DOI Artikel:
Sito, Jakub: Thomas Hutter, niedoszły misjonarz jezuicki
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.27413#0454
450
JAKUB SITO
Istnienie jednego z nich wzmiankowało hasło poświęcone Hutterowi w nie-
zwykle rzetelnej Encyklopedii wiedzy o jezuitach, opracowanej przed kilkoma
laty pod redakcją Ludwika Grzebienia SJ* * * * 5. Hasło, tak jak wszystkie zamie-
szczone w tym kompendium, pozostało anonimowe, łatwo się w nim jednak
domyślić autorstwa ks. J. Paszendy. Jemu też dedykuję niniejsze rozważania,
tym chętniej, iż to właśnie jego pomocy zawdzięczam sprowadzenie z Rzymu
kopii rzeczonych listów.
Po odbyciu w latach 1718-1720 nowicjatu w domu św. Szczepana w Kra-
kowie, jesienią 1720 r. młody jezuicki coadiutor temporalis6, Thomas Hutter
przeniesiony został do kolegium w Sandomierzu7. Wiązało się to z potrze-
bami sandomierskich jezuitów, którzy ostatecznie, przejąwszy od parafii
współużytkowany przez nich od 1602 r. gotycki kościół św. Piotra8, prze-
kazali jego stare wyposażenie władzom archidiakonalnym9. Zakonny rzeź-
biarz był witany z otwartymi rękami, a pracy wystarczało na wiele lat.
W istotnie długim, bo trwającym do 1727 r., wypełnionym pracą pobycie
Huttera w Sandomierzu pojawił się około 1722 r. wyraźny kryzys. Jego
świadectwem są właśnie listy do generała.
tyka ta - zresztą znacznie szersza - dotyczy niemal wszystkich imigrantów pierwszego pokole-
nia w dawnej Polsce, którzy zachowywali poczucie tożsamości swej nacji, mimo procesu ich
„oswajania” przez lokalne społeczności w Polsce. Obrazowym przykładem tego procesu jest
opatrywanie swojskimi przydomkami obcych artystów i rzemieślników w środowisku miesz-
czańskim Lwowa przełomu XVI i XVII w. (W. Łoziński, Sztuka Lwowa w XVI i XVII
wieku. Architektura i rzeźba, Lwów 1901, passim).
5 [J. P a s z e n d a], Huetter (Hutter) Thomas, w: Encyklopedia wiedzy o jezuitach...,
s. 224.
6 Określenie to oznaczało braci-laików bez ślubów zakonnych; w odniesieniu do Huttera:
ARSI Pol. 46, k. 112 verso Catalogus brevis 1727.
7 Zym, ARSI, Pol. 58, k. 309, Historia Collegii Sandomiriensis 1723-27; por. J. Po-
pi a t e k, J. Paszenda, Słownik jezuitów artystów, Kraków 1972, s. 125, 252.
8 Za czasów jezuickich wezwanie dawnego kościoła św. Piotra w Sandomierzu zostało
przemianowane na Świętych Piotra i Pawła; por. S. L i t a k, Kościół łaciński w Rzeczy-
pospolitej około 1772 roku. Struktury administracyjne, Lublin 1996, s. 512.
9 J. W i ś n i e w s k i, Katalog prałatów i kanoników sandomierskich od 1186 do
1926 r. tudzież sesje kapituły sandomierskiej od 1581 do 1866 r.. Radom 1928, s. 132
(ordynacja bpa Kazimierza Łubieńskiego z 1717 r., sesja kapituły z 31.01.1718). Na temat
okoliczności przeniesienia parafii zob. S. Z a ł ę s k i, Jezuici w Polsce, t. IV, cz. 2 -
Kolegia i domy założone w pierwszej dobie rządów Zygmunta III, 1588-1608, Kraków 1904,
s.897-898. Za czasów jezuickich wezwanie dawnego kościoła św. Piotra zostało przemianowane
na Świętych Piotra i Pawła; por. L i t a k, dz. cyt., s. 512.
