DOI Heft:
Część III. Sztuka XIX wieku / Part III. Art of the Nineteenth Century
DOI Artikel:Guze, Justyna: Paryż Blocha i Wokulskiego. Rysunki Charles'a Tronsensa w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.45361#0454
450
Sztuka XIX wieku
il. 31 fig. 3
Charles Tronsens,
A lAlcazar... pour
Thérésa, po I after 1863,
Muzeum Narodowe
w Warszawie
I The National Museum
in Warsaw
fot. I photo © Muzeum
Narodowe w Warszawie
ii. 41 fig. 4
Charles Tronsens, Aux
Italiens... pour la Patti,
ok. I c. 1865, Muzeum
Narodowe w Warszawie
I The National Museum
in Warsaw
fot. I photo © Muzeum
Narodowe w Warszawie
Zoli; Une page d’amour (1878) czytała po francusku panna Izabela
Łęcka14, egzemplarz tego romansu znajdował się w bibliotece Prusa,
nieobfitującej w zasadzie w literaturę piękną15. Fragmenty książki
Zoli poświęcone modernizującemu się miastu, powstającym przy
bulwarach wielkim magazynom, czy jego obserwacje obyczajowe
z pewnością nie mogły pozostać bez wpływu na sposób widzenia
Paryża przez Prusa i jego porte-parole - Wokulskiego.
Odwiedzany przez Wokulskiego i Blocha, opisany przez Prusa
Paryż u progu ostatniej dekady XIX wieku, pomimo zniszczeń po-
wstałych podczas wojny francusko-pruskiej i Komuny paryskiej,
pozostał tym samym miastem, którego kształt urbanistyczny i po-
niekąd społeczny powstał w czasach Drugiego Cesarstwa, nade
wszystko za sprawą barona Haussmanna. Wielkie Bulwary, Opera,
oś łącząca Plac Gwiazdy z Luwrem poprzez Pola Elizejskie, Plac
Zgody, Tuileries, parki i zieleńce miejskie, sieć utwardzonych ulic,
system wodno-kanalizacyjny, rozwój transportu publicznego,
wszystko to jest tłem dla przedstawianych przez Tronsensa scen
rodzajowych. Ukazują one, naturalnie w sposób przerysowany, ży-
cie rozmaitych warstw i klas społecznych tej ogromnej metropolii,
gdzie dama styka się ze stróżką, służąca z pijakiem, a gentlemani
otaczają loretki i aktorki.
Wspominany już Grand-Carteret wielokrotnie powołuje się na
La Nouvelle Babylone pióra Eugène Pelletana (1813-1884)16. Wydana
w 1863 roku powieść epistolarna stanowi literacki odpowiednik ry-
sunków obyczajowych i karykaturalnych ilustratorów francuskich
Drugiego Cesarstwa i Trzeciej Republiki. Warto dodać, że krytyczne
poglądy tego pisarza, publicysty i zagorzałego republikanina, na
obyczaje i modę Drugiego Cesarstwa, musiały być bliskie Prusowi,
przeciwnikowi zbytku i luksusu, a orędownikowi tzw. wełnianych
wieczorków17 - skromnych spotkań towarzyskich, podczas których
kobiety ubrane były w suknie wełniane zamiast jedwabnych toalet
wieczorowych, obowiązujących podczas wystawnych pod każdym
względem kolacji, tańcujących herbatek i przyjęć, które rujnowały
zdrowie i kieszeń uczestników, zwłaszcza w karnawale.
Tronsens pozostaje wciąż artystą nieznanym i zapomnianym.
Nie tylko nie doczekał się swego powtórnego odkrycia, ale nie
14 Une page d’amour to ósmy tom cyklu „Les Rougon Maquart”. Zob.
pol. wydanie: Kartka miłości, przeł. Katarzyna Witwicka, Leszek K. Radzikowski,
Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1975.
15 Hanna Ilmurzyńska, Agnieszka Stepnowska, Księgozbiór Bolesława
Prusa, Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich, Warszawa 1965.
16 Eugène Pelletan, La Nouvelle Babylone. Lettres d’un provincial en tournée
à Paris, Pagnerre, Libraire-Éditeur, Paris 1863. Nie wiadomo, czy Prus tę książkę
znał, nie wspomina o niej przywołane w poprzednim przypisie opracowanie księ-
gozbioru pisarza.
