Eglomizowany ołtarz z kościoła farnego w Bieczu w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie

23

1) gdy na odwrocie płaskiego lub wyoblonego szkła maluje się przedstawienie i w dowol-
nych miejscach nakłada złote lub srebrne folie; 2) gdy poszczególne fragmenty przed-
stawienia graweruje się w folii, a następnie dodatkowo podmalowuje się wzór czarnym
lub kolorowym lakierem67; 3) gdy maluje się wprost na folii, którą potem przylepia się
do szkła68. Właściwie więc ponownie złączyła w jedno eglomizację i Amalieren.
W 1978 r. Silvana Pettenati włączyła eglomizowane przedstawienia, zaprezentowane
na wystawie malarstwa pod szkłem w Museo Civico, w grupę i vetri dorati graffiti e i vetri
dipinti; wcześniej w języku włoskim tego typu dekoracje na szkle funkcjonowały pod na-
zwą vetri a oro eon graffiti (termin z 1908 autorstwa Piętro Toesca)69.
W katalogu towarzyszącym wystawie „Glas, Glanz, Farbę. Vielfalt barocker Hinterglas-
kunst im Europa des 17. und 18. Jahrhunderts”, zorganizowanej przez Schlossmuseum
Murnau w 1997 r., Frieder Ryser (będący wspólnie z Brigitte Salmen kuratorem wy-
stawy) wyróżnił trzy podstawowe techniki zdobienia na szkle: malowanie pod szkłem
(Hinterglasmalen), eglomizację i Amelieren70. Pierwszy sposób polega według niego
na malowaniu wyłącznie pędzlem na odwrocie szklanej płytki. Druga metoda, opatrzona
symbolem G (zgodnie z klasyfikacją technik malowania pod szkłem Rysera), operuje farbą
i folią: na szklaną płytkę nakłada się warstwy malarskie, w których rytuje się wzór, a całość
podkłada metalowymi foliami. Amelieren z kolei osiąga się przez nałożenie na szkło folii
podmalowanej lub wygrawerowanej i dopiero w następnej kolejności maluje się farbami
(technikę tę Ryser oznaczył w swej klasyfikacji symbolem K).
W jednej z najnowszych publikacji poświęconych malarstwu pod szkłem, zatytuło-
wanej Farbige Kostbarkeiten ans Glas, podtrzymano rozróżnienie między eglomizacją
a Amalierung (techniką identyczną z Amalieren), które opiera się na kolejności warstw
nakładanych na szklane podłoże. Eglomizację zaliczono bezpośrednio do szerszej grupy
malarstwa pod szkłem, natomiast Amalierung włączono do podgrupy Hinterglasradie-
rung (czyli rodzaju malarstwa pod szkłem, w którym dekoracja powstaje przez rytowanie
w metalowych foliach, naklejanych następnie na szkło lub przez grawerowanie w meta-
licznym proszku naniesionym na szklane podłoże; na koniec w obu przypadkach ryt wy-
pełnia się kontrastującą w tonie farbą uczytelniającą wzór)71.
Najbardziej drobiazgowych uściśleń w zakresie technik zdobniczych pod szkłem do-
konał w 2000 r. Frieder Ryser, który w aneksie katalogu do wystawy „Glanzlichter. Die
Kunst der Fhnterglasmałerei” przedstawił całościową klasyfikację malarstwa pod szkłem,

67 Jak zauważyła C. Steinbrucker, najczęściej wyzłocenie ogranicza się do elementów architektury lub
ornamentów, natomiast części ciała wydobywa się kryjącymi naturalnymi farbami lub używając srebrne-
go podkładu.
68 C. Steinbrucker, Eglomise [w:] Reallexikon zur deutschen Kunstgeschichte, Bd. IV, szp. 740 i n.;
F.L. Schott, „Eglomise“..., s. 14.
69 F.L. Schott, Gemalt hinter Glas..., s. 10.
70 Glas, Glanz, Farbę. Vielfa.lt barocker Hinterglaskunst im Europa des 17. und 18. Jahrhunderts, Murnau
1997, s. 8-10.
71 Farbige Kostbarkeiten aus Glas..., op. cit., s. 216-219.