Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie (2(38).2013)

406

Sztuka XIX wieku


il. II fig. 1
Carl Adalbert Herrmann,
Portret młodego
mężczyzny I Portrait of
a Young Man, Muzeum
Archidiecezjalne we
Wrocławiu I Archdiocese
Museum in Wrocław
fot I photo Piotr Łukaszewicz

z reprodukcji - Gustav Heinrich Naeke13. Poza wymienionymi ar-
tystami w literaturze przedmiotu wzmiankowane jest jeszcze stu-
dium, do którego pozował znany rytownik Ferdinand Ruscheweih
(1785-1846)14.
Trudno dziś ustalić, jakie stosunki łączyły Herrmanna z tymi
artystami, wiadomo jedynie, że Naeke wykonał dwa jego portrety15,
niestety zaginione, co może świadczyć o bliższych kontaktach wią-
żących obu malarzy, tym bardziej, że razem studiowali na akade-
mii drezdeńskiej. Nie ulega jednak wątpliwości, że wymienione
tu prace nie były dla niego tylko czystymi wprawkami, ponieważ
przy całej ogólnikowości, z jaką potraktowane zostały w nich twa-
rze modeli, wszystkie one noszą cechy portretowe, ukazują jakieś
charakterystyczne rysy osobowości przedstawionych postaci, które
Herrmannowi udało się wydobyć dzięki jego zdolnościom jako por-
trecisty. I to właśnie, obok podpisów z nazwiskami modeli, pozwala
zaliczyć je do omawianej tu grupy przedstawień.
Jedynymi zachowanymi wizerunkami w ścisłym tego słowa
znaczeniu są przedstawienia nieznanego młodego mężczy-
zny z profilu (il. i)16 oraz architekta Karla Josepha Köbla (1796-
185 6)17, który musiałbyć dosyć popularną postacią w środowisku na-
zareńczyków w Rzymie w czasie, gdy przebywał w nim Herrmann,
bowiem znane są jeszcze trzy inne jego portrety z tego okresu18.
Bardziej charakterystyczne dla omawianego tu nurtu jest wyob-
rażenie pierwszego z wymienionych, którego nazwiska nie udało
mi się ustalić19, podpis na dole został bowiem w połowie ucięty. Za

13 Gustav Heinrich Naeke (1786-1835), uczeń, a później profesor aka-
demii drezdeńskiej, wiatach 1817-1824 przebywał w Rzymie; zob. H. Geller, Die
Bildnisse..., op. cit., s. 82, kat. nr 871-876, s. 136, nr 310 (spis artystów).
14 Zob. Ernst Scheyer, Die Ausstellung „Schlesisches Biedermeier”,
„Schlesische Monatshefte” 1930, Jg. 7, Nr. 4, s. 142, kat. nr 41.
15 Wymienia je Ulrich Thieme, Felix Becker, Allgemeines Lexikon der
bildenden Künstler von Antike bis zur Gegenwart, hrsg. von H. Vollmer, Bd. 16, E.A.
Seemann, Leipzig 1923, s. 490. W czasie kwerendy w Gabinecie Rycin w Dreźnie,
gdzie według tego źródła miałyby się znajdować, nie udało mi się ich odnaleźć.
16 Ołówek, papier, 27,5 x 20,5 cm, Muzeum Archidiecezjalne we Wro-
cławiu; zob. Anna Kozak, Carl Adalbert Herrmann-pomiędzy nazarenizmem i bie-
dermeierem, „Roczniki Sztuki Śląskiej” 2011, R. XX, s. 232-233, il. 17.
17 Zob. Ernst Scheyer, Carl Herrmann. Ein oberschlesischer Nazarener,
„Der Oberschlesier” 1931, Jg. 13, H. 1, il. nlb. [po s. 8].
18 H. Geller, Die Bildnisse..., op. cit., s. 74, nr kat. (439), il. 145, nr kat.
(440), il. 235, nr kat. 718, il. 237.
19 Portretowany wykazuje pewne podobieństwo do Johanna Carla Bartha
(1787-1853), rytownika, popularnego w środowisku nazareńczyków w Rzymie w la-
tach, kiedy przebywał tam Herrmann (zob. ibidem, s. 41, kat. nr 48. il. 20, kat. nr 50,
il. 21, kat. nr 51, il. 19). Jednak jest on także nieco podobny do Konrada Eberharda
(1768-1859), rzeźbiarza, malarza i rytownika, z którym, m.in. Herrmann odbył
wycieczkę po Umbrii i Toskanii we wrześniu i8r9 (zob. ibidem, s. 49, kat. nr 231,
il. 80, kat. nr 232, ii-79, kat. nr 235, il. 77). Nie są to jednak podobieństwa na tyle prze-
konujące, by można bez wątpliwości powiązać portret z którymś z tych artystów.