DOI article:
Knapiński, Ryszard: Theatrum Canonizationis: Bł. Jana z Kęt, Rzym 16 lipca 1767 r.
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.27413#0038
34
RYSZARD KNAPIŃSKI
RONIMA AEMILIANI Fundatora Kongregacyi Somaszków, SERAFINA DA MONTE
GRANARO rzeczonego d‘ ASCOLI Braciszka Kapucyna, JOANNĘ FRANCISZKĘ FRE-
MIOT DE CHANTAL, Fundatorkę Panien Zakonnych Wizytek, którzy wszyscy na jedy-
nymże dniu nieomylnym widzialney Kościoła Głowy wyrokiem ku czci y uszanowaniu
całemu Prawowiernemu Chrześcijaństwu podani są1.
Na dzień kanonizacji obrano rocznicę intronizacji papieża Klemensa XIII.
Bazylika była już z tej okazji udekorowana2. Niemniej kanonizacja sześciu
świętych wymagała dodatkowej oprawy. Przygotowanie od strony plastycznej
kanonizacji było dużym i kosztownym przedsięwzięciem3. Obejmowało kom-
pleks zadań, których rozwiązanie z reguły powierzano naczelnemu architek-
towi bazyliki św. Piotra. Do poszczególnych prac dobierał on sobie różne
grupy rzemieślników, malarzy, cieślów, snycerzy oraz innych i wypłacał im
należne honoraria. O wyborze architekta decydowali postulatorzy, niekiedy
sugestie poddawał sam papież. Projekty dekoracji wymagały zaangażowania
wielu specjalistów biegłych w sztukach plastycznych, takich jak architektura,
rzeźba, draperie, malarstwo i grafika oraz inne. Czasami wykorzystywano
również rozmaite machiny techniczne. Pozwalały one osiągnąć dynamikę
i ruch oraz, zależnie od scenariusza, efekty specjalne, jak np. obecność
czterech żywiołów: ziemi, powietrza, wody i ognia. Fajerwerki, fontanny,
bicie dzwonów, salwy armatnie, muzyka i śpiew chórów stanowiły oprawę
i akompaniament uroczystości kościelnych. Barok lubował się w efektach
specjalnych, po części wspólnych dla teatru i ceremonii kościelnych.
Wszystko służyło temu, by wywołać jak najbardziej sugestywne wrażenie
1 J. A. P u t a n o w i c z, Życie, cuda i dzieje kanonizacji s. Jana Kantego..., Kraków
1780. Starodruk ma paginację literową, drukowaną po stronie recto. Początek opisu kanonizacji
znajduje się na karcie K2v, a podany cytat mieści się na karcie L i Lv.
2 O różnego typu dekoracjach efemerycznych wznoszonych w Rzymie z okazji różnych świąt,
informuje monumentalne dzieło La Festa a Roma dal Rinascimento al 1870, a cura di M. Fagiolo,
vol. 1-2 Torino-Roma 1997, [Archivi di Arti Décorative], Zob. też: M. Fagiolo Dell’
A r c o, La Festa a Roma. Corpus dette Feste..., Roma 1997; P. Staccioli, Peste romanae. Quatro
secoli di festeggiamenti religiosi e civili dal Rinascimento all’Italia unita, Roma 1997;
S. Mossakowski, Projekt „Teatro di Quarantore” autorstwa Giovanniego Battisty Gisle-
niego, ,,Biuletyn Historii Sztuki” 62(2000), nr 1-2, s. 51-85.
3 Problematyką związaną z wytwórczością artystyczną na użytek kanonizacji od lat zajmuje
się V. Casale (/ ąuadri di canonizzazione: Lazzaro Baldi, Giacomo Zoboli. Produzione, riprodu-
zione e ąualita, „Paragone arte”, 33(1982), nr 389, s. 33-61; tenże, Lazzaro Baldi e Ciro
Ferri „agiografi” di santa Teresa cl’Avila e Tavole XXXI-LXXII, w: Culto dei santi, istituziom
e classi sociali in eta preindustriale, a cura di S. Boesch Gajano, Lucia Sebastiani, Roma 1984,
s. 735-788; tenże, Quadri di canonizzazione, w: La pittura in Italia. II settecento, t. II.
