DOI Artikel:
Kobielus, Stanisław: Wątek Emmanuela w dekoracji monumentalnej kościoła opackiego w Krzeszowie
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.14539#0192
188
STANISŁAW KOBIELUS
5
13. Krzeszów, Kościół opacki, Chrystus jako Oblubieniec, fragment fresku w kopule
opatrzona została tutaj mesjańską cechą „Pater futuri saeculi"150.
Główny wątek treściowy malarstwa kopuły (il. 12) stanowi idea „niebieskich zaślubin", gdzie
Chrystus jest Oblubieńcem dla oblubienic: Kościoła, Marii i ludzkiej duszy. Powstał ciąg myślowy
i tematyczny: Ecclesia— Maria— anima. Twórcy programu dekoracji kopuły oparli jego treść na pismach
Bernarda. Kwestia oblubieńczego stosunku Chrystusa do Kościoła, Marii i duszy stale przewija się
w spuściźnie literackiej Miodopłynnego Doktora, czyniąc go ojcem chrześcijańskiej „mistyki oblu-
bieńczej"151. Był to wynik ewolucji jego ducha — od kultu Verbi incarnati, poprzez nabożeństwo
do Chrystusa ukrzyżowanego, aż do czci Słowa Bożego jako Oblubieńca152. Także literatura
potrydencka, a zwłaszcza pisma św. Jana od Krzyża i św. Teresy z Awila zawierają wiele mo-
tywów „mistyki oblubieńczej"153. Ten właśnie nurt duchowości chrześcijańskiej otrzymał liczne
barokowe realizacje plastyczne w formie mistycznych zaślubin, stygmatyzacji, wymiany serc.
150 W apokryficznej Apokalipsie Pawia czytamy: „Kiedy Chrystus, którego głosisz, przyjdzie rządzić, pierwsza ziemia
zginie z boskiego rozkazu, zaś ziemia obiecana objawi się jako rosa i obłoki: wówczas zstąpi Pan Jezus Chrystus,
Król Wieczności: przyjdzie i zamieszka ją ze wszystkimi świętymi, i królować im będzie [...]". Apokryfy Nowego Testa-
mentu, s. 231. W miejsce określenia „Pater futuri saeculi" bibliści XVII w. używają zwrotu „Pater aeternitatis", gdyż
dla Emmanuela wieczność jest Jego właściwym i nieodłącznym przymiotem, Schmidt, op. cit., s. 103.
F. Heiler. Dos Gebet. Mùnchen 1921. s. 332.
152 К. Schuck, Das Hohe Lied des hl. Bernhard von Clairvaux. Dokumente zur mittelalterlichen Christus und
Brautmystik. Paderborn 1926, s. 9.
153 Heiler. op. cit.. s. 333.
STANISŁAW KOBIELUS
5
13. Krzeszów, Kościół opacki, Chrystus jako Oblubieniec, fragment fresku w kopule
opatrzona została tutaj mesjańską cechą „Pater futuri saeculi"150.
Główny wątek treściowy malarstwa kopuły (il. 12) stanowi idea „niebieskich zaślubin", gdzie
Chrystus jest Oblubieńcem dla oblubienic: Kościoła, Marii i ludzkiej duszy. Powstał ciąg myślowy
i tematyczny: Ecclesia— Maria— anima. Twórcy programu dekoracji kopuły oparli jego treść na pismach
Bernarda. Kwestia oblubieńczego stosunku Chrystusa do Kościoła, Marii i duszy stale przewija się
w spuściźnie literackiej Miodopłynnego Doktora, czyniąc go ojcem chrześcijańskiej „mistyki oblu-
bieńczej"151. Był to wynik ewolucji jego ducha — od kultu Verbi incarnati, poprzez nabożeństwo
do Chrystusa ukrzyżowanego, aż do czci Słowa Bożego jako Oblubieńca152. Także literatura
potrydencka, a zwłaszcza pisma św. Jana od Krzyża i św. Teresy z Awila zawierają wiele mo-
tywów „mistyki oblubieńczej"153. Ten właśnie nurt duchowości chrześcijańskiej otrzymał liczne
barokowe realizacje plastyczne w formie mistycznych zaślubin, stygmatyzacji, wymiany serc.
150 W apokryficznej Apokalipsie Pawia czytamy: „Kiedy Chrystus, którego głosisz, przyjdzie rządzić, pierwsza ziemia
zginie z boskiego rozkazu, zaś ziemia obiecana objawi się jako rosa i obłoki: wówczas zstąpi Pan Jezus Chrystus,
Król Wieczności: przyjdzie i zamieszka ją ze wszystkimi świętymi, i królować im będzie [...]". Apokryfy Nowego Testa-
mentu, s. 231. W miejsce określenia „Pater futuri saeculi" bibliści XVII w. używają zwrotu „Pater aeternitatis", gdyż
dla Emmanuela wieczność jest Jego właściwym i nieodłącznym przymiotem, Schmidt, op. cit., s. 103.
F. Heiler. Dos Gebet. Mùnchen 1921. s. 332.
152 К. Schuck, Das Hohe Lied des hl. Bernhard von Clairvaux. Dokumente zur mittelalterlichen Christus und
Brautmystik. Paderborn 1926, s. 9.
153 Heiler. op. cit.. s. 333.