Towarzystwo Naukowe <Lublin> [Hrsg.]: Roczniki Humanistyczne: Historia Sztuki = History of art = Histoire de l'art (50, Zesyt Specjalny.2002)

ROCZNIKI HUMANISTYCZNE
Tom L, zeszyt 4 - 2002

ZESZYT SPECJALNY

MARIUSZ KARPOWICZ
Warszawa

DEKORACJE KOŚCIOŁA JEZUITÓW W NYSIE

Stroną architektoniczną kościoła jezuitów w Nysie zajmował się Konstanty
Kalinowski. Wiemy z jego prac, jak ważny to jest budynek dla rozwoju baro-
ku na Śląsku i jakie miał skomplikowane i burzliwe dzieje1. I tak w roku
1681 wykonano projekt nowego kościoła, który następnie został zmieniony
w roku 1686 przez nieznanego z imienia architekta Quadro z Pragi czeskiej.
Kamień węgielny położono w 1688 r., a w październiku 1690 zasklepiono
nawę główną i wkroczyli do akcji stiukatorzy. Ich prace, zapewne łącznie
z freskami, zakończone zostały w ciągu roku.
Kościół pojezuicki w nysie jest trójprzęsłową bazyliką z emporami,
z węższym przęsłem chórowym i dwiema kaplicami po bokach prezbiterium.
Dekoracja stiukowa nawy głównej, empor i kaplic bocznych przepadła, koś-
ciół bowiem miał dzieje dość burzliwe. W 1741 r., w czasie wojny śląskiej:,
oblegający miasto Prusacy Fryderyka II poważnie zniszczyli sklepienie nawy
głównej. W czasie wojny siedmioletniej (1754-1763) ciż sami Prusacy zamie-
nili kościół na magazyn, a reszty dopełnili Wirtemberczycy oblegający
z kolei Nysę w 1807 r. W dzisiejszym stanie stiuki zachowały się jedynie
w belkowaniu i kapitelach prezbiterium i nawy głównej, na luku tęczowym
i na luku z nawy do chóru muzyczynego. Przetrwały jednak szczęśliwie dwa

1 K. Kalinowski, Kościół jezuicki w Nysie, „Opolski Rocznik Muzealny”,
4(1970), s. 392-436, tamże starsza literatura: s. 392-393; dane archiwalne: s. 396-397;
tenże, Architektura doby baroku na Śląsku, Warszawa 1977, s. 96-99; B. G a 1 a n t o -
w i c z, Rozwiązania urbanistyczne barokowych zespołów budowli jezuickich na Śląsku...,
Wrocław 1997, s. 59-73.