DOI issue:
Artykuły / Articles
DOI article:Oszczanowski, Piotr: Ołtarz z Biecza - eksportowy wyrób śląskiego rzemiosła artystycznego doby manieryzmu: komunikat
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.31060#0059
Piotr Oszczanowski
Uniwersytet Wrocławski
Ołtarz z Biecza - eksportowy wyrób śląskiego
rzemiosła artystycznego doby manieryzmu
Komunikat
Niniejszy komunikat stanowi rodzaj pewnego wspomnienia czy też swoistej rekapitula-
cji po latach. Jest to powrót do znanego z początku tylko za sprawą dokumentacji foto-
graficznej, a dopiero po długim, długim czasie poznanego osobiście dzieła sztuki. Dzieło
to - ołtarz z Biecza - jest tematem niniejszego tekstu, wygłoszonego na konferencji zor-
ganizowanej przez głównego konserwatora Muzeum Narodowego w Krakowie z okazji
zakończenia konserwacji ołtarza. Nie mam jednak najmniejszej wątpliwości, że ołtarz
biecki - mierzący blisko 1,5 metra, wykonany w dość niezwykłej technice i liczący blisko
400 lat - jest wart niejednego studium. W moim skromnym przypadku dane mi będzie
przedstawić niewiele więcej od tego, co miałem okazję zaprezentować w 2001 r. na łamach
katalogu poświęconego relacjom śląsko-niderlandzkim w czasach nowożytnych, czyli po-
pularności występowania na tym terenie w czasach wczesnonowożytnych przysłowiowej
op nederlandse manier1. Muszę jednak przyznać uczciwie, że tak jak wtedy, tak i dzisiaj
ulegam szczerej fascynacji tym zabytkiem. Jest bowiem klasycznym ewenementem.
Stąd pozwolę sobie tylko przypomnieć, do czego doszedłem, oglądając to wyjątkowe
dzieło wrocławskiego rzemiosła artystycznego, wyrób z 1617 r., pochodzący z kościoła
parafialnego w Bieczu (od 1913 w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie, nr inw.
Dział Rzemiosła MNK-IV-Mal-286)2. Zadaniem, jakie wówczas sobie postawiłem, było
przede wszystkim zrekonstruowanie niderlandzkich prototypów, czyli wzorców graficz-
nych wykorzystanych przez autora tego ołtarza.
Udało się ustalić, że wzorem dla postaci Chrystusa, który w jednej ręce trzyma krzyż,
a drugą wskazuje na swoje rany i krew spływającą do ustawionego przy stopach kielicha,
były miedzioryty wykonane według Maartena de Vosa przez Antona Wierixa (M.-H., 882)
lub przez Hieronima Wierixa (Holi., 715) (il. 1, 2), dla aniołów adorujących hostię - szty-
chy Johannesa Sadelera I lub Antona Wierixa (Holi, 717; M.-H.,1348) (il. 3, 4), a dla po-
1 P. Oszczanowski, Renesans. Anonimowy artysta wrocławski (Johann Schneider? lub Daniel Schnei-
der?), Ołtarzyk eglomise, 1617 r. [w:] Op nederlandse manier. Inspiracje niderlandzkie w sztuce ślęskiej
XV-XVIII wieku, katalog wystawy, Muzeum Miedzi w Legnicy, maj-lipiec 2001, red. M. Kapustka, A. Ko-
zieł, P. Oszczanowski, Legnica 2001, s. 89-90, nr kat. 11.52.
2 Na jego temat m.in. „Teka Konserwatorów Galicyi Zachodniej”, 1916, t. 2, s. 411-414; K. Bucz-
kowski, Ołtarzyk eglomise w Muzeum Narodowyłn w Krakowie, „Ochrona Zabytków”, 1950, nr 2-3,
s. 153-158; idem, Dawne szkło artystyczne w Polsce, Kraków 1958, s. 55-56; P. Oszczanowski, op. cit.,
s. 89-90, nr kat. 11.52.
Uniwersytet Wrocławski
Ołtarz z Biecza - eksportowy wyrób śląskiego
rzemiosła artystycznego doby manieryzmu
Komunikat
Niniejszy komunikat stanowi rodzaj pewnego wspomnienia czy też swoistej rekapitula-
cji po latach. Jest to powrót do znanego z początku tylko za sprawą dokumentacji foto-
graficznej, a dopiero po długim, długim czasie poznanego osobiście dzieła sztuki. Dzieło
to - ołtarz z Biecza - jest tematem niniejszego tekstu, wygłoszonego na konferencji zor-
ganizowanej przez głównego konserwatora Muzeum Narodowego w Krakowie z okazji
zakończenia konserwacji ołtarza. Nie mam jednak najmniejszej wątpliwości, że ołtarz
biecki - mierzący blisko 1,5 metra, wykonany w dość niezwykłej technice i liczący blisko
400 lat - jest wart niejednego studium. W moim skromnym przypadku dane mi będzie
przedstawić niewiele więcej od tego, co miałem okazję zaprezentować w 2001 r. na łamach
katalogu poświęconego relacjom śląsko-niderlandzkim w czasach nowożytnych, czyli po-
pularności występowania na tym terenie w czasach wczesnonowożytnych przysłowiowej
op nederlandse manier1. Muszę jednak przyznać uczciwie, że tak jak wtedy, tak i dzisiaj
ulegam szczerej fascynacji tym zabytkiem. Jest bowiem klasycznym ewenementem.
Stąd pozwolę sobie tylko przypomnieć, do czego doszedłem, oglądając to wyjątkowe
dzieło wrocławskiego rzemiosła artystycznego, wyrób z 1617 r., pochodzący z kościoła
parafialnego w Bieczu (od 1913 w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie, nr inw.
Dział Rzemiosła MNK-IV-Mal-286)2. Zadaniem, jakie wówczas sobie postawiłem, było
przede wszystkim zrekonstruowanie niderlandzkich prototypów, czyli wzorców graficz-
nych wykorzystanych przez autora tego ołtarza.
Udało się ustalić, że wzorem dla postaci Chrystusa, który w jednej ręce trzyma krzyż,
a drugą wskazuje na swoje rany i krew spływającą do ustawionego przy stopach kielicha,
były miedzioryty wykonane według Maartena de Vosa przez Antona Wierixa (M.-H., 882)
lub przez Hieronima Wierixa (Holi., 715) (il. 1, 2), dla aniołów adorujących hostię - szty-
chy Johannesa Sadelera I lub Antona Wierixa (Holi, 717; M.-H.,1348) (il. 3, 4), a dla po-
1 P. Oszczanowski, Renesans. Anonimowy artysta wrocławski (Johann Schneider? lub Daniel Schnei-
der?), Ołtarzyk eglomise, 1617 r. [w:] Op nederlandse manier. Inspiracje niderlandzkie w sztuce ślęskiej
XV-XVIII wieku, katalog wystawy, Muzeum Miedzi w Legnicy, maj-lipiec 2001, red. M. Kapustka, A. Ko-
zieł, P. Oszczanowski, Legnica 2001, s. 89-90, nr kat. 11.52.
2 Na jego temat m.in. „Teka Konserwatorów Galicyi Zachodniej”, 1916, t. 2, s. 411-414; K. Bucz-
kowski, Ołtarzyk eglomise w Muzeum Narodowyłn w Krakowie, „Ochrona Zabytków”, 1950, nr 2-3,
s. 153-158; idem, Dawne szkło artystyczne w Polsce, Kraków 1958, s. 55-56; P. Oszczanowski, op. cit.,
s. 89-90, nr kat. 11.52.