Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie (32.1988)

końcu XVI w. Wspomnieć trzeba, że medal z wizerunkiem Kaliksta III jest wzorowany na dziele
Andrea Guazzalottiego4.

Jeden medal, przedstawiający Zachariasza I, papieża panującego w VIII w., wykonany z dużą
maestrią i wyczuciem plastycznym, odbiega od stylu wymienionych wyżej serii i musi należeć
do okresu późniejszego, a także być dziełem wytrawnego medaliera. Sygnatura pod przecięciem
ramienia jest niestety zatarta, wydaje się jednak, że ślady liter można odczytać jako MOLA.
Wiemy, że Gaspare Mola, działający w mennicy papieskiej w 1 połowie XVII w., robił medale
papieży wcześniejszych, ale najwcześniejszy znany nosi portret Leona X i nie notowane są jego
dzieła nawiązujące do czasów tak dawnych5. Styl wykonania zdaje się jednak pasować do prac
Gaspare Mola, medal Zachariasza zaliczony więc został do jego okresu.

Dwa medale pochodzą z niepełnej serii papieskiej wykonanej przez Ferdinanda Saint-Urbain
w początku XVIII w.; sygnowane literami S. V. Są na nich portrety Bonifacego VIII i Bonifacego
IX6, jeden w brązie, drugi w srebrze.

Zupełnie inny charakter niż poprzednie ma seria medali papieskich zwana Laufferowską
od nazwiska Gaspara Gottlieba Lauffera, u którego w 1679 r. została zamówiona. Było to w cało-
ści dzieło artystów niemieckich, wykonane na zamówienie biskupa Bambergu i arcybiskupa
Moguncji Lothara Franciszka von Schonborn. Stemple do niej na zlecenie Lauffera przygotowało
pięciu artystów wysokiej miary. Najwięcej portretów wykonał Georg Wilhelm Vestner i Philip
Heinrich Müller. Rzadziej występują sygnatury Georga Hautscha i Martina Brumera. Zupełnie
wyjątkowo spotyka się sygnaturę LM, nie wiążącą się dotąd z żadnym znanym medalierem7.
Seria charakteryzuje się tym, że na rewersach znajduje się napis podający w skrócie życiorys
przedstawionego na awersie papieża. Cała seria zakończona była medalem poświęconym funda-
torowi, datowanym na 1712 r. W naszym zbiorze posiadamy 5 medali z tej serii, z portretami
Innocentego IV, Urbana IV, Grzegorza X i 2 identyczne egzemplarze z portretem Innocentego
XI.

Najbardziej jednak interesujące są dla nas medale, których stemple wykonywano w epoce
współczesnej wyobrażanym papieżom, ukazujące poziom artystyczny swoich czasów.

Artyści, których dzieła przechowujemy w kolekcji, byli przeważnie nie tylko medalierami,
ale najczęściej również złotnikami, rytownikami gemm i kamei. Wykonywali często stemple
do medali, równocześnie pracując nad stemplami do monet w papieskiej mennicy. W XV w.
papieże wznowili zwyczaj zdobienia awersów monet portretami panujących, powszechny w Ce-
sarstwie Rzymskim. Od czasów Sykstusa IV przyjmowano więc do mennicy papieskiej artystów,
którzy zdolni byli na odpowiednim poziomie te wizerunki wykonać8. Prawie do reguły należało,
zwłaszcza od czasów Klemensa VII, że medalierzy znani z sygnatur na medalach byli równo-
cześnie głównymi rytownikami stempli monet w mennicy papieskiej. Stanowisko to miało wysoką
rangę, a wymagania artystyczne tam stawiane były znaczne. W okresie renesansu nazwiska
wykonawców znane z medali łączą się również z sygnaturami na pięknych plakietach o treści
tak religijnej jak i mitologicznej, zgodnej z duchem czasu. Nie wszyscy medalierzy byli jednak

221