DOI article:
Karpowicz, Mariusz: Uwagi o aplikacjach na obrazy i o roli sreber w dawnej Rzeczypospolitej
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.14539#0141
UWAGI O APLIKACJACH NA OBRAZY I O ROLI SREBER W DAWNEJ RZECZYPOSPOLITEJ
137
10. Sterdyń, Kościół parafialny, Madonna z Dzieciątkiem
charakter wyobrażonych osób, cudowność przedstawionych scen. Zwielokrotnieniem tego efektu
jest aplikacja stopnia drugiego — cala postać świętego czy Madonny świeci wówczas pełnym blaskiem,
przy żółtawym zabarwieniu światła srebra tracą swą oślepiającą biel, różnice między złotem i srebrem
stają się mniejsze, tło, jakim jest malowidło, umyka gdzieś w głąb, ciemnieje i gaśnie, a ponad
wszystko narzuca się aplikowana na powierzchni blacha. Podobne działanie, choć o mniejszym
natężeniu, obserwować możemy i w pełnym świetle dnia.
Jest to zatem swoisty paradoks — nałożenie sukienki powoduje niepomierne zwiększenie ekspresji
obrazów z wizerunkami świętych, choć samo malowidło, czyli element podstawowy, pierwotny,
ulega jednocześnie stuszowaniu. Cel jest zatem bardzo jasno określony — ściągnięcie uwagi widza
i spotęgowanie oddziaływania kultowego wizerunku. Ponadto zwraca uwagę pewna zasadnicza ko-
relacja — największe nasilenie obyczaju aplikacji obserwujemy w 2 poł. XVII w. i w 1 pol.
18 - Rocznik Historii Szluki t. XVI
137
10. Sterdyń, Kościół parafialny, Madonna z Dzieciątkiem
charakter wyobrażonych osób, cudowność przedstawionych scen. Zwielokrotnieniem tego efektu
jest aplikacja stopnia drugiego — cala postać świętego czy Madonny świeci wówczas pełnym blaskiem,
przy żółtawym zabarwieniu światła srebra tracą swą oślepiającą biel, różnice między złotem i srebrem
stają się mniejsze, tło, jakim jest malowidło, umyka gdzieś w głąb, ciemnieje i gaśnie, a ponad
wszystko narzuca się aplikowana na powierzchni blacha. Podobne działanie, choć o mniejszym
natężeniu, obserwować możemy i w pełnym świetle dnia.
Jest to zatem swoisty paradoks — nałożenie sukienki powoduje niepomierne zwiększenie ekspresji
obrazów z wizerunkami świętych, choć samo malowidło, czyli element podstawowy, pierwotny,
ulega jednocześnie stuszowaniu. Cel jest zatem bardzo jasno określony — ściągnięcie uwagi widza
i spotęgowanie oddziaływania kultowego wizerunku. Ponadto zwraca uwagę pewna zasadnicza ko-
relacja — największe nasilenie obyczaju aplikacji obserwujemy w 2 poł. XVII w. i w 1 pol.
18 - Rocznik Historii Szluki t. XVI