DOI Heft:
Część I. Museum / Part I. The Museum
DOI Artikel:Dolińska, Monika; Górecki, Tomasz; Reiche, Andrzej; Twardecki, Alfred: Zbiory Sztuki Starożytnej i Wschodniochrześcijańskiej a wykopaliska archaeologiczne Muzeum Narodowego w Warszawie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.45361#0048
44
Muzeum
il. 12 I fig. 12
Tyritake - jama
19 z fragmentami
szkieletów czterech
koni I Tyritake - pit 19
with fragments of the
skeletons of four horses
fot, I photo Stanislaw Rzeźnik
il. 13 I fig. 13
Tyritake - widok wykopu
po zakończeniu prac
konserwatorskich
I Tyritake - view of
a trench after the
conservation work was
completed
fot. I photo Wojciech Terlikowski
przez Greków około połowy VI w. p.n.e., wzmianki o mieście po-
jawiają się u Pseudo-Arriana, Ptolemeusza, Stefana z Bizancjum27.
Pliniusz wspomina o miejscowości Dija położonej w tej właśnie
okolicy, lecz może tu chodzić o nazwę miasta z czasów rzymskich,
nazwę jakiejś mniejszej miejscowości lub grecką nazwę miasta28.
Pierwsze badania archeologiczne na obszarze polis rozpoczął
Aleksandr Efimowicz Liucenko, eksplorując kilka tumulusów
w roku 1859 i 1861. Badania samego miasta rozpoczęto w roku
1932 pod kierunkiem Jurija Juriewicza Marti, i były kontynuo-
wane przez Lazara Mojsejewicza Sławina, zaś nekropoli pod kie-
runkiem Władimira Dmitrewicza Bławackiego i Jurija Marti.
W latach 1946-1957 pełne rozmachu wykopaliska prowadził tutaj
Wiktor Francewicz Gajdukiewicz. W latach 70. i 80. wykopaliska
na terenie miasta prowadzili pracownicy Muzeum Kerczeńskiego,
zaś Oleg Dmitrewicz Czewelow kierował eksploracją nekropoli.
W roku 2000 prace rozpoczął Wiktor Nikołajewicz Zinko, który ma
w planach także szeroko zakrojone prace konserwatorskie i stwo-
rzenie nowoczesnego muzeum poświęconego Tyritake. Od 2008
roku rozpoczęła na stanowisku pracę Polska Misja Archeologiczna
„Tyritake” Muzeum Narodowego w Warszawie.
Wyniki prac w północno-zachodniej części miasta i uchwycenie
murów miejskich miały zasadniczy wpływ na wyznaczenie miejsca
pracy polskiej ekspedycji. W porozumieniu ze stroną ukraińską
zdecydowano o rozpoczęciu prac na przedłużeniu linii wyznaczo-
nej przez mury zachodnie, jak najbliżej wykopu XIV profesora
Gajdukiewicza i w pobliżu najnowszego ukraińskiego wykopu
XXVI. Chodziło o potwierdzenie przebiegu fortyfikacji w tej części
miasta, precyzyjne zlokalizowanie w terenie - zniszczonego podczas
II wojny światowej - wykopu XIV Gajdukiewicza i w przyszłości
rozpoczęcie prac na nieeksplorowanym obszarze między wykopami
XIV i XXVI. Strategicznym celem wykopalisk było odsłonięcie
szerokiego pasa miasta między jego zachodnią a wschodnią granicą.
W ciągu pięciu sezonów odsłonięto antyczne miasto na po-
wierzchni około 520 m kwadratowych, znaleziono 759 zabytków
wydzielonych, opracowano także kilkukrotnie większą liczbę
zabytków masowych. Do najważniejszych osiągnięć misji należy
odsłonięcie kompleksu kuchennego z bogatym wyposażeniem
(III-IV w. n.e.), mum obronnego (VI/V w. p.n.e.) wraz z komplek-
sami budowlanymi z okresu tuż przed i tuż po budowie mum. Ze
względu na wartość ekspozycyjną muni obronnego strona ukraiń-
ska podjęła decyzję także i o jego konserwacji i rekonstnikcji jeszcze
w 2009 roku. W pierwszym sezonie wykopaliskowym były także
27 Ps. Arrian, Periplous Ponti Euxini, 50,9; Ptolemaius, Geografia, 3.6.3.2;
Stefan Bizantyjski, Ethnika, 642,12.
