DOI Heft:
Część I. Museum / Part I. The Museum
DOI Artikel:Ignatowicz-Woźniakowska, Dorota: Losy Bitwy pod Grunwaldem Jana Matejki w latach 1999 - 2012
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.45361#0071
Dorota Ignatowicz-Wożniakowska Losy Bitwy pod Grunwaldem Jana Matejki...
67
rozdarcia i wstawiono łaty w miejsca uszkodzeń podobrazia, zgod-
nie z obowiązującymi obecnie standardami50. Do uzupełnień ubyt-
ków płótna wykorzystano oryginalną górną krawędź obrazu, bez
warstwy malarskiej i gruntu, służącej do jego montażu na krośnie
(il. 7-8). Podczas tego zabiegu okazało się, że w czasie konserwa-
cji przeprowadzonej w latach czterdziestych XX wieku rozdarcia
oryginalnego płótna nie były klejone, co było zgodne z ówczesną
praktyką, zaś wiele ubytków wypełniono uzupełnieniami płócien-
nymi, uszczelnionymi mocnym kitem, co na owe czasy było wy-
jątkowe, gdyż powszechnie stosowano tylko wypełnienie samym
kitem. Decyzja wymiany tych uzupełnień zapadła, ponieważ użyto
do nich przypadkowego płótna, o innej grubości i splocie nitek
niż oryginalne. W wyniku oczyszczenia i wyrównania zniekształ-
conych krawędzi obrazu powierzchnia płótna powiększyła się
o 0,7 m2 (w wysokości o 4 cm, w szerokości o 3 cm)51. Po rozdub-
lowaniu i przeprowadzeniu badań wytrzymałościowych płótna52
została podjęta decyzja, że obraz będzie eksponowany wyłącznie
w MNW. Należy podkreślić, że konserwatorzy mieli nadzieję, że
podróż Bitwy do Berlina będzie możliwa. Niestety w związku z jej
ujawnionym stanem, a także mając na uwadze zachowanie dzieła
dla kolejnych pokoleń, zmuszeni zostali do podjęcia decyzji od-
mownej i przedstawienia jej dyrekcji53.
W 2011 roku wykonano nowy dublaż przy zastosowaniu techniki
opartej na żywicach syntetycznych54 (il. 9-10). Wybór ten podykto-
wany był m.in. większą niż w przypadku masy woskowo-żywicznej
siłą klejenia, mniejszym ciężarem spoiwa łączącego oba płótna, ni-
ską kwasowością i dużo większą elastycznością. Dublaż wykonano
ręcznie, z wkładką z włókniny poliestrowej o niskiej gramaturze,
na płótno lniane55. Obrócenie Bitwy warstwą malarską do góry na-
stąpiło we wrześniu. Kończyło to pierwszy etap prac, który trwał
dwieście osiemdziesiąt cztery dni.
W październiku 2011 roku przystąpiono do drugiego etapu
konserwacji, której pierwszym krokiem było oczyszczenie lica
obrazu. Po usunięciu bibułki japońskiej wykonano niezbędne ba-
dania fizykochemiczne identyfikujące spoiwa użyte pierwotnie
50 Etap ten trwał dwa miesiące.
51 Aktualne wymiary obrazu: 431 x 991 cm.
52 Instytut Włókiennictwa, Badania wytrzymałościowe płótna z Grun-
waldu, op. cit.
53 D. Ignatowicz-Wożniakowska, Oświadczenie, z dnia30 marca 2011 r.,
op. cit.
54 Beva-Film, Beva37i.
55 Poszukiwania nowego płótna dublażowego (o szerokości 5,1 m)
trwało ponad sześć miesięcy. Ostatecznie tkanina została sprowadzona z Francji.