Milano 1990, s. 553-576).
RYSZARD KNAPIŃSKI
RONIMA AEMILIANI Fundatora Kongregacyi Somaszków, SERAFINA DA MONTE
GRANARO rzeczonego d‘ ASCOLI Braciszka Kapucyna, JOANNĘ FRANCISZKĘ FRE-
MIOT DE CHANTAL, Fundatorkę Panien Zakonnych Wizytek, którzy wszyscy na jedy-
nymże dniu nieomylnym widzialney Kościoła Głowy wyrokiem ku czci y uszanowaniu
całemu Prawowiernemu Chrześcijaństwu podani są1.
Na dzień kanonizacji obrano rocznicę intronizacji papieża Klemensa XIII.
Bazylika była już z tej okazji udekorowana2. Niemniej kanonizacja sześciu
świętych wymagała dodatkowej oprawy. Przygotowanie od strony plastycznej
kanonizacji było dużym i kosztownym przedsięwzięciem3. Obejmowało kom-
pleks zadań, których rozwiązanie z reguły powierzano naczelnemu architek-
towi bazyliki św. Piotra. Do poszczególnych prac dobierał on sobie różne
grupy rzemieślników, malarzy, cieślów, snycerzy oraz innych i wypłacał im
należne honoraria. O wyborze architekta decydowali postulatorzy, niekiedy
sugestie poddawał sam papież. Projekty dekoracji wymagały zaangażowania
wielu specjalistów biegłych w sztukach plastycznych, takich jak architektura,
rzeźba, draperie, malarstwo i grafika oraz inne. Czasami wykorzystywano
również rozmaite machiny techniczne. Pozwalały one osiągnąć dynamikę
i ruch oraz, zależnie od scenariusza, efekty specjalne, jak np. obecność
czterech żywiołów: ziemi, powietrza, wody i ognia. Fajerwerki, fontanny,
bicie dzwonów, salwy armatnie, muzyka i śpiew chórów stanowiły oprawę
i akompaniament uroczystości kościelnych. Barok lubował się w efektach
specjalnych, po części wspólnych dla teatru i ceremonii kościelnych.
Wszystko służyło temu, by wywołać jak najbardziej sugestywne wrażenie
1 J. A. P u t a n o w i c z, Życie, cuda i dzieje kanonizacji s. Jana Kantego..., Kraków
1780. Starodruk ma paginację literową, drukowaną po stronie recto. Początek opisu kanonizacji
znajduje się na karcie K2v, a podany cytat mieści się na karcie L i Lv.
2 O różnego typu dekoracjach efemerycznych wznoszonych w Rzymie z okazji różnych świąt,
informuje monumentalne dzieło La Festa a Roma dal Rinascimento al 1870, a cura di M. Fagiolo,
vol. 1-2 Torino-Roma 1997, [Archivi di Arti Décorative], Zob. też: M. Fagiolo Dell’
A r c o, La Festa a Roma. Corpus dette Feste..., Roma 1997; P. Staccioli, Peste romanae. Quatro
secoli di festeggiamenti religiosi e civili dal Rinascimento all’Italia unita, Roma 1997;
S. Mossakowski, Projekt „Teatro di Quarantore” autorstwa Giovanniego Battisty Gisle-
niego, ,,Biuletyn Historii Sztuki” 62(2000), nr 1-2, s. 51-85.
3 Problematyką związaną z wytwórczością artystyczną na użytek kanonizacji od lat zajmuje
się V. Casale (/ ąuadri di canonizzazione: Lazzaro Baldi, Giacomo Zoboli. Produzione, riprodu-
zione e ąualita, „Paragone arte”, 33(1982), nr 389, s. 33-61; tenże, Lazzaro Baldi e Ciro
Ferri „agiografi” di santa Teresa cl’Avila e Tavole XXXI-LXXII, w: Culto dei santi, istituziom
e classi sociali in eta preindustriale, a cura di S. Boesch Gajano, Lucia Sebastiani, Roma 1984,
s. 735-788; tenże, Quadri di canonizzazione, w: La pittura in Italia. II settecento, t. II.
Milano 1990, s. 553-576).