DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.42397#0237
Sztuka i zasady 233
jący co do którejś z czterech pierwszych, bądź był nawet słaby i niezado-
walający we wszystkich razem, niemniej jeśli ta ostatnia, o której mówi-
my, jest tam doskonała, dzieło będzie zawsze szacowne i godne malarza,
bo porządek [ordre] jest źródłem i prawdziwą zasadą nauk. A co do sztuk
- to jest rzeczą szczególną i cudowną, że on właśnie jest ojcem piękności
i że udziela wdzięku nawet najmierniejszym rzeczom, czyniąc je znaczny-
mi”52. Przechodząc do omówienia ryciny Rafaela, Freart kontynuuje roz-
ważania o perspektywie, aczkolwiek, jak sam przyznaje, Sqd Parysa nie
jest wyobrażeniem perspektywicznym w potocznym tego słowa rozumie-
niu, które to wedle Frearta oznacza zaledwie „mechaniczną praktykę”.
Dla niego perspektywa to przestrzenna budowa obrazu dokonana z uwzględ-
nieniem punktu widzenia postaci w obrazie (tu jest nią Parys) oraz „punk-
tu dystansu” - odległości pomiędzy obrazem i okiem tego, kto go ogląda.
Jak bardzo przeprowadzona dalej analiza jest systematyczna i szczegóło-
wa, świadczyć może taki fragment dotyczący interesujących nas figur:
„Schodząc następnie na teren najdalej od punktu widzenia po stronie pra-
wej, spotyka się postać rzeki Ksantos, siedzącej i na pół leżącej wzdłuż
linii równoległej u dołu obrazu tak, że - zgodnie z naszym ostatnim twier-
dzeniem - postać ta winna ukazywać się w tym samym widoku perspek-
tywicznym, w jakim widać by było kształt skróconego kwadratu znajdu-
jącego się w tym samym miejscu. Dlatego - ponieważ postać ta patrzy ku
punktowi widzenia, od którego jest ona bardzo oddalona - część brzucha
(którego w ogóle by nie było widać, zgodnie z pozycją ciała, gdyby się był
znalazł na prawo od miejsca, na które pada linia prostopadła z punktu
widzenia) przedstawia się z tej odległości prawie tak samo, jakby było,
gdyby postać narysowana była z przodu, gdy tymczasem ujęta jest całko-
wicie z profilu w odniesieniu do planu, a poprzeczna linia ramion rów-
nież unosi się nieco ku horyzontowi, zgodnie z tymże twierdzeniem. To
samo można powiedzieć o siedzącej przy tej rzece nimfie, której wizualne
położenie, choć przeciwne, jeśli się bierze pod uwagę twarze, jest jednak
na tej samej linii równoległej, a równocześnie osadzone na planie, ponie-
waż i jedna, i druga widziane są z profilu [.,.]”53.
jący co do którejś z czterech pierwszych, bądź był nawet słaby i niezado-
walający we wszystkich razem, niemniej jeśli ta ostatnia, o której mówi-
my, jest tam doskonała, dzieło będzie zawsze szacowne i godne malarza,
bo porządek [ordre] jest źródłem i prawdziwą zasadą nauk. A co do sztuk
- to jest rzeczą szczególną i cudowną, że on właśnie jest ojcem piękności
i że udziela wdzięku nawet najmierniejszym rzeczom, czyniąc je znaczny-
mi”52. Przechodząc do omówienia ryciny Rafaela, Freart kontynuuje roz-
ważania o perspektywie, aczkolwiek, jak sam przyznaje, Sqd Parysa nie
jest wyobrażeniem perspektywicznym w potocznym tego słowa rozumie-
niu, które to wedle Frearta oznacza zaledwie „mechaniczną praktykę”.
Dla niego perspektywa to przestrzenna budowa obrazu dokonana z uwzględ-
nieniem punktu widzenia postaci w obrazie (tu jest nią Parys) oraz „punk-
tu dystansu” - odległości pomiędzy obrazem i okiem tego, kto go ogląda.
Jak bardzo przeprowadzona dalej analiza jest systematyczna i szczegóło-
wa, świadczyć może taki fragment dotyczący interesujących nas figur:
„Schodząc następnie na teren najdalej od punktu widzenia po stronie pra-
wej, spotyka się postać rzeki Ksantos, siedzącej i na pół leżącej wzdłuż
linii równoległej u dołu obrazu tak, że - zgodnie z naszym ostatnim twier-
dzeniem - postać ta winna ukazywać się w tym samym widoku perspek-
tywicznym, w jakim widać by było kształt skróconego kwadratu znajdu-
jącego się w tym samym miejscu. Dlatego - ponieważ postać ta patrzy ku
punktowi widzenia, od którego jest ona bardzo oddalona - część brzucha
(którego w ogóle by nie było widać, zgodnie z pozycją ciała, gdyby się był
znalazł na prawo od miejsca, na które pada linia prostopadła z punktu
widzenia) przedstawia się z tej odległości prawie tak samo, jakby było,
gdyby postać narysowana była z przodu, gdy tymczasem ujęta jest całko-
wicie z profilu w odniesieniu do planu, a poprzeczna linia ramion rów-
nież unosi się nieco ku horyzontowi, zgodnie z tymże twierdzeniem. To
samo można powiedzieć o siedzącej przy tej rzece nimfie, której wizualne
położenie, choć przeciwne, jeśli się bierze pod uwagę twarze, jest jednak
na tej samej linii równoległej, a równocześnie osadzone na planie, ponie-
waż i jedna, i druga widziane są z profilu [.,.]”53.