DOI Heft:
[Nr. 6]
DOI Artikel:Byvanck, Alexander W.: Noord-Nederlandsche miniaturen der 15de eeuw in handschriften van den Bijbel: Handschriften te Amsterdam en Middelburg
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.19806#0282
Judith staat in de opening van den tent. Zij is prachtig gekleed in een gouden gewaad
met wit bont omzoomd, met gouden schoentjes en een hoofdbedekking met veel goud
doorwerkt. In de rechterhand houdt zij het zwaard en in de linkerhand het afgehouwen
hoofd van Holofernes. Haar dienares naast haar houdt een zak open om het hoofd in
te bergen. Links op den achtergrond bespeurt men de stad der Israëlieten met haar torens
en muren. Rechts zijn heuvels en daarachter steken weer torens op in lichte tinten tegen
de blauwe lucht.
Beschouwt men het werk van dezen Meester, dan is in de eerste plaats opmerkelijk
de groote vooruitgang vergeleken bij de zooeven besproken miniaturen. Reeds de oudere
meester bestudeerde de houdingen en bewegingen der personen en tal van bijzonderheden
naar de natuur. Thans is het ook mogelijk
de figuren te plaatsen in de ruimte. Elk staat
op zich zelf en los van de anderen. En
door het verdeelen van de figuren ontstaat
in de compositie de indruk van diepte.
Men kan thans ook spreken van de
afbeelding van een landschap. Maar toch
kwam dit in het werk van dezen Meester
slechts een enkele maal volledig tot stand.
Er zijn bij hem nog tal van elementen uit
ouderen tijd. Zelfs de vergulde achtergrond
is nog niet geheel opgegeven. En ook bij
geschilderde lucht is slechts zelden de vol-
ledige indruk van een landschap bereikt.
De lucht is meestal donker blauw
met lichten horizon. Tegen die lichte lucht
steken veelal torens op en soms het silhouet
van een stad. En deze gebouwen zijn dan
geheel in blauwe tinten geschilderd. Het
principe van het perspectief der kleuren was
dus bekend. Maar de verbinding ontbreekt meestal nog tusschen de dingen in de verte en
het tafreel op den voorgrond. En de lucht is meer een willekeurige afsluiting van de
voorstelling dan het natuurlijke eindpunt van den blik en de voortzetting van het afgebeelde
op den voorgrond. De volledige toepassing van het principe was nog niet gemakkelijk.
Alleen in de miniaturen van het verhaal der Schepping vindt men bij een zeer
zorgvuldige uitvoering een beter resultaat. Daar is gezorgd voor overgang naar den achtergrond
en daar schijnt ook de lucht zich te welven van den horizon naar voren. Op die wijze
is een gesloten beeld verkregen. En ook alleen daar heeft de Meester, zooals reeds werd
opgemerkt, de merkwaardige effecten van het licht in de wolken toegepast.
Vinden wij dus in deze kunst een bepaalden vooruitgang, de zorgvuldigheid der
270
met wit bont omzoomd, met gouden schoentjes en een hoofdbedekking met veel goud
doorwerkt. In de rechterhand houdt zij het zwaard en in de linkerhand het afgehouwen
hoofd van Holofernes. Haar dienares naast haar houdt een zak open om het hoofd in
te bergen. Links op den achtergrond bespeurt men de stad der Israëlieten met haar torens
en muren. Rechts zijn heuvels en daarachter steken weer torens op in lichte tinten tegen
de blauwe lucht.
Beschouwt men het werk van dezen Meester, dan is in de eerste plaats opmerkelijk
de groote vooruitgang vergeleken bij de zooeven besproken miniaturen. Reeds de oudere
meester bestudeerde de houdingen en bewegingen der personen en tal van bijzonderheden
naar de natuur. Thans is het ook mogelijk
de figuren te plaatsen in de ruimte. Elk staat
op zich zelf en los van de anderen. En
door het verdeelen van de figuren ontstaat
in de compositie de indruk van diepte.
Men kan thans ook spreken van de
afbeelding van een landschap. Maar toch
kwam dit in het werk van dezen Meester
slechts een enkele maal volledig tot stand.
Er zijn bij hem nog tal van elementen uit
ouderen tijd. Zelfs de vergulde achtergrond
is nog niet geheel opgegeven. En ook bij
geschilderde lucht is slechts zelden de vol-
ledige indruk van een landschap bereikt.
De lucht is meestal donker blauw
met lichten horizon. Tegen die lichte lucht
steken veelal torens op en soms het silhouet
van een stad. En deze gebouwen zijn dan
geheel in blauwe tinten geschilderd. Het
principe van het perspectief der kleuren was
dus bekend. Maar de verbinding ontbreekt meestal nog tusschen de dingen in de verte en
het tafreel op den voorgrond. En de lucht is meer een willekeurige afsluiting van de
voorstelling dan het natuurlijke eindpunt van den blik en de voortzetting van het afgebeelde
op den voorgrond. De volledige toepassing van het principe was nog niet gemakkelijk.
Alleen in de miniaturen van het verhaal der Schepping vindt men bij een zeer
zorgvuldige uitvoering een beter resultaat. Daar is gezorgd voor overgang naar den achtergrond
en daar schijnt ook de lucht zich te welven van den horizon naar voren. Op die wijze
is een gesloten beeld verkregen. En ook alleen daar heeft de Meester, zooals reeds werd
opgemerkt, de merkwaardige effecten van het licht in de wolken toegepast.
Vinden wij dus in deze kunst een bepaalden vooruitgang, de zorgvuldigheid der
270