Wyprasowane płótno naciągnięto na stare krosno i nasączono impregnatem
Paraloid B-72 w toluenie (zużyto 43 1 roztworu).
il. 10| fig. 10
Zgrzewanie płótna
dublażowego
z odwrociem obrazu
I Applying heat to bond
the lining canvas to the
back of the painting
fot. I photo Anna Lewandowska
il. 111 fig. 11
Ubytek warstwy
malarskiej i gruntu
po uzupełnieniu
barwnym kitem
o fakturze dopasowanej
charakterem do
zachowanego oryginału
I Losses in paint layer
and ground after they
were filled with coloured
putty of a texture
matching the surviving
parts of the original
fot. I photo Anna Lewandowska
67
rozdarcia i wstawiono łaty w miejsca uszkodzeń podobrazia, zgod-
nie z obowiązującymi obecnie standardami50. Do uzupełnień ubyt-
ków płótna wykorzystano oryginalną górną krawędź obrazu, bez
warstwy malarskiej i gruntu, służącej do jego montażu na krośnie
(il. 7-8). Podczas tego zabiegu okazało się, że w czasie konserwa-
cji przeprowadzonej w latach czterdziestych XX wieku rozdarcia
oryginalnego płótna nie były klejone, co było zgodne z ówczesną
praktyką, zaś wiele ubytków wypełniono uzupełnieniami płócien-
nymi, uszczelnionymi mocnym kitem, co na owe czasy było wy-
jątkowe, gdyż powszechnie stosowano tylko wypełnienie samym
kitem. Decyzja wymiany tych uzupełnień zapadła, ponieważ użyto
do nich przypadkowego płótna, o innej grubości i splocie nitek
niż oryginalne. W wyniku oczyszczenia i wyrównania zniekształ-
conych krawędzi obrazu powierzchnia płótna powiększyła się
o 0,7 m2 (w wysokości o 4 cm, w szerokości o 3 cm)51. Po rozdub-
lowaniu i przeprowadzeniu badań wytrzymałościowych płótna52
została podjęta decyzja, że obraz będzie eksponowany wyłącznie
w MNW. Należy podkreślić, że konserwatorzy mieli nadzieję, że
podróż Bitwy do Berlina będzie możliwa. Niestety w związku z jej
ujawnionym stanem, a także mając na uwadze zachowanie dzieła
dla kolejnych pokoleń, zmuszeni zostali do podjęcia decyzji od-
mownej i przedstawienia jej dyrekcji53.
W 2011 roku wykonano nowy dublaż przy zastosowaniu techniki
opartej na żywicach syntetycznych54 (il. 9-10). Wybór ten podykto-
wany był m.in. większą niż w przypadku masy woskowo-żywicznej
siłą klejenia, mniejszym ciężarem spoiwa łączącego oba płótna, ni-
ską kwasowością i dużo większą elastycznością. Dublaż wykonano
ręcznie, z wkładką z włókniny poliestrowej o niskiej gramaturze,
na płótno lniane55. Obrócenie Bitwy warstwą malarską do góry na-
stąpiło we wrześniu. Kończyło to pierwszy etap prac, który trwał
dwieście osiemdziesiąt cztery dni.
W październiku 2011 roku przystąpiono do drugiego etapu
konserwacji, której pierwszym krokiem było oczyszczenie lica
obrazu. Po usunięciu bibułki japońskiej wykonano niezbędne ba-
dania fizykochemiczne identyfikujące spoiwa użyte pierwotnie
50 Etap ten trwał dwa miesiące.
51 Aktualne wymiary obrazu: 431 x 991 cm.
52 Instytut Włókiennictwa, Badania wytrzymałościowe płótna z Grun-
waldu, op. cit.
53 D. Ignatowicz-Wożniakowska, Oświadczenie, z dnia30 marca 2011 r.,
op. cit.
54 Beva-Film, Beva37i.
55 Poszukiwania nowego płótna dublażowego (o szerokości 5,1 m)
trwało ponad sześć miesięcy. Ostatecznie tkanina została sprowadzona z Francji.
Wyprasowane płótno naciągnięto na stare krosno i nasączono impregnatem
Paraloid B-72 w toluenie (zużyto 43 1 roztworu).
il. 10| fig. 10
Zgrzewanie płótna
dublażowego
z odwrociem obrazu
I Applying heat to bond
the lining canvas to the
back of the painting
fot. I photo Anna Lewandowska
il. 111 fig. 11
Ubytek warstwy
malarskiej i gruntu
po uzupełnieniu
barwnym kitem
o fakturze dopasowanej
charakterem do
zachowanego oryginału
I Losses in paint layer
and ground after they
were filled with coloured
putty of a texture
matching the surviving
parts of the original
fot. I photo Anna Lewandowska