DOI Heft:
Część I. Museum / Part I. The Museum
DOI Artikel:Kibort, Piotr: Zbiór rysunków architektonicznych i technicznych w Gabinecie Rycin i Rysunków Muzeum Narodowego w Warszawie - stan badań i nowe perspektywy badawcze
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.45361#0110
106
Muzeum
il. 11 fig. 1
Feliks Gąsiorowski, Rzym.
Świątynia Jowisza Statora.
Projekt rekonstrukcji.
Elewacja frontowa, rzut
poziomy, porównawcze
rzuty inwentaryzacyjne
pozostałości świątyni
I Rome. Temple of Jupiter
Stator. Reconstruction
Design. Front Elevation,
Horizontal Plan,
Comparative Surveying
Projections of the Remains
of the Temple, 1843,
Muzeum Narodowe
w Warszawie | The National
Museum in Warsaw
fot. I photo © Małgorzata
Kwiatkowska / Muzeum
Narodowe w Warszawie
architektury, co zgodne jest z przyjętą definicją: „Pod pojęciem ry-
sunki architektoniczne rozumiemy tylko te rysunki, które zwią-
zane są z momentem projektowania, pomiaru lub inwentaryzacji
architektonicznej”5. Publikacja nie obejmuje również rysunków
technicznych, wojskowych, a także większości dwudziestowiecz-
nych rysunków pomiarowych zabytków oraz tych, które znajdowały
się w ówczesnym Gabinecie Grafiki Obcej i Dziale Dokumentacji.
Z licznych projektów na gmach Muzeum Narodowego wzmian-
kowany jest jedynie (bez numeru katalogowego) projekt Tadeusza
Tołwińskiego, na którego podstawie budynek zrealizowano.
Odrębny katalog, wydany z okazji wystawy, obejmuje zespół rysun-
ków z pracowni Bohdana Pniewskiego. Podano w nim szczegółowe
dane eksponowanych prac z krótką charakterystyką poszczegól-
nych projektów6. Konieczne zatem jest wydanie nowych publikacji
uwzględniających aktualny stan badań i zawartość kolekcji.
Historia kolekcji i najważniejsze zespoły rysunków
Jak już wspomniano, rysunki architektoniczne trafiały do zbiorów
jako elementy większych kolekcji w postaci zakupów, darów, za-
pisów i przekazów od osób prywatnych oraz instytucji. Z drugiej
dekady XX wieku pochodzą pierwsze dary obejmujące plansze
architektoniczne. Są to kolekcje Leopolda Méyeta (1911), braci
Henryka, Jerzego i Fryderyka Politurów (legat w 1916), Domini-
ka Witke-Jeżewskiego, Zygmunta Glogera, Karola Iwanickiego,
Wiktora Gomulickiego i Seweryna Smolikowskiego. W 1917 roku
swoje zbiory zdeponowało w muzeum Towarzystwo Opieki nad
Zabytkami Przeszłości (TO11ZP), a dwa lata później Towarzystwo
Zachęty Sztuk Pięknych (TZSP), likwidując niektóre z działów,
przekazało rysunki z konkursu na swój gmach. W1920 roku zaku-
piono zbiory Piusa Welońskiego, w których znajdował się zespół
rysunków dotyczących rezydencji Marcellego Bacciarellego przy
Łazienkach Królewskich oraz inne projekty7.
Dwa duże zespoły tego rodzaju zawdzięcza muzeum legatowi
Zofii Stefańskiej i Jarosława Wojciechowskiego, którzy w 1921
roku przekazali dwie teki projektów architekta Konstantego Woj-
ciechowskiego, współtwórcy Towarzystwa Opieki nad Zabytkami
Przeszłości i członka Delegacji Architektów Polskich powołanej
do reprezentowania środowiska przy Comité permanent interna-
tional des architectes (CPIA), a dwa lata później własne projekty
5 Ibidem, s. 7.
6 Bohdan Pniewski 1897-1965, katalog, oprać. Andrzej Rottermund,
kat. wyst., Muzeum Narodowe w Warszawie, 5 kwietnia - 7 maja 1967, Muzeum
Narodowe w Warszawie, Warszawa 1967.
