DOI Heft:
Artykuły / Articles
DOI Artikel:Gorzelany, Dorota: Zabytki rzymskie źródłem inspiracji malarskiej w Pochodniach Nerona Henryka Siemiradzkiego
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.31060#0167
Dorota Gorzelany
Muzeum Narodowe w Krakowie
Zabytki rzymskie źródłem inspiracji malarskiej
w Pochodniach Nerona Henryka Siemiradzkiego
W sali poświęconej akademickiemu malarstwu salonowemu w Galerii Sztuki Polskiej XIX
wieku w Sukiennicach eksponowany jest obraz Pochodnie Nerona Henryka Siemiradzkie-
go (ii. 1), ofiarowany w 1879 r. przez autora miastu Krakowowi do powołanego wkrót-
ce potem Muzeum Narodowego w Krakowie. W publikacjach dotyczących tego dzieła
omówiono szczegółowo tło historyczne jego powstania, zachowane szkice wstępne oraz
kompozycję1. Nieco mniej miejsca poświęcono natomiast analizie zainteresowań Siemi-
radzkiego rzymską architekturą i zabytkami rzemiosła w celu stworzenia odpowiedniego
entourage u do przedstawionego wydarzenia. Aspekt ten wymaga jeszcze dodatkowego
komentarza, który pozwoli rzucić więcej światła na warsztat pracy artysty.
Temat obrazu Siemiradzkiego odnosi się do tragicznego momentu rzymskiej historii:
19 lipca 64 r. stanęła w płomieniach stolica cesarstwa, wielokrotnie już wcześniej niszczo-
na przez pożary. W ciągu tygodnia większa część Rzymu została spalona lub w znacznym
stopniu zniszczona. Wiele osób nie zdążyło uciec i zginęło; wiele zostało bez domu i swo-
jego dobytku. Choć oczywiste było, że przy gęstej zabudowie z wąskimi uliczkami łatwo
było zaprószyć ogień i niezwykle trudno go ugasić, to jednak rozmiary nieszczęścia wzma-
gały potrzebę znalezienia winnych, jak sądzono, podpalenia miasta. Wskazano na budzą-
cych powszechną niechęć chrześcijan, którzy nie integrowali się z innymi mieszkańca-
mi Rzymu, zachowując się wobec nich wrogo2. Opis spektakularnego wymierzenia kary
chrześcijanom zawarty jest w przekazach dwóch historyków rzymskich: Tacyta (Roczniki
15,38-44) i Swetoniusza (Neron 16,2)3. Lud rzymski otrzymał igrzyska - chrześcijanie
zginęli, rozszarpani przez dzikie zwierzęta lub przybici do krzyży, podpalanych nocą.
Pozytywnym skutkiem pożaru była okazja do urbanistycznego uporządkowania Rzy-
mu. Prace budowlane miał nadzorować sam cesarz, któremu ogień strawił rozległą posia-
dłość - Domus Transitoria. Na jej miejscu wzniesiono w późniejszym okresie sławną Do-
mus Aurea, łączącą wzgórza Palatyn i Eskwilin, otoczoną parkami i ogrodami (Swetoniusz
1 Galeria Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicach. Katalog wystawy, red. B. Ciciora, A. Krypczyk, Kra-
ków 2010, s. 283-284 (tamże bibliografia). Dr Barbarze Ciciorze dziękuję za zachętę do napisania poniż-
szego artykułu.
2 E. Wipszycka, Chrześcijańska gmina w Rzymie czasów „Quo vadis” widziana przez historyka zXXI w.
[w:] Wokół „Quo vadis”. Sztuka i kultura Rzymu czasów Nerona, red. W. Dobrowolski, Warszawa 2001,
s. 30-36.
3 W kwestii rewizji poglądów historycznych na tematów Nerona zob. W. Dobrowolski, Neron - mit
i rzeczywistość [w:] ibidem, s. 10-17.
Muzeum Narodowe w Krakowie
Zabytki rzymskie źródłem inspiracji malarskiej
w Pochodniach Nerona Henryka Siemiradzkiego
W sali poświęconej akademickiemu malarstwu salonowemu w Galerii Sztuki Polskiej XIX
wieku w Sukiennicach eksponowany jest obraz Pochodnie Nerona Henryka Siemiradzkie-
go (ii. 1), ofiarowany w 1879 r. przez autora miastu Krakowowi do powołanego wkrót-
ce potem Muzeum Narodowego w Krakowie. W publikacjach dotyczących tego dzieła
omówiono szczegółowo tło historyczne jego powstania, zachowane szkice wstępne oraz
kompozycję1. Nieco mniej miejsca poświęcono natomiast analizie zainteresowań Siemi-
radzkiego rzymską architekturą i zabytkami rzemiosła w celu stworzenia odpowiedniego
entourage u do przedstawionego wydarzenia. Aspekt ten wymaga jeszcze dodatkowego
komentarza, który pozwoli rzucić więcej światła na warsztat pracy artysty.
Temat obrazu Siemiradzkiego odnosi się do tragicznego momentu rzymskiej historii:
19 lipca 64 r. stanęła w płomieniach stolica cesarstwa, wielokrotnie już wcześniej niszczo-
na przez pożary. W ciągu tygodnia większa część Rzymu została spalona lub w znacznym
stopniu zniszczona. Wiele osób nie zdążyło uciec i zginęło; wiele zostało bez domu i swo-
jego dobytku. Choć oczywiste było, że przy gęstej zabudowie z wąskimi uliczkami łatwo
było zaprószyć ogień i niezwykle trudno go ugasić, to jednak rozmiary nieszczęścia wzma-
gały potrzebę znalezienia winnych, jak sądzono, podpalenia miasta. Wskazano na budzą-
cych powszechną niechęć chrześcijan, którzy nie integrowali się z innymi mieszkańca-
mi Rzymu, zachowując się wobec nich wrogo2. Opis spektakularnego wymierzenia kary
chrześcijanom zawarty jest w przekazach dwóch historyków rzymskich: Tacyta (Roczniki
15,38-44) i Swetoniusza (Neron 16,2)3. Lud rzymski otrzymał igrzyska - chrześcijanie
zginęli, rozszarpani przez dzikie zwierzęta lub przybici do krzyży, podpalanych nocą.
Pozytywnym skutkiem pożaru była okazja do urbanistycznego uporządkowania Rzy-
mu. Prace budowlane miał nadzorować sam cesarz, któremu ogień strawił rozległą posia-
dłość - Domus Transitoria. Na jej miejscu wzniesiono w późniejszym okresie sławną Do-
mus Aurea, łączącą wzgórza Palatyn i Eskwilin, otoczoną parkami i ogrodami (Swetoniusz
1 Galeria Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicach. Katalog wystawy, red. B. Ciciora, A. Krypczyk, Kra-
ków 2010, s. 283-284 (tamże bibliografia). Dr Barbarze Ciciorze dziękuję za zachętę do napisania poniż-
szego artykułu.
2 E. Wipszycka, Chrześcijańska gmina w Rzymie czasów „Quo vadis” widziana przez historyka zXXI w.
[w:] Wokół „Quo vadis”. Sztuka i kultura Rzymu czasów Nerona, red. W. Dobrowolski, Warszawa 2001,
s. 30-36.
3 W kwestii rewizji poglądów historycznych na tematów Nerona zob. W. Dobrowolski, Neron - mit
i rzeczywistość [w:] ibidem, s. 10-17.