DOI Artikel:
Boberski, Wojciech: Architektura kościoła i kolegium jezuitów w Witebsku
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.27413#0333
ARCHITEKTURA KOŚCIOŁA I KOLEGIUM JEZUITÓW W WITEBSKU
329
szego uszczerbku27, jednakże odzyskana świątynia wymagała stałych napraw
i ozdoby. W 1689 r. obok niej wybudowana została nowa dzwonnica, po-
przednia bowiem ze starości popadła w ruinę28. W latach 1689-1690 remon-
towano sygnaturę i przeciekające dachy (odbyła się na ten temat narada
architektów)29. Prace te ponowiono w 1696 r., umacniając wtedy konstruk-
cję wieży kościelnej z zegarem. Ogrodzenie oddzieliło wówczas teren cmen-
tarza od budynku szkoły, do którego wejście poprzedziła brama wieżowa10.
Wnętrze kościoła wzbogaciło się o nowe, drewniane i pozłocone cyborium
( 1688)31, subtelnie rzeźbiony (1696-1697) i suto złocony (1698-1699) ołtarz
Zwiastowania oraz o wytworną ambonę non vulgaris Phydiae manu edo-
lata32.
Po powrocie jezuitów do Witebska w 1668 r. rozpoczął działalność teatr
szkolny (znane są 4 programy inscenizacji wystawionych w latach 1671,
1693, 1737 i 1766). Najhojniejszym dobrodziejem kolegium był w tych
czasach podkomorzy witebski Adam Franciszek Kisiel, który z kościoła św.
Józefa uczynił rodzinne mauzoleum oraz żywy ośrodek kultu bł. Jozafata.
W 1672 r. wystawił mu ołtarz, przy którym co poniedziałek chór śpiewał
o męczeństwie arcybiskupa, a wierni całowali misternie oprawioną przez
Kisiela, relikwię ręki. Z pieniędzy podkomorzego powstały również orga-
ny33. W 1682 r. Kisiel założył przy unickiej cerkwi katedralnej klasztor
bazylianów, któremu przekazał relikwię wraz z misją krzewienia kultu bł.
Jozafata na miejscu jego męczeństwa, ale o jezuitach nie zapominał34.
Kiedy w 1719 r. zmarł w swej celi przy unickiej katedrze, Witebsk stał się
miejscem spektakularnej rywalizacji zakonów o prawo do urządzenia pogrze-
bu. Jezuici, zbrojnie wspierani przez nowego protektora, kasztelana witeb-
skiego Marcjana Ogińskiego, porwali nieboszczyka z bazyliańskiego katafalku
Szapka.
27 Hist. Lith. 42, f. 212v.
28 Hist. Lith. 42, f. 400.
29 Hist. Lith. 42, f. 399v.
30 Hist. Lith. 44, f. 208.
31 Hist. Lith. 42, f. 399.
32 Hist. Lith. 44, f. 208-208v, 209; ołtarz kongregacji studenckiej pw. Zwiastowania NMP
ufundował Maksymilian Korsak.
33 Załęski, IV/3, s. 1413.
34 W 1682 r. Kisiel zapisał dobra Bielów, gdzie wkrótce powstały cegielnie; w 1714 r.
ofiarował 500 dukatów, które rektor Kownacki przeznaczył na murowanie kościoła.
329
szego uszczerbku27, jednakże odzyskana świątynia wymagała stałych napraw
i ozdoby. W 1689 r. obok niej wybudowana została nowa dzwonnica, po-
przednia bowiem ze starości popadła w ruinę28. W latach 1689-1690 remon-
towano sygnaturę i przeciekające dachy (odbyła się na ten temat narada
architektów)29. Prace te ponowiono w 1696 r., umacniając wtedy konstruk-
cję wieży kościelnej z zegarem. Ogrodzenie oddzieliło wówczas teren cmen-
tarza od budynku szkoły, do którego wejście poprzedziła brama wieżowa10.
Wnętrze kościoła wzbogaciło się o nowe, drewniane i pozłocone cyborium
( 1688)31, subtelnie rzeźbiony (1696-1697) i suto złocony (1698-1699) ołtarz
Zwiastowania oraz o wytworną ambonę non vulgaris Phydiae manu edo-
lata32.
Po powrocie jezuitów do Witebska w 1668 r. rozpoczął działalność teatr
szkolny (znane są 4 programy inscenizacji wystawionych w latach 1671,
1693, 1737 i 1766). Najhojniejszym dobrodziejem kolegium był w tych
czasach podkomorzy witebski Adam Franciszek Kisiel, który z kościoła św.
Józefa uczynił rodzinne mauzoleum oraz żywy ośrodek kultu bł. Jozafata.
W 1672 r. wystawił mu ołtarz, przy którym co poniedziałek chór śpiewał
o męczeństwie arcybiskupa, a wierni całowali misternie oprawioną przez
Kisiela, relikwię ręki. Z pieniędzy podkomorzego powstały również orga-
ny33. W 1682 r. Kisiel założył przy unickiej cerkwi katedralnej klasztor
bazylianów, któremu przekazał relikwię wraz z misją krzewienia kultu bł.
Jozafata na miejscu jego męczeństwa, ale o jezuitach nie zapominał34.
Kiedy w 1719 r. zmarł w swej celi przy unickiej katedrze, Witebsk stał się
miejscem spektakularnej rywalizacji zakonów o prawo do urządzenia pogrze-
bu. Jezuici, zbrojnie wspierani przez nowego protektora, kasztelana witeb-
skiego Marcjana Ogińskiego, porwali nieboszczyka z bazyliańskiego katafalku
Szapka.
27 Hist. Lith. 42, f. 212v.
28 Hist. Lith. 42, f. 400.
29 Hist. Lith. 42, f. 399v.
30 Hist. Lith. 44, f. 208.
31 Hist. Lith. 42, f. 399.
32 Hist. Lith. 44, f. 208-208v, 209; ołtarz kongregacji studenckiej pw. Zwiastowania NMP
ufundował Maksymilian Korsak.
33 Załęski, IV/3, s. 1413.
34 W 1682 r. Kisiel zapisał dobra Bielów, gdzie wkrótce powstały cegielnie; w 1714 r.
ofiarował 500 dukatów, które rektor Kownacki przeznaczył na murowanie kościoła.