28 Gaius Plinius Secundus, Naturalis Historia, 4, 86-87.
Muzeum
il. 12 I fig. 12
Tyritake - jama
19 z fragmentami
szkieletów czterech
koni I Tyritake - pit 19
with fragments of the
skeletons of four horses
fot, I photo Stanislaw Rzeźnik
il. 13 I fig. 13
Tyritake - widok wykopu
po zakończeniu prac
konserwatorskich
I Tyritake - view of
a trench after the
conservation work was
completed
fot. I photo Wojciech Terlikowski
przez Greków około połowy VI w. p.n.e., wzmianki o mieście po-
jawiają się u Pseudo-Arriana, Ptolemeusza, Stefana z Bizancjum27.
Pliniusz wspomina o miejscowości Dija położonej w tej właśnie
okolicy, lecz może tu chodzić o nazwę miasta z czasów rzymskich,
nazwę jakiejś mniejszej miejscowości lub grecką nazwę miasta28.
Pierwsze badania archeologiczne na obszarze polis rozpoczął
Aleksandr Efimowicz Liucenko, eksplorując kilka tumulusów
w roku 1859 i 1861. Badania samego miasta rozpoczęto w roku
1932 pod kierunkiem Jurija Juriewicza Marti, i były kontynuo-
wane przez Lazara Mojsejewicza Sławina, zaś nekropoli pod kie-
runkiem Władimira Dmitrewicza Bławackiego i Jurija Marti.
W latach 1946-1957 pełne rozmachu wykopaliska prowadził tutaj
Wiktor Francewicz Gajdukiewicz. W latach 70. i 80. wykopaliska
na terenie miasta prowadzili pracownicy Muzeum Kerczeńskiego,
zaś Oleg Dmitrewicz Czewelow kierował eksploracją nekropoli.
W roku 2000 prace rozpoczął Wiktor Nikołajewicz Zinko, który ma
w planach także szeroko zakrojone prace konserwatorskie i stwo-
rzenie nowoczesnego muzeum poświęconego Tyritake. Od 2008
roku rozpoczęła na stanowisku pracę Polska Misja Archeologiczna
„Tyritake” Muzeum Narodowego w Warszawie.
Wyniki prac w północno-zachodniej części miasta i uchwycenie
murów miejskich miały zasadniczy wpływ na wyznaczenie miejsca
pracy polskiej ekspedycji. W porozumieniu ze stroną ukraińską
zdecydowano o rozpoczęciu prac na przedłużeniu linii wyznaczo-
nej przez mury zachodnie, jak najbliżej wykopu XIV profesora
Gajdukiewicza i w pobliżu najnowszego ukraińskiego wykopu
XXVI. Chodziło o potwierdzenie przebiegu fortyfikacji w tej części
miasta, precyzyjne zlokalizowanie w terenie - zniszczonego podczas
II wojny światowej - wykopu XIV Gajdukiewicza i w przyszłości
rozpoczęcie prac na nieeksplorowanym obszarze między wykopami
XIV i XXVI. Strategicznym celem wykopalisk było odsłonięcie
szerokiego pasa miasta między jego zachodnią a wschodnią granicą.
W ciągu pięciu sezonów odsłonięto antyczne miasto na po-
wierzchni około 520 m kwadratowych, znaleziono 759 zabytków
wydzielonych, opracowano także kilkukrotnie większą liczbę
zabytków masowych. Do najważniejszych osiągnięć misji należy
odsłonięcie kompleksu kuchennego z bogatym wyposażeniem
(III-IV w. n.e.), mum obronnego (VI/V w. p.n.e.) wraz z komplek-
sami budowlanymi z okresu tuż przed i tuż po budowie mum. Ze
względu na wartość ekspozycyjną muni obronnego strona ukraiń-
ska podjęła decyzję także i o jego konserwacji i rekonstnikcji jeszcze
w 2009 roku. W pierwszym sezonie wykopaliskowym były także
27 Ps. Arrian, Periplous Ponti Euxini, 50,9; Ptolemaius, Geografia, 3.6.3.2;
Stefan Bizantyjski, Ethnika, 642,12.
28 Gaius Plinius Secundus, Naturalis Historia, 4, 86-87.