DOI Artikel:
Boczkowska, Anna: Dawid i Betsabe – Idea zwycięstwa i zbawienia w treściach nagrobka Kazimierza Jagiellończyka Wita Stwosza
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.14539#0014
10
ANNA BOCZKOWSKA
5. Fotomontaż dwóch ujęć twarzy Kazimierza Jagiellończyka —
z płyty wierzchniej nagrobka
i z trzeciego kapitelu strony północnej, wykonany na videocomparatorze
pokazuje ucieczkę armii Filistynów w muzułmańskich strojach. Na pierwszym planie bitwy przed-
stawiona została scena zwycięstwa Dawida nad Goliatem. W roli modlącego się Dawida-rycerza
przedstawiony został również książę Mediolanu Galeazzo Maria Sforza na miniaturze sygnowanej
przez Cristoforo da Preda. Bitwa pod murami miasta, ukazana w tle miniatury, wyobraża obronę
Piemontu przed Burgundczykami w roku 147610.
Podobnie jak Maciej Korwin na miniaturze Kazimierz Jagiellończyk-Dawid występuje na nagrob-
ku, jak wolno sądzić, w podwójnej roli: na kapitelu wyobrażony został jako Dawid-wojownik —
pogromca Goliata, a na płycie wierzchniej jako Dawid-król i prorok, ubrany w strój koronacyjny,
z insygniami władzy — koroną, berłem i jabłkiem, a więc tak, jak tradycyjnie przedstawiano Dawida
w sztuce epoki średniowiecza. Wit Stwosz, zapewne znawca dzieł Clausa Slutera. mając w pa-
mięci wyrzeźbioną przez wielkiego mistrza z Burgundii monumentalną postać króla Dawida ze
Studni Mojżesza, stworzył równie monumentalną postać nowego Dawida o rysach twarzy polskiego
władcy (il. 10, 11).
Tożsamość postaci Dawida, powszechnie uznanego „typu" doskonałego monarchy, z postacią
Kazimierza Jagiellończyka jest jeszcze jednym przykładem uniwersalności idei imitatio David régis.
Z Dawidem jako typem Chrystusa, króla królów, cesarza, władcy świata utożsamiali się, upodab-
niając do Zbawiciela, między innymi: Karol Łysy, Karol Wielki, Ludwik Pobożny. Idea „naśladowa-
nia Dawida-Chrystusa", przedstawiona na nagrobku Wita Stwosza, wyrażona w tej właśnie artystycz-
nej formie, nie ma jednak precedensu w monumentalnej rzeźbie nagrobnej.
U źródeł oryginalnej koncepcji rozdzielenia postaci monarchy na dwie osoby stanąć mógł zwyczaj,
wywodzący się z żałobnych obrzędów, podczas których król występował w podwójnej roli — jako
Miles Christianus — rycerz w zbroi, żywy symbol doczesnej walki monarchy, podążający za władcą
10 M. A. Jakobsen, A Sforza Miniature by Cristoforo da Preda, „The Burlington Magazine", February 1974, s. 91-96;
por. Miodońska, op. cit., s. 77, przypis 24.
ANNA BOCZKOWSKA
5. Fotomontaż dwóch ujęć twarzy Kazimierza Jagiellończyka —
z płyty wierzchniej nagrobka
i z trzeciego kapitelu strony północnej, wykonany na videocomparatorze
pokazuje ucieczkę armii Filistynów w muzułmańskich strojach. Na pierwszym planie bitwy przed-
stawiona została scena zwycięstwa Dawida nad Goliatem. W roli modlącego się Dawida-rycerza
przedstawiony został również książę Mediolanu Galeazzo Maria Sforza na miniaturze sygnowanej
przez Cristoforo da Preda. Bitwa pod murami miasta, ukazana w tle miniatury, wyobraża obronę
Piemontu przed Burgundczykami w roku 147610.
Podobnie jak Maciej Korwin na miniaturze Kazimierz Jagiellończyk-Dawid występuje na nagrob-
ku, jak wolno sądzić, w podwójnej roli: na kapitelu wyobrażony został jako Dawid-wojownik —
pogromca Goliata, a na płycie wierzchniej jako Dawid-król i prorok, ubrany w strój koronacyjny,
z insygniami władzy — koroną, berłem i jabłkiem, a więc tak, jak tradycyjnie przedstawiano Dawida
w sztuce epoki średniowiecza. Wit Stwosz, zapewne znawca dzieł Clausa Slutera. mając w pa-
mięci wyrzeźbioną przez wielkiego mistrza z Burgundii monumentalną postać króla Dawida ze
Studni Mojżesza, stworzył równie monumentalną postać nowego Dawida o rysach twarzy polskiego
władcy (il. 10, 11).
Tożsamość postaci Dawida, powszechnie uznanego „typu" doskonałego monarchy, z postacią
Kazimierza Jagiellończyka jest jeszcze jednym przykładem uniwersalności idei imitatio David régis.
Z Dawidem jako typem Chrystusa, króla królów, cesarza, władcy świata utożsamiali się, upodab-
niając do Zbawiciela, między innymi: Karol Łysy, Karol Wielki, Ludwik Pobożny. Idea „naśladowa-
nia Dawida-Chrystusa", przedstawiona na nagrobku Wita Stwosza, wyrażona w tej właśnie artystycz-
nej formie, nie ma jednak precedensu w monumentalnej rzeźbie nagrobnej.
U źródeł oryginalnej koncepcji rozdzielenia postaci monarchy na dwie osoby stanąć mógł zwyczaj,
wywodzący się z żałobnych obrzędów, podczas których król występował w podwójnej roli — jako
Miles Christianus — rycerz w zbroi, żywy symbol doczesnej walki monarchy, podążający za władcą
10 M. A. Jakobsen, A Sforza Miniature by Cristoforo da Preda, „The Burlington Magazine", February 1974, s. 91-96;
por. Miodońska, op. cit., s. 77, przypis 24.