Rocznik Historii Sztuki (16.1987)

TADEUSZ S. JAROSZEWSKI - WIEDEŃSKIE ATELIER EELLNER & HELMER I POLSKA

329

w Wiedniu) i tylko nazwisko świadczyło o polskim pochodzeniu. Pałac Lanckorońskich należy
w każdym razie do najlepszych neobarokowych dzieł wiedeńskiego atelier.

Dokonany tu przegląd „polskich" dzieł stworzonych przez atelier Fellner & Helmer pozwala
nam na sformułowanie kilku wniosków. Oto one:

1. Najbardziej interesujące wydają się te budowle, które skomponowano w duchu późnego
baroku i które noszą jednocześnie „nalot" modernizmu i secesji, tak znamienny dla przełomu
stuleci. Należy jednocześnie pamiętać, że formy późnobarokowe zdecydowanie w tych budowlach
dominują; secesja i motywy modernistyczne stanowią tylko swoiste ich zabarwienie. Budowle te
bardzo się podobały i przyczyniły się do ożywienia nurtu neobarokowego w architekturze polskiej
na przełomie XIX i XX w.

2. Wszystkie wymienione wyżej budowle świadczą o wielkiej swobodzie ich twórców w posługi-
waniu się formami rozmaitych stylów historycznych. Była to umiejętność znamienna dla architek-
tów XIX w. Można chyba powiedzieć bez zbytniej przesady, że wszystkie przedstawione tu bu-
dowle są raczej efektownym zamknięciem stulecia XIX niż zapowiedzią wielkich przemian, jakie
nastąpiły w architekturze XX w.

3. Atelier Fellner & Helmer jawi nam się jako świetnie zorganizowane nowoczesne biuro
projektowe, wyspecjalizowane w pewnych typach budowli, ale jednocześnie spełniające każdą za-
chciankę klienta. W sposób umiarkowany podążało za awangardą architektury tego czasu, ale
korzystało chętnie z wszelkich zdobyczy techniki i posługiwało się nowymi materiałami budowlanymi.
Starannie nadzorowało budowę projektowanego przez siebie obiektu i było punktualne. Słowem,
był to twór niemal idealny, który warto przypomnieć w Polsce 1 poł. lat osiemdziesiątych na-
szego stulecia.

42 - Rocznik Historii Sztuki t. XVI