DOI article:
Mazurczak, Urszula M.: Krajobrazy Ambroggia da Fossano zw. Bergognone: znaczenie tradycji w obrębie nowych rozwiązań kompozycyjnych
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.27413#0067
KRAJOBRAZY AMBROGGIA DA FOSSANO ZW. BERGOGNONE
63
Kościół na tablicy Chrystusa niosącego krzyż ukazany został na skalnym
wzniesieniu, opadającym stromym zboczem ku rozległej dolinie. Tymczasem
realne okolice kartuzji charakteryzuje topografia zgoła odmienna (il. 7).
Nizinną pianurę wokół Pawii pokrytą zielonymi łąkami i polami uprawnymi,
przecinały bagniste tereny, osuszane już w czasach średniowiecznych dzięki
doskonale zaprojektowanej sieci kanałów irygacyjnych, dobrze rozpoznanych
w swojej inżynierii przez architektów kartuzji. Świadczy o tym do dzisiaj
doskonały stan zachowania dekoracji freskowych jako rezultat skutecznego
osuszenia terenów wokół założeń klasztoru i pałacu. Zaledwie nieznaczne
wzniesienie terenu w obrębie prezbiterium kościoła pozwoliło na przeprowa-
dzenie od tej strony kanału regulującego nawilgocenie obszaru uprawnego,
połączonego z rzeką Ticino, opływającą południową część Pawii . To nie-
znaczne wzniesienie terenu nie jest i nie było skalistym uskokiem wzno-
szącym się ponad nizinnym obszarem. Skałę tę jako miejsce dla kościoła
zbudował sam malarz w określonym celu, który wiąże się z treścią
obrazu.
Ambroggio Bergognone, pracując w kartuzji z przerwami od roku 1480,
najpierw na zlecenie Vincenza Foppy, potem jako odpowiedzialny mistrz za
cały wystrój malarski, widział kompleks kartuzji w najbardziej intensywnej
fazie rozbudowy, zarówno w części kościoła, klasztoru oraz pałacu księcia.
Artysta związany był z karuzją nie tylko fizycznie, poprzez konkretną pracę
zarobkową, ale także w sposób duchowy, uczestnicząc w uroczystościach
i obserwując codzienne modlitwy mnichów. Miejsce swojego życia i pracy
przeniósł jako tło do wielu innych obrazów, jednak sposób prezentacji
kartuzji naprowadza ku różnym wątkom jej rozumienia. Widoki klasztoru
pozostały w różnych ujęciach, niekiedy wyraziste, zaś w innych wypadkach
jako enigmatyczne sugestie. Wszystko to wpisywało się do stylu i dążeń
artystycznych malarzy końca XV wieku. Poszukiwania szerokiego spektrum
realizmu topograficznego były aktualne zarówno w kręgu flamandzkim, jak
i italskim, jednak nie chodziło o fotograficzne odwzorowania. Realna
rzeczywistość, poddawana była transformacji adekwatnej do prezentowanego
tematu. Historyczne detale miast lub pojedynczych budowli włączane były do
treści obrazu. Kartuzja, ukazana na fresku fundacyjnym, jest modelem real-
nym, zaś w obrazach pasyjnych - szczególnie w obrazie Chrystus niosący
krzyż - wyobrażenie kartuzji zespolone zostało treściowo z całą kompozycją,
23 J- H o g g, La Certosa di Pavia (The Chartrhouse of Pavia), New York 1994, Analecta
Cartusiana, ed. J. Hogg, n. 52, vol. 1, s. 78-79.
63
Kościół na tablicy Chrystusa niosącego krzyż ukazany został na skalnym
wzniesieniu, opadającym stromym zboczem ku rozległej dolinie. Tymczasem
realne okolice kartuzji charakteryzuje topografia zgoła odmienna (il. 7).
Nizinną pianurę wokół Pawii pokrytą zielonymi łąkami i polami uprawnymi,
przecinały bagniste tereny, osuszane już w czasach średniowiecznych dzięki
doskonale zaprojektowanej sieci kanałów irygacyjnych, dobrze rozpoznanych
w swojej inżynierii przez architektów kartuzji. Świadczy o tym do dzisiaj
doskonały stan zachowania dekoracji freskowych jako rezultat skutecznego
osuszenia terenów wokół założeń klasztoru i pałacu. Zaledwie nieznaczne
wzniesienie terenu w obrębie prezbiterium kościoła pozwoliło na przeprowa-
dzenie od tej strony kanału regulującego nawilgocenie obszaru uprawnego,
połączonego z rzeką Ticino, opływającą południową część Pawii . To nie-
znaczne wzniesienie terenu nie jest i nie było skalistym uskokiem wzno-
szącym się ponad nizinnym obszarem. Skałę tę jako miejsce dla kościoła
zbudował sam malarz w określonym celu, który wiąże się z treścią
obrazu.
Ambroggio Bergognone, pracując w kartuzji z przerwami od roku 1480,
najpierw na zlecenie Vincenza Foppy, potem jako odpowiedzialny mistrz za
cały wystrój malarski, widział kompleks kartuzji w najbardziej intensywnej
fazie rozbudowy, zarówno w części kościoła, klasztoru oraz pałacu księcia.
Artysta związany był z karuzją nie tylko fizycznie, poprzez konkretną pracę
zarobkową, ale także w sposób duchowy, uczestnicząc w uroczystościach
i obserwując codzienne modlitwy mnichów. Miejsce swojego życia i pracy
przeniósł jako tło do wielu innych obrazów, jednak sposób prezentacji
kartuzji naprowadza ku różnym wątkom jej rozumienia. Widoki klasztoru
pozostały w różnych ujęciach, niekiedy wyraziste, zaś w innych wypadkach
jako enigmatyczne sugestie. Wszystko to wpisywało się do stylu i dążeń
artystycznych malarzy końca XV wieku. Poszukiwania szerokiego spektrum
realizmu topograficznego były aktualne zarówno w kręgu flamandzkim, jak
i italskim, jednak nie chodziło o fotograficzne odwzorowania. Realna
rzeczywistość, poddawana była transformacji adekwatnej do prezentowanego
tematu. Historyczne detale miast lub pojedynczych budowli włączane były do
treści obrazu. Kartuzja, ukazana na fresku fundacyjnym, jest modelem real-
nym, zaś w obrazach pasyjnych - szczególnie w obrazie Chrystus niosący
krzyż - wyobrażenie kartuzji zespolone zostało treściowo z całą kompozycją,
23 J- H o g g, La Certosa di Pavia (The Chartrhouse of Pavia), New York 1994, Analecta
Cartusiana, ed. J. Hogg, n. 52, vol. 1, s. 78-79.