DOI Artikel:
Rozprawy
DOI Artikel:Wrabec, Jan: Zagadnienie ideowej i artystycznej genezy dawnego kóscioła PP. Benedyktynek w Lubomierzu
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.13736#0085
Zagadnienie ideowej i artystycznej genezy.
55
Zwartą bryłę kościoła wzbogaca na zewnątrz
jedynie wyodrębnione prezbiterium i kaplica
Matki Boskiej od północy oraz ryzality anek-
sów bocznych flankujących