DOI article:
Rogólski, Piotr P.: Architektura Kościoła Pojezuickiego w Chojnicach
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.27413#0270
266
PIOTR P. ROGÓLSKI
Odnosząc te stwierdzenia do kościoła jezuickiego w Chojnicach, możemy
zauważyć, że prezentuje on, w ogólnym układzie, model jezuicki. Budowla
ta przedstawia w rozwiązaniu rzutu poziomego układ jednonawowy,
dwuprzęsłowy, z rzędami kaplic bocznych, które połączone są węższymi
przejściami. Obszerną nawę, z kaplicami i ulokowanymi powyżej emporami,
wraz z apsydą prezbiterialną, zamyka jeden korpus, w którego zachodnich
narożach ulokowane są kwadratowe wieże. Prezbiterium flankują boczne
pomieszczenia, przez co plan całego kościoła zamyka się w prostokącie.
Wnętrze szerokiej nawy dzielą, na dwa przęsła, masywne filary ścienne, z
których skrajne wprowadzone są w prezbiterium i przestrzeń międzywieżową,
a środkowe, wyznaczające poprzeczną oś symetrii wnętrza, przeprute są, w
strefie kaplic i empor, przejściami. Filary, z parami pilastrów, wspierają
sklepienia żaglaste nawy, które przedzielone są parami szerokich gurtów.
Sklepienie wschodnie ma podwyższoną strzałkę i tworzy rodzaj
pseudokopuły. Sklepienia empor założone są na tej samej wysokości, co
sklepienia w nawie. Przestrzeń międzyfilarowa tworzy aneksy boczne,
stosunkowo płytkie, podporządkowane przestrzeni nawy. Pomiędzy filarami
ulokowane są kaplice boczne, otwarte do nawy szerokimi arkadami i
posiadające samodzielną artykulację, a nad nimi empory przekraczające
wysokość wyznaczoną przez belkowanie, które obiega filary z trzech stron.
Belkowanie to nie dochodzi do ścian obwodowych, jedynie gzyms przeciąga
się na ściany przejść między emporami oraz obiega wnętrze prezbiterium.
Filary posiadają ścięte wklęską narożniki, co plastycznie podkreśla
centralizację przestrzeni. Dodatkowym walorem scalającym wnętrze jest
światło płynące pośrednio z podwójnych okien umieszczonych w kaplicach
i na emporach (od strony północnej w kaplicach okna ślepe). Istotne
dopełnienie wnętrza stanowią polichromie ścienne, szczególnie iluzjonistyczna
kopuła o motywach kolumnowo-arkadowych w polu sklepienia przęsła
wschodniego nawy. Uwagę zwraca także bogata dekoracja stiukowa na
sklepieniach, w prezbiterium plafon w formie luku wklęsło-wypukłego
z uskokiem, bogato profilowanym w przekroju, podobne na sklepieniach
w kaplicach i na emporach, na gurtach i w podniebieniach arkad emporowych
- dekoracje kampanulowe, wstęgowo-cęgowe i muszlowe. Także empora or-
ganowa, o balustradzie zakreślonej linią wklęsło-wypukłą, dekorowana jest
bogatymi motywami kampanulowymi, a w podniebieniu roślinnymi. W ze-
wnętrznej, kubicznej bryle kościoła, nakrytej dwuspadowym dachem, domi-
nuje dwukondygnacjowa, trójosiowa fasada, o smukłych wieżach wtopionych
w korpus. Wieże te ujmują ścianę szczytową nad środkową częścią fasady,
PIOTR P. ROGÓLSKI
Odnosząc te stwierdzenia do kościoła jezuickiego w Chojnicach, możemy
zauważyć, że prezentuje on, w ogólnym układzie, model jezuicki. Budowla
ta przedstawia w rozwiązaniu rzutu poziomego układ jednonawowy,
dwuprzęsłowy, z rzędami kaplic bocznych, które połączone są węższymi
przejściami. Obszerną nawę, z kaplicami i ulokowanymi powyżej emporami,
wraz z apsydą prezbiterialną, zamyka jeden korpus, w którego zachodnich
narożach ulokowane są kwadratowe wieże. Prezbiterium flankują boczne
pomieszczenia, przez co plan całego kościoła zamyka się w prostokącie.
Wnętrze szerokiej nawy dzielą, na dwa przęsła, masywne filary ścienne, z
których skrajne wprowadzone są w prezbiterium i przestrzeń międzywieżową,
a środkowe, wyznaczające poprzeczną oś symetrii wnętrza, przeprute są, w
strefie kaplic i empor, przejściami. Filary, z parami pilastrów, wspierają
sklepienia żaglaste nawy, które przedzielone są parami szerokich gurtów.
Sklepienie wschodnie ma podwyższoną strzałkę i tworzy rodzaj
pseudokopuły. Sklepienia empor założone są na tej samej wysokości, co
sklepienia w nawie. Przestrzeń międzyfilarowa tworzy aneksy boczne,
stosunkowo płytkie, podporządkowane przestrzeni nawy. Pomiędzy filarami
ulokowane są kaplice boczne, otwarte do nawy szerokimi arkadami i
posiadające samodzielną artykulację, a nad nimi empory przekraczające
wysokość wyznaczoną przez belkowanie, które obiega filary z trzech stron.
Belkowanie to nie dochodzi do ścian obwodowych, jedynie gzyms przeciąga
się na ściany przejść między emporami oraz obiega wnętrze prezbiterium.
Filary posiadają ścięte wklęską narożniki, co plastycznie podkreśla
centralizację przestrzeni. Dodatkowym walorem scalającym wnętrze jest
światło płynące pośrednio z podwójnych okien umieszczonych w kaplicach
i na emporach (od strony północnej w kaplicach okna ślepe). Istotne
dopełnienie wnętrza stanowią polichromie ścienne, szczególnie iluzjonistyczna
kopuła o motywach kolumnowo-arkadowych w polu sklepienia przęsła
wschodniego nawy. Uwagę zwraca także bogata dekoracja stiukowa na
sklepieniach, w prezbiterium plafon w formie luku wklęsło-wypukłego
z uskokiem, bogato profilowanym w przekroju, podobne na sklepieniach
w kaplicach i na emporach, na gurtach i w podniebieniach arkad emporowych
- dekoracje kampanulowe, wstęgowo-cęgowe i muszlowe. Także empora or-
ganowa, o balustradzie zakreślonej linią wklęsło-wypukłą, dekorowana jest
bogatymi motywami kampanulowymi, a w podniebieniu roślinnymi. W ze-
wnętrznej, kubicznej bryle kościoła, nakrytej dwuspadowym dachem, domi-
nuje dwukondygnacjowa, trójosiowa fasada, o smukłych wieżach wtopionych
w korpus. Wieże te ujmują ścianę szczytową nad środkową częścią fasady,