DOI issue:
Część III. Sztuka XIX wieku / Part III. Art of the Nineteenth Century
DOI article:Guze, Justyna: Paryż Blocha i Wokulskiego. Rysunki Charles'a Tronsensa w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.45361#0451
Justyna Guze
Paryż Blocha i Wokulskiego. Rysunki Charles’a
Tronsensa w zbiorach Muzeum Narodowego
w Warszawie
W kolekcji rysunków europejskich Jana Gottlieba Blocha (1836-1902) - ofiarowanej w 1903
roku przez wdowę po nim, Emilię z Kronenbergów, Towarzystwu Zachęty Sztuk Pięknych,
z którego w czasie ostatniej wojny trafiła ona ostatecznie do Muzeum Narodowego w War-
szawie - wyróżnia się znaczny zespół rysunków artystów francuskich czynnych w drugiej
i trzeciej ćwierci XIX wieku, który od dawna budził zainteresowanie piszącej te słowa. O ile
bowiem przy pozyskiwaniu rysunków dawnych mistrzów europejskich, Bloch kierował
się stanem ówczesnej wiedzy, radami kustoszy muzealnych i uczonych akademickich1 oraz
udokumentowaną pieczęciami własnościowymi proweniencją, a wreszcie, last but not least,
własnymi, niemałymi możliwościami finansowymi, o tyle kryteria doboru prac artystów mu
współczesnych: rysowników ilustratorów, często dziś zapomnianych i czekających na po-
nowne odkrycie, wydawały się bardziej zagadkowe.
W tej części zbiorów Blocha, które zdaniem współczesnych liczyły od kilkuset do ok. tysiąca
rysunków2, wyróżniają się szczególnie większe zespoły prac pojedynczych artystów, którzy
bardziej od innych musieli odpowiadać upodobaniom kolekcjonera. Należą do nich Clćment-
- Auguste Andri eux (1829-1881), Jean-Jacques Grandville (1803-1847) i Charles Tronsens (1830 -
po 1870). Rysunki Grandville’a, sławnego romantyka i prekursora surrealizmu, opublikowała
przed laty Helena Domaszewska3. Te oraz inne rodzajowe i humoiystyczne rysunki późnych
romantyków francuskich ze zbioru Blocha okazały się idealną ilustracją upodobań estetycznych
i szczególnego poczucia humoru Fryderyka Chopina i w sposób istotny ożywiły poświęconą
mu wystawę rocznicową4. Zmiany w postrzeganiu sztuki drugiej połowy XIX wieku pozwalają
odkryć na nowo twórczość Tronsensa, sygnującego swe prace również pseudonimem Carlo
Gripp, znanego ilustratora wielu paryskich czasopism epoki Drugiego Cesarstwa.
1 Kazimierz Broniewski, Zbiory rysunkowe Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie. Zbiór rysunków
i akwarel Jana Blocha, „Sztuka” 1904, [Paryż], nr 2, s. 7-73 oraz nr 3, s. 203-208, tu s. 62.
2 Ibidem. Zob. też T.J., Z tygodnia na tydzień, „Tygodnik Ilustrowany” 1903, nr 43, s. 845. Tę ostatnią pozycję
wskazał mi Pan Roman Olkowski, za co niniejszym mu dziękuję.
3 Helena Domaszewska, Rysunki J.I.I. Grandville’a do „Les Métamorphoses du jour” w zbiorach Muzeum
Narodowego w Warszawie, „Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie” 1965, IX, s. 265-277; eadem, Zbiór rysun-
ków Grandville’a w Muzeum Narodowym w Warszawie, „Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie” 1975, XIX,
s- 537-574-
4 Chopin. Ikonosfera romantyzmu/Iconosphere of Romaticism, red. Iwona Danielewicz przy współpracy
Andrzeja Dzięciołowskiego, kat. wyst., Muzeum Narodowe w Warszawie, 24 września -14 listopada 2010, Muzeum
Narodowe w Warszawie, Warszawa 2010, s. 143, kat. nr III.3; s. 148, kat. nr III.5; s. 233-239, kat. nr V.5-12; s. 249, kat.
nr V.18; s. 294-295, kat. nr VI.6-7.
