geven aan de voorstelling. En deze over-
eenstemming geeft juist aan de schilderstukjes hun bij-
zondere bekoring en een bepaalde waarde als kunstwerken.
De overige miniaturen van dezen Meester zijn: fol. A 63, God verkondigt zijn
wil aan Mozes en de Israëlieten; fol. A 96, toespraak van Mozes tot de Israëlieten aan
gene zijde van den Jordaan; fol. A 112, een gevecht tusschen rotsen.
De tweede Meester heeft geschilderd de gehistorieerde letter, de miniaturen en
de randversiering op de eerste bladzijde van het deel te Amsterdam en verder nog
zes miniaturen in dit deel en acht miniaturen in het deel te Middelburg met de rand-
versiering daarnaast.
De gehistorieerde letter op fol A 1 vindt men hier afgebeeld. (Afb. 3). Het is de
267
schijnt niet te bestaan.
Aan de figuren, die geheel zichtbaar zijn, is steeds groote zorg besteed. En de
voorstelling is vol leven door een opvallend spel van gebaren. Zoo krijgen de personen
onderling verband en zij spreken bovendien tot den beschouwer. Ook een trek als bij
de jongens, die krijgertje spelen, getuigt voor het verlangen naar natuurlijkheid.
Door allerlei bijzonderheden is voor afwisseling gezorgd. De kleeding is gelegd
in zware plooien met diepe schaduwen en glanslichten. Daarvoor is wit gebruikt en een
enkele maal ook goud. Het gelaat is meestal met zorg gemodelleerd en steeds vindt men
met een enkele stip het wit der oogen aangeduid. Ook
in het haar en bij de baarden is geprobeerd den glans
af te beelden.
Deze wensch naar leven en beweging gaat gepaard
met een groote levendigheid van kleur. En het zijn juist
de krachtige kleuren en de eigenaardige bontheid, die aan
de miniaturen hun bijzonder karakter verleenen. De kleuren
zijn helder en ongebroken naast elkander geplaatst. Alleen
het juiste verdeelen en zorgvuldig groepeeren der kleuren
geeft eenheid aan het geheel. Helder wit en sterk blauw
heften de kracht van het felle geel en rood eenigszins op.
En ook de gouden ondergrond werkt dikwijls mede om
de kracht der kleuren te dempen.
Door hun ongebroken kracht werken de kleuren,
zooals reeds werd opgemerkt, ook mede om den indruk
van ruimte te verstoren. De afbeeldingen zonder kleuren
geven daarom een verkeerd effect. En op die wijze
gaat ook het bijzondere van deze miniaturen geheel
verloren. Want kleur en teekening werken daar samen
om leven te geven aan de voorstelling. En deze over-
eenstemming geeft juist aan de schilderstukjes hun bij-
zondere bekoring en een bepaalde waarde als kunstwerken.
De overige miniaturen van dezen Meester zijn: fol. A 63, God verkondigt zijn
wil aan Mozes en de Israëlieten; fol. A 96, toespraak van Mozes tot de Israëlieten aan
gene zijde van den Jordaan; fol. A 112, een gevecht tusschen rotsen.
De tweede Meester heeft geschilderd de gehistorieerde letter, de miniaturen en
de randversiering op de eerste bladzijde van het deel te Amsterdam en verder nog
zes miniaturen in dit deel en acht miniaturen in het deel te Middelburg met de rand-
versiering daarnaast.
De gehistorieerde letter op fol A 1 vindt men hier afgebeeld. (Afb. 3). Het is de
267