DOI Heft:
Artykuły
DOI Artikel:Kilijańska, Alicja: Kolekcja srebrnych łyżek Muzeum Narodowego w Krakowie: nabytki z lat 60 i 70 XX w.
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.21225#0069
Kolekcja srebrnych łyżek Muzeum Narodowego w Krakowie - nabytki z lat 60. i 70. XX w.
67
literami T-W. Trzonek łyżki jest wysmukły, siedmioboczny z wtopioną nicią metalową
z wybijanym punktowo wzorem oraz profilowaną przewiązką i zakończeniem63.
Łyżka powstała pod koniec XVII w., zapewne w ormiańskim warsztacie złotniczym lub
środowisku znajdującym się pod jego wpływami. Wskazuje na to zarówno forma czer-
paka, jak i dekoracja trzonu. Nie można wykluczyć, że spodnia część czerpaka posiadała
dekorację niellowaną. Ze względu na znaczące ubytki jego powierzchni, m.in. widoczne
rozwarstwienia oraz ślady długotrwałego przebywania w niesprzyjających warunkach, tak
delikatna dekoracja niellowana mogła ulec zniszczeniu64. Łyżkę o czerpaku z podobną de-
koracją, ale bez tarczy herbowej, znajdziemy w zbiorach Muzeum Narodowego w Warsza-
wie. Występujący tu motyw krzewu różanego, z trzema oszczędnie rytowanymi kwiatami,
powtarza wspomniany schemat kompozycyjny65.
W 1965 r. Muzeum wzbogaciło się o kolejny, wyjątkowy zabytek reprezentujący wspo-
mnianą grupę. Łyżkę pozyskano od pani Olgi Dufrat z Sieniawy za cenę 5.000 zł66.
Zabytek o formach charakterystycznych dla opisanych prac z warsztatów ormiańskich
jest przykładem realizacji z połowy XVIII w. Posiada wydłużony czerpak, wewnątrz zło-
cony, z precyzyjną dekoracją niellowaną w tzw. rybią łuskę, obejmującą jego powierzch-
nię od spodu i cały trzon (il. 11). Dodatkowo na czerpaku centralnie został umieszczony
w kartuszu herb „Leliwa” w otoczeniu inicjałów K-Z / S-Z (il. 12). Trzonek łyżki jest wy-
smukły, trójboczny, zwieńczony kolistą płytką, z dekoracją z wtopionej nici metalowej
z wybijanym punktowo wzorem67.
Pośród rodzin pieczętujących się herbem „Leliwa”, przedstawionym na czerpaku łyżki,
kilka posiada nazwiska rozpoczynające się na literę Z68. Inicjały właściciela łyżki, dotąd od-
czytywane jako R-Z, należy uznać za litery K-Z69. Mając dodatkowo umieszczone poniżej
herbu pierwsze litery pełnionej funkcji S-Z, można przypuszczać, że właścicielem sztućca
był członek rodziny Żurowskich herbu „Leliwa”, której przedstawiciele często piastowali
godność stolnika żydaczowskiego. Najpewniej łyżka należała do Krzysztofa Żurowskiego,
stolnika żydaczowskiego w latach 1757-176470. Zabytek ten - wraz z łyżkami wymienio-
63 Nr inw. MNK-IV-Z-1139 (dawny: MNK 101.458); dl. 24,9 cm, szer. 5,3 cm, waga: 97 g; znak złotniczy
nienotowany, drugi znak nieczytelny.
64 Ubytek widoczny przy krawędzi czerpaka ma długość ok. 5,1 cm.
65 R. Bobrow, op. cit., s. 15, il., nr inw. SZM 3525.
66 MNK LMN/ZAK/53/65 - 25.01.1965 - pisemna oferta od p. Olgi Dufrat z Sieniawy; 14.04 - posie-
dzenie Komisji Zakupów Muzealiów akceptujące zakup za oferowaną cenę; 20.04 - przesłanie rachunków
i umów do podpisu; 22.04 - egzemplarz rachunku.
ć/ Nr inw. MNK-IV-Z-2369 (dawny MNK 310.714), dl. 27,6 cm, szer. 6,3 cm, waga: 128 g; Nabytki i dary
1945-1967, op. cit., s. 89, poz. 12; Sigismund III., Sobieski, Stanislaus. Goldene Freiheit, op. cit., s. 68, poz.
178.
68 S. Górzyński, J. Kochanowski, op. cit., s. 92 - Zaboroski, Zabrzeziński, Zajączkowski, Zawadzki,
Żarski, Żaglinski, Żuławski, Żurowski.
69 1000 years of Art in Poland, op. cit., s. 85, poz. 161 - R.Z. S.Z.; Orient w sztuce polskiej, op. cit., s. 90,
poz. 11/105 (oprać. K. Podniesińska) - odczytanie liter R-Z, S-Z; The Orient in polish art, op. cit., s. 34,
11/105; Ormianie Polscy, op. cit., s. 110, poz. 128 - jw. R Z / S Z.