Paryż Blocha i Wokulskiego. Rysunki Charles’a
Tronsensa w zbiorach Muzeum Narodowego
w Warszawie
W kolekcji rysunków europejskich Jana Gottlieba Blocha (1836-1902) - ofiarowanej w 1903
roku przez wdowę po nim, Emilię z Kronenbergów, Towarzystwu Zachęty Sztuk Pięknych,
z którego w czasie ostatniej wojny trafiła ona ostatecznie do Muzeum Narodowego w War-
szawie - wyróżnia się znaczny zespół rysunków artystów francuskich czynnych w drugiej
i trzeciej ćwierci XIX wieku, który od dawna budził zainteresowanie piszącej te słowa. O ile
bowiem przy pozyskiwaniu rysunków dawnych mistrzów europejskich, Bloch kierował
się stanem ówczesnej wiedzy, radami kustoszy muzealnych i uczonych akademickich1 oraz
udokumentowaną pieczęciami własnościowymi proweniencją, a wreszcie, last but not least,
własnymi, niemałymi możliwościami finansowymi, o tyle kryteria doboru prac artystów mu
współczesnych: rysowników ilustratorów, często dziś zapomnianych i czekających na po-
nowne odkrycie, wydawały się bardziej zagadkowe.
W tej części zbiorów Blocha, które zdaniem współczesnych liczyły od kilkuset do ok. tysiąca
rysunków2, wyróżniają się szczególnie większe zespoły prac pojedynczych artystów, którzy
bardziej od innych musieli odpowiadać upodobaniom kolekcjonera. Należą do nich Clćment-
- Auguste Andri eux (1829-1881), Jean-Jacques Grandville (1803-1847) i Charles Tronsens (1830 -
po 1870). Rysunki Grandville’a, sławnego romantyka i prekursora surrealizmu, opublikowała
przed laty Helena Domaszewska3. Te oraz inne rodzajowe i humoiystyczne rysunki późnych
romantyków francuskich ze zbioru Blocha okazały się idealną ilustracją upodobań estetycznych
i szczególnego poczucia humoru Fryderyka Chopina i w sposób istotny ożywiły poświęconą
mu wystawę rocznicową4. Zmiany w postrzeganiu sztuki drugiej połowy XIX wieku pozwalają
odkryć na nowo twórczość Tronsensa, sygnującego swe prace również pseudonimem Carlo
Gripp, znanego ilustratora wielu paryskich czasopism epoki Drugiego Cesarstwa.
1 Kazimierz Broniewski, Zbiory rysunkowe Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie. Zbiór rysunków
i akwarel Jana Blocha, „Sztuka” 1904, [Paryż], nr 2, s. 7-73 oraz nr 3, s. 203-208, tu s. 62.
2 Ibidem. Zob. też T.J., Z tygodnia na tydzień, „Tygodnik Ilustrowany” 1903, nr 43, s. 845. Tę ostatnią pozycję
wskazał mi Pan Roman Olkowski, za co niniejszym mu dziękuję.
3 Helena Domaszewska, Rysunki J.I.I. Grandville’a do „Les Métamorphoses du jour” w zbiorach Muzeum
Narodowego w Warszawie, „Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie” 1965, IX, s. 265-277; eadem, Zbiór rysun-
ków Grandville’a w Muzeum Narodowym w Warszawie, „Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie” 1975, XIX,
s- 537-574-
4 Chopin. Ikonosfera romantyzmu/Iconosphere of Romaticism, red. Iwona Danielewicz przy współpracy
Andrzeja Dzięciołowskiego, kat. wyst., Muzeum Narodowe w Warszawie, 24 września -14 listopada 2010, Muzeum
Narodowe w Warszawie, Warszawa 2010, s. 143, kat. nr III.3; s. 148, kat. nr III.5; s. 233-239, kat. nr V.5-12; s. 249, kat.
nr V.18; s. 294-295, kat. nr VI.6-7.