Towarzystwo Naukowe <Lublin> [Hrsg.]: Roczniki Humanistyczne: Historia Sztuki = History of art = Histoire de l'art (50, Zesyt Specjalny.2002)

ROCZNIKI HUMANISTYCZNE
Tom L, zeszyt 4 - 2002

ZESZYT SPECJALNY

KS. JAN NIECIECKI
Lublin

NAGROBEK BRANICKICH
I KAPLICA ŚW. STANISŁAWA KOSTKI
OBROŃCY RZECZYPOSPOLITEJ PRZED „POHAŃCEM”
W KOŚCIELE JEZUITÓW W KRAKOWIE

Jednym z najokazalszych obiektów zdobiących kościół św.św. Piotra
i Pawła w Krakowie jest pomnik Branickich-Gryfitów, panów na pobliskich
Branicach i Ruszczy: Jana Klemensa, marszałka nadwornego koronnego
(zm. w 1673 r.) i jego żony, Aleksandry Katarzyny z Czarnieckich (zm.
w 1698 r.) oraz ich syna, Stefana Mikołaja, wojewody podlaskiego (zm.
w 1709 r.) i jego żony, Katarzyny Scholastyki z Sapiehów (zm. w 1720 r.)
(il. 1). Nagrobek ten wypełnia przestrzeń między pilastrami flankującymi
wschodnią ścianę południowego ramienia transeptu, wspinając się aż na
belkowanie. Tworzy go wielkie malowidło ścienne ujęte w ramę, zwieńczone
rozbudowanym kartuszem herbowym i otoczone portretami zmarłych. Pod
nim jest portal okalający przejście do położonej obok kaplicy, na którym
w centrum spoczywają dwa gryfy, dźwigające na grzbietach półplastyczny
sarkofag1, a na segmentach rozsuniętego przyczółka siedzą dwie postacie
alegoryczne.
Malowidło (il. 2) ukazuje fragment bitwy, z wodzem na pierwszym planie,
prowadzącym wojsko do ataku na Turków. Siedzi on na wspiętym koniu,
ubrany jest w kolczugę i hełm zwieńczony orłem, w ręce trzyma regiment.
Przy jego nodze widoczna jest buława hetmańska. Wśród pancernych uwagę

Gryfy dziś już nie istnieją, podobnie jak i korona ze wstęgą znad kartusza herbowego.

i