70 K. Pułaski, Kronika polskich rodów szlacheckich Podola, Wołynia i Ukrainy. Monografie i wzmianki.
Brody 1911,1.1, s. 251.
67
literami T-W. Trzonek łyżki jest wysmukły, siedmioboczny z wtopioną nicią metalową
z wybijanym punktowo wzorem oraz profilowaną przewiązką i zakończeniem63.
Łyżka powstała pod koniec XVII w., zapewne w ormiańskim warsztacie złotniczym lub
środowisku znajdującym się pod jego wpływami. Wskazuje na to zarówno forma czer-
paka, jak i dekoracja trzonu. Nie można wykluczyć, że spodnia część czerpaka posiadała
dekorację niellowaną. Ze względu na znaczące ubytki jego powierzchni, m.in. widoczne
rozwarstwienia oraz ślady długotrwałego przebywania w niesprzyjających warunkach, tak
delikatna dekoracja niellowana mogła ulec zniszczeniu64. Łyżkę o czerpaku z podobną de-
koracją, ale bez tarczy herbowej, znajdziemy w zbiorach Muzeum Narodowego w Warsza-
wie. Występujący tu motyw krzewu różanego, z trzema oszczędnie rytowanymi kwiatami,
powtarza wspomniany schemat kompozycyjny65.
W 1965 r. Muzeum wzbogaciło się o kolejny, wyjątkowy zabytek reprezentujący wspo-
mnianą grupę. Łyżkę pozyskano od pani Olgi Dufrat z Sieniawy za cenę 5.000 zł66.
Zabytek o formach charakterystycznych dla opisanych prac z warsztatów ormiańskich
jest przykładem realizacji z połowy XVIII w. Posiada wydłużony czerpak, wewnątrz zło-
cony, z precyzyjną dekoracją niellowaną w tzw. rybią łuskę, obejmującą jego powierzch-
nię od spodu i cały trzon (il. 11). Dodatkowo na czerpaku centralnie został umieszczony
w kartuszu herb „Leliwa” w otoczeniu inicjałów K-Z / S-Z (il. 12). Trzonek łyżki jest wy-
smukły, trójboczny, zwieńczony kolistą płytką, z dekoracją z wtopionej nici metalowej
z wybijanym punktowo wzorem67.
Pośród rodzin pieczętujących się herbem „Leliwa”, przedstawionym na czerpaku łyżki,
kilka posiada nazwiska rozpoczynające się na literę Z68. Inicjały właściciela łyżki, dotąd od-
czytywane jako R-Z, należy uznać za litery K-Z69. Mając dodatkowo umieszczone poniżej
herbu pierwsze litery pełnionej funkcji S-Z, można przypuszczać, że właścicielem sztućca
był członek rodziny Żurowskich herbu „Leliwa”, której przedstawiciele często piastowali
godność stolnika żydaczowskiego. Najpewniej łyżka należała do Krzysztofa Żurowskiego,
stolnika żydaczowskiego w latach 1757-176470. Zabytek ten - wraz z łyżkami wymienio-
63 Nr inw. MNK-IV-Z-1139 (dawny: MNK 101.458); dl. 24,9 cm, szer. 5,3 cm, waga: 97 g; znak złotniczy
nienotowany, drugi znak nieczytelny.
64 Ubytek widoczny przy krawędzi czerpaka ma długość ok. 5,1 cm.
65 R. Bobrow, op. cit., s. 15, il., nr inw. SZM 3525.
66 MNK LMN/ZAK/53/65 - 25.01.1965 - pisemna oferta od p. Olgi Dufrat z Sieniawy; 14.04 - posie-
dzenie Komisji Zakupów Muzealiów akceptujące zakup za oferowaną cenę; 20.04 - przesłanie rachunków
i umów do podpisu; 22.04 - egzemplarz rachunku.
ć/ Nr inw. MNK-IV-Z-2369 (dawny MNK 310.714), dl. 27,6 cm, szer. 6,3 cm, waga: 128 g; Nabytki i dary
1945-1967, op. cit., s. 89, poz. 12; Sigismund III., Sobieski, Stanislaus. Goldene Freiheit, op. cit., s. 68, poz.
178.
68 S. Górzyński, J. Kochanowski, op. cit., s. 92 - Zaboroski, Zabrzeziński, Zajączkowski, Zawadzki,
Żarski, Żaglinski, Żuławski, Żurowski.
69 1000 years of Art in Poland, op. cit., s. 85, poz. 161 - R.Z. S.Z.; Orient w sztuce polskiej, op. cit., s. 90,
poz. 11/105 (oprać. K. Podniesińska) - odczytanie liter R-Z, S-Z; The Orient in polish art, op. cit., s. 34,
11/105; Ormianie Polscy, op. cit., s. 110, poz. 128 - jw. R Z / S Z.
70 K. Pułaski, Kronika polskich rodów szlacheckich Podola, Wołynia i Ukrainy. Monografie i wzmianki.
Brody 1911,1.1, s. 251.