17 Maria Ilnicka, Wieczorki wełniane, „Kurier Warszawski” 1884, nr 114
(25 kwietnia), s. 1-2.
Sztuka XIX wieku
il. 31 fig. 3
Charles Tronsens,
A lAlcazar... pour
Thérésa, po I after 1863,
Muzeum Narodowe
w Warszawie
I The National Museum
in Warsaw
fot. I photo © Muzeum
Narodowe w Warszawie
ii. 41 fig. 4
Charles Tronsens, Aux
Italiens... pour la Patti,
ok. I c. 1865, Muzeum
Narodowe w Warszawie
I The National Museum
in Warsaw
fot. I photo © Muzeum
Narodowe w Warszawie
Zoli; Une page d’amour (1878) czytała po francusku panna Izabela
Łęcka14, egzemplarz tego romansu znajdował się w bibliotece Prusa,
nieobfitującej w zasadzie w literaturę piękną15. Fragmenty książki
Zoli poświęcone modernizującemu się miastu, powstającym przy
bulwarach wielkim magazynom, czy jego obserwacje obyczajowe
z pewnością nie mogły pozostać bez wpływu na sposób widzenia
Paryża przez Prusa i jego porte-parole - Wokulskiego.
Odwiedzany przez Wokulskiego i Blocha, opisany przez Prusa
Paryż u progu ostatniej dekady XIX wieku, pomimo zniszczeń po-
wstałych podczas wojny francusko-pruskiej i Komuny paryskiej,
pozostał tym samym miastem, którego kształt urbanistyczny i po-
niekąd społeczny powstał w czasach Drugiego Cesarstwa, nade
wszystko za sprawą barona Haussmanna. Wielkie Bulwary, Opera,
oś łącząca Plac Gwiazdy z Luwrem poprzez Pola Elizejskie, Plac
Zgody, Tuileries, parki i zieleńce miejskie, sieć utwardzonych ulic,
system wodno-kanalizacyjny, rozwój transportu publicznego,
wszystko to jest tłem dla przedstawianych przez Tronsensa scen
rodzajowych. Ukazują one, naturalnie w sposób przerysowany, ży-
cie rozmaitych warstw i klas społecznych tej ogromnej metropolii,
gdzie dama styka się ze stróżką, służąca z pijakiem, a gentlemani
otaczają loretki i aktorki.
Wspominany już Grand-Carteret wielokrotnie powołuje się na
La Nouvelle Babylone pióra Eugène Pelletana (1813-1884)16. Wydana
w 1863 roku powieść epistolarna stanowi literacki odpowiednik ry-
sunków obyczajowych i karykaturalnych ilustratorów francuskich
Drugiego Cesarstwa i Trzeciej Republiki. Warto dodać, że krytyczne
poglądy tego pisarza, publicysty i zagorzałego republikanina, na
obyczaje i modę Drugiego Cesarstwa, musiały być bliskie Prusowi,
przeciwnikowi zbytku i luksusu, a orędownikowi tzw. wełnianych
wieczorków17 - skromnych spotkań towarzyskich, podczas których
kobiety ubrane były w suknie wełniane zamiast jedwabnych toalet
wieczorowych, obowiązujących podczas wystawnych pod każdym
względem kolacji, tańcujących herbatek i przyjęć, które rujnowały
zdrowie i kieszeń uczestników, zwłaszcza w karnawale.
Tronsens pozostaje wciąż artystą nieznanym i zapomnianym.
Nie tylko nie doczekał się swego powtórnego odkrycia, ale nie
14 Une page d’amour to ósmy tom cyklu „Les Rougon Maquart”. Zob.
pol. wydanie: Kartka miłości, przeł. Katarzyna Witwicka, Leszek K. Radzikowski,
Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1975.
15 Hanna Ilmurzyńska, Agnieszka Stepnowska, Księgozbiór Bolesława
Prusa, Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich, Warszawa 1965.
16 Eugène Pelletan, La Nouvelle Babylone. Lettres d’un provincial en tournée
à Paris, Pagnerre, Libraire-Éditeur, Paris 1863. Nie wiadomo, czy Prus tę książkę
znał, nie wspomina o niej przywołane w poprzednim przypisie opracowanie księ-
gozbioru pisarza.
17 Maria Ilnicka, Wieczorki wełniane, „Kurier Warszawski” 1884, nr 114
(25 kwietnia), s. 1-2.