DOI Heft:
Starożytność
DOI Artikel:Zdrojewska, Wanda: Odważnik prywatny ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19641#0073
8. Mina, Ateny. Okres klasyczny. Glina. Wg Michoń, jw,, il. 5728
do ciężarków z gliny, lecz także z ołowiu, o czym świadczy chociażby dzisiejszy stan zachowania
wielu egzemplarzy. Z drugiej zaś strony, glina należała do tanich materiałów, a więc w razie
zniszczenia odważnika z łatwością można było go zastąpić nowym. Zwróćmy uwagę, że znany
jest terakotowy ciężarek w kształcie piramidki o wartości miny attyckiej (il. 8)38.
Z kolei wypada poświęcić kilka słów kryterium kształtu. Otóż wśród niewątpliwych ciężarków
wagowych jest znana forma stożka. Dla przykładu wymieńmy stożkowatą didrachmę attycką
z VI-III w. p.n.e.39 Aczkolwiek uważamy omawiany zabytek warszawski za przedstawienie
naczynia, niewątpliwie z uwagi na kształt brzuśca przypomina ono stożek.
Obiekt będący przedmiotem naszych rozważań mieści się w zespole, którego miejsce znale-
zienia nie przeczy interpretacji, jaką proponujemy. Szereg zabytków odkryto w dzielnicy garn-
carskiej Koryntu lub na terenie pracowni wykonującej w VI-IV w. p.n.e. głównie dachówki
ceramiczne, a wreszcie przy ulicach i w domach40. W Atenach analogiczne znaleziska pojawiły
się na agorze, Keramejkosie, Pnyksie, Akropolis41. Jako miejsce znalezienia ciężarków z Pera-
chora (wyprodukowanych w Koryncie) określono Akropolis, port oraz temenos Hery Limenia42.
Przedmiotom odkrytym na terenie agory czy portu można przypisać funkcję ciężarków wagowych.
Znaleziska przypuszczalnych odważników terakotowych w miejscach produkcji wyrobów
glinianych (koryncka dzielnica garncarzy, Keramejkos w Atenach) także nie budzą zastrzeżeń.
Pnyks mógł być miejscem, gdzie przy okazji zgromadzeń dokonywano transakcji handlowych,
a z pewnością odbywał się tam drobny handel spożywczy. Obiekty odkryte w sanktuariach być
może przechowywano pod opieką bóstwa, analogicznie jak na Akropolis ateńskiej, lub służyły
one do odważania pokarmów ofiarnych. Jest wreszcie możliwe, że składano je w charakterze
darów wotywnych, podobnie jak tyle innych przedmiotów codziennego użytku43.
Przy identyfikacji odważnika bardzo istotna jest zgodność jego ciężaru z obowiązującą normą
wagową. Do tej pory nie dysponowaliśmy informacją na ten temat dla grupy obiektów z przed-
stawieniem naczynia gospodarczego. Jest to zresztą zrozumiałe, skoro przypisywano im funkcję
ciężarków tkackich. Niemniej jednak niemożność stwierdzenia, ile ważą interesujące nas zabytki,
stanowiła poważny mankament. Zauważmy, że wymiary całego zespołu stożków są identyczne,
zatem określenie ciężaru jednego z nich daje podstawę do ogólniejszych ustaleń. W tym względzie
ogromną wartość przedstawia zabytek warszawski. Jego ciężar wskazuje na 1 /3 miny standardu
150, który został wprowadzony w Atenach w 2 połowie IV w. p.n.e. (obiekty z tego zespołu są
datowane dotychczas na lata 400-250 p. n.e.)44. Drobne uszkodzenia zabytku wskazują, że
69
do ciężarków z gliny, lecz także z ołowiu, o czym świadczy chociażby dzisiejszy stan zachowania
wielu egzemplarzy. Z drugiej zaś strony, glina należała do tanich materiałów, a więc w razie
zniszczenia odważnika z łatwością można było go zastąpić nowym. Zwróćmy uwagę, że znany
jest terakotowy ciężarek w kształcie piramidki o wartości miny attyckiej (il. 8)38.
Z kolei wypada poświęcić kilka słów kryterium kształtu. Otóż wśród niewątpliwych ciężarków
wagowych jest znana forma stożka. Dla przykładu wymieńmy stożkowatą didrachmę attycką
z VI-III w. p.n.e.39 Aczkolwiek uważamy omawiany zabytek warszawski za przedstawienie
naczynia, niewątpliwie z uwagi na kształt brzuśca przypomina ono stożek.
Obiekt będący przedmiotem naszych rozważań mieści się w zespole, którego miejsce znale-
zienia nie przeczy interpretacji, jaką proponujemy. Szereg zabytków odkryto w dzielnicy garn-
carskiej Koryntu lub na terenie pracowni wykonującej w VI-IV w. p.n.e. głównie dachówki
ceramiczne, a wreszcie przy ulicach i w domach40. W Atenach analogiczne znaleziska pojawiły
się na agorze, Keramejkosie, Pnyksie, Akropolis41. Jako miejsce znalezienia ciężarków z Pera-
chora (wyprodukowanych w Koryncie) określono Akropolis, port oraz temenos Hery Limenia42.
Przedmiotom odkrytym na terenie agory czy portu można przypisać funkcję ciężarków wagowych.
Znaleziska przypuszczalnych odważników terakotowych w miejscach produkcji wyrobów
glinianych (koryncka dzielnica garncarzy, Keramejkos w Atenach) także nie budzą zastrzeżeń.
Pnyks mógł być miejscem, gdzie przy okazji zgromadzeń dokonywano transakcji handlowych,
a z pewnością odbywał się tam drobny handel spożywczy. Obiekty odkryte w sanktuariach być
może przechowywano pod opieką bóstwa, analogicznie jak na Akropolis ateńskiej, lub służyły
one do odważania pokarmów ofiarnych. Jest wreszcie możliwe, że składano je w charakterze
darów wotywnych, podobnie jak tyle innych przedmiotów codziennego użytku43.
Przy identyfikacji odważnika bardzo istotna jest zgodność jego ciężaru z obowiązującą normą
wagową. Do tej pory nie dysponowaliśmy informacją na ten temat dla grupy obiektów z przed-
stawieniem naczynia gospodarczego. Jest to zresztą zrozumiałe, skoro przypisywano im funkcję
ciężarków tkackich. Niemniej jednak niemożność stwierdzenia, ile ważą interesujące nas zabytki,
stanowiła poważny mankament. Zauważmy, że wymiary całego zespołu stożków są identyczne,
zatem określenie ciężaru jednego z nich daje podstawę do ogólniejszych ustaleń. W tym względzie
ogromną wartość przedstawia zabytek warszawski. Jego ciężar wskazuje na 1 /3 miny standardu
150, który został wprowadzony w Atenach w 2 połowie IV w. p.n.e. (obiekty z tego zespołu są
datowane dotychczas na lata 400-250 p. n.e.)44. Drobne uszkodzenia zabytku wskazują, że
69