JAKUB SITO
Istnienie jednego z nich wzmiankowało hasło poświęcone Hutterowi w nie-
zwykle rzetelnej Encyklopedii wiedzy o jezuitach, opracowanej przed kilkoma
laty pod redakcją Ludwika Grzebienia SJ* * * * 5. Hasło, tak jak wszystkie zamie-
szczone w tym kompendium, pozostało anonimowe, łatwo się w nim jednak
domyślić autorstwa ks. J. Paszendy. Jemu też dedykuję niniejsze rozważania,
tym chętniej, iż to właśnie jego pomocy zawdzięczam sprowadzenie z Rzymu
kopii rzeczonych listów.
Po odbyciu w latach 1718-1720 nowicjatu w domu św. Szczepana w Kra-
kowie, jesienią 1720 r. młody jezuicki coadiutor temporalis6, Thomas Hutter
przeniesiony został do kolegium w Sandomierzu7. Wiązało się to z potrze-
bami sandomierskich jezuitów, którzy ostatecznie, przejąwszy od parafii
współużytkowany przez nich od 1602 r. gotycki kościół św. Piotra8, prze-
kazali jego stare wyposażenie władzom archidiakonalnym9. Zakonny rzeź-
biarz był witany z otwartymi rękami, a pracy wystarczało na wiele lat.
W istotnie długim, bo trwającym do 1727 r., wypełnionym pracą pobycie
Huttera w Sandomierzu pojawił się około 1722 r. wyraźny kryzys. Jego
świadectwem są właśnie listy do generała.
tyka ta - zresztą znacznie szersza - dotyczy niemal wszystkich imigrantów pierwszego pokole-
nia w dawnej Polsce, którzy zachowywali poczucie tożsamości swej nacji, mimo procesu ich
„oswajania” przez lokalne społeczności w Polsce. Obrazowym przykładem tego procesu jest
opatrywanie swojskimi przydomkami obcych artystów i rzemieślników w środowisku miesz-
czańskim Lwowa przełomu XVI i XVII w. (W. Łoziński, Sztuka Lwowa w XVI i XVII
wieku. Architektura i rzeźba, Lwów 1901, passim).
5 [J. P a s z e n d a], Huetter (Hutter) Thomas, w: Encyklopedia wiedzy o jezuitach...,
s. 224.
6 Określenie to oznaczało braci-laików bez ślubów zakonnych; w odniesieniu do Huttera:
ARSI Pol. 46, k. 112 verso Catalogus brevis 1727.
7 Zym, ARSI, Pol. 58, k. 309, Historia Collegii Sandomiriensis 1723-27; por. J. Po-
pi a t e k, J. Paszenda, Słownik jezuitów artystów, Kraków 1972, s. 125, 252.
8 Za czasów jezuickich wezwanie dawnego kościoła św. Piotra w Sandomierzu zostało
przemianowane na Świętych Piotra i Pawła; por. S. L i t a k, Kościół łaciński w Rzeczy-
pospolitej około 1772 roku. Struktury administracyjne, Lublin 1996, s. 512.
9 J. W i ś n i e w s k i, Katalog prałatów i kanoników sandomierskich od 1186 do
1926 r. tudzież sesje kapituły sandomierskiej od 1581 do 1866 r.. Radom 1928, s. 132
(ordynacja bpa Kazimierza Łubieńskiego z 1717 r., sesja kapituły z 31.01.1718). Na temat
okoliczności przeniesienia parafii zob. S. Z a ł ę s k i, Jezuici w Polsce, t. IV, cz. 2 -
Kolegia i domy założone w pierwszej dobie rządów Zygmunta III, 1588-1608, Kraków 1904,
s.897-898. Za czasów jezuickich wezwanie dawnego kościoła św. Piotra zostało przemianowane
na Świętych Piotra i Pawła; por. L i t a k, dz. cyt., s. 512.