7 Katalog rysunków architektonicznych..., op. cit., s. 9.
Muzeum
il. 11 fig. 1
Feliks Gąsiorowski, Rzym.
Świątynia Jowisza Statora.
Projekt rekonstrukcji.
Elewacja frontowa, rzut
poziomy, porównawcze
rzuty inwentaryzacyjne
pozostałości świątyni
I Rome. Temple of Jupiter
Stator. Reconstruction
Design. Front Elevation,
Horizontal Plan,
Comparative Surveying
Projections of the Remains
of the Temple, 1843,
Muzeum Narodowe
w Warszawie | The National
Museum in Warsaw
fot. I photo © Małgorzata
Kwiatkowska / Muzeum
Narodowe w Warszawie
architektury, co zgodne jest z przyjętą definicją: „Pod pojęciem ry-
sunki architektoniczne rozumiemy tylko te rysunki, które zwią-
zane są z momentem projektowania, pomiaru lub inwentaryzacji
architektonicznej”5. Publikacja nie obejmuje również rysunków
technicznych, wojskowych, a także większości dwudziestowiecz-
nych rysunków pomiarowych zabytków oraz tych, które znajdowały
się w ówczesnym Gabinecie Grafiki Obcej i Dziale Dokumentacji.
Z licznych projektów na gmach Muzeum Narodowego wzmian-
kowany jest jedynie (bez numeru katalogowego) projekt Tadeusza
Tołwińskiego, na którego podstawie budynek zrealizowano.
Odrębny katalog, wydany z okazji wystawy, obejmuje zespół rysun-
ków z pracowni Bohdana Pniewskiego. Podano w nim szczegółowe
dane eksponowanych prac z krótką charakterystyką poszczegól-
nych projektów6. Konieczne zatem jest wydanie nowych publikacji
uwzględniających aktualny stan badań i zawartość kolekcji.
Historia kolekcji i najważniejsze zespoły rysunków
Jak już wspomniano, rysunki architektoniczne trafiały do zbiorów
jako elementy większych kolekcji w postaci zakupów, darów, za-
pisów i przekazów od osób prywatnych oraz instytucji. Z drugiej
dekady XX wieku pochodzą pierwsze dary obejmujące plansze
architektoniczne. Są to kolekcje Leopolda Méyeta (1911), braci
Henryka, Jerzego i Fryderyka Politurów (legat w 1916), Domini-
ka Witke-Jeżewskiego, Zygmunta Glogera, Karola Iwanickiego,
Wiktora Gomulickiego i Seweryna Smolikowskiego. W 1917 roku
swoje zbiory zdeponowało w muzeum Towarzystwo Opieki nad
Zabytkami Przeszłości (TO11ZP), a dwa lata później Towarzystwo
Zachęty Sztuk Pięknych (TZSP), likwidując niektóre z działów,
przekazało rysunki z konkursu na swój gmach. W1920 roku zaku-
piono zbiory Piusa Welońskiego, w których znajdował się zespół
rysunków dotyczących rezydencji Marcellego Bacciarellego przy
Łazienkach Królewskich oraz inne projekty7.
Dwa duże zespoły tego rodzaju zawdzięcza muzeum legatowi
Zofii Stefańskiej i Jarosława Wojciechowskiego, którzy w 1921
roku przekazali dwie teki projektów architekta Konstantego Woj-
ciechowskiego, współtwórcy Towarzystwa Opieki nad Zabytkami
Przeszłości i członka Delegacji Architektów Polskich powołanej
do reprezentowania środowiska przy Comité permanent interna-
tional des architectes (CPIA), a dwa lata później własne projekty
5 Ibidem, s. 7.
6 Bohdan Pniewski 1897-1965, katalog, oprać. Andrzej Rottermund,
kat. wyst., Muzeum Narodowe w Warszawie, 5 kwietnia - 7 maja 1967, Muzeum
Narodowe w Warszawie, Warszawa 1967.
7 Katalog rysunków architektonicznych..., op. cit., s. 9.