DOI Artikel:
Boberski, Wojciech: Architektura kościoła i kolegium jezuitów w Witebsku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27413#0327
ROCZNIKI HUMANISTYCZNE
Tom L, zeszyt 4 - 2002
ZESZYT SPECJALNY
WOJCIECH BOBERSKI
Warszawa
ARCHITEKTURA KOŚCIOŁA
I KOLEGIUM JEZUITÓW W WITEBSKU
Dzieła architektury położone na odległych ziemiach Rusi Białej, w czasach
nowożytnych ogarnięte granicami województw połockiego, witebskiego
i mścisławskiego, jedynie sporadycznie skupiały uwagę polskich historyków
sztuki. Przed wojną były dla nich niedostępne, później większość z nich
wysadzono w powietrze. Skala zniszczeń była ogromna, nieporównywalna
z żadnym innym obszarem dawnej Rzeczypospolitej. Z sześciu monumental-
nych kościołów barokowych, wzniesionych przez jezuitów przed pierwszym
rozbiorem (Mohylew, Witebsk, Mścisław, Połock, Faszczówka, Orsza), oca-
lały jedynie - opięte rusztowaniami - ruiny bazyliki w Mścisławiu. W Wi-
tebsku nad Dźwiną nie przetrwała żadna z dwóch tuzinów murowanych rzym-
sko- i grecko-katolickich świątyń, wystawionych przed końcem XVIII stule-
cia. U zbiegu ulic Lenina i Frunze, gdzie jeszcze 45 lat temu stał kościół
pojezuicki, ściele się obecnie asfalt ruchliwego Placu Wolności.
Według nakreślonego przez Czcigodnego Jubilata stanu badań architektury
zakonu, kolegium witebskie - podobnie jak wszystkie pozostałe, istniejące na
Białej Rusi do roku 1820 - oczekuje na monografię. Rozproszone źródła
pisane oraz ikonograficzne, pozwalają nieco uzupełnić wiadomości zawarte
w dotychczasowych publikacjach* 1.
1 Zob. S. Z a ł ę s k i T.J., Jezuici w Polsce, t. IV, cz. 3, Kraków 1905, s. 1409-1419
(dalej: Załęski, t./cz.); [J. M. Giżyck i], Mciteryaly do dziejów Akademii Potockiej
i szkół od niej zależnych, zebrał J. G., Kraków 1905, s. 174-186; B. B r e ż g o, Losy
bibliotek jezuickich kolegjów w Potocka i Witebsku, „Przegląd Powszechny” 1926, nr 169,
Tom L, zeszyt 4 - 2002
ZESZYT SPECJALNY
WOJCIECH BOBERSKI
Warszawa
ARCHITEKTURA KOŚCIOŁA
I KOLEGIUM JEZUITÓW W WITEBSKU
Dzieła architektury położone na odległych ziemiach Rusi Białej, w czasach
nowożytnych ogarnięte granicami województw połockiego, witebskiego
i mścisławskiego, jedynie sporadycznie skupiały uwagę polskich historyków
sztuki. Przed wojną były dla nich niedostępne, później większość z nich
wysadzono w powietrze. Skala zniszczeń była ogromna, nieporównywalna
z żadnym innym obszarem dawnej Rzeczypospolitej. Z sześciu monumental-
nych kościołów barokowych, wzniesionych przez jezuitów przed pierwszym
rozbiorem (Mohylew, Witebsk, Mścisław, Połock, Faszczówka, Orsza), oca-
lały jedynie - opięte rusztowaniami - ruiny bazyliki w Mścisławiu. W Wi-
tebsku nad Dźwiną nie przetrwała żadna z dwóch tuzinów murowanych rzym-
sko- i grecko-katolickich świątyń, wystawionych przed końcem XVIII stule-
cia. U zbiegu ulic Lenina i Frunze, gdzie jeszcze 45 lat temu stał kościół
pojezuicki, ściele się obecnie asfalt ruchliwego Placu Wolności.
Według nakreślonego przez Czcigodnego Jubilata stanu badań architektury
zakonu, kolegium witebskie - podobnie jak wszystkie pozostałe, istniejące na
Białej Rusi do roku 1820 - oczekuje na monografię. Rozproszone źródła
pisane oraz ikonograficzne, pozwalają nieco uzupełnić wiadomości zawarte
w dotychczasowych publikacjach* 1.
1 Zob. S. Z a ł ę s k i T.J., Jezuici w Polsce, t. IV, cz. 3, Kraków 1905, s. 1409-1419
(dalej: Załęski, t./cz.); [J. M. Giżyck i], Mciteryaly do dziejów Akademii Potockiej
i szkół od niej zależnych, zebrał J. G., Kraków 1905, s. 174-186; B. B r e ż g o, Losy
bibliotek jezuickich kolegjów w Potocka i Witebsku, „Przegląd Powszechny” 1926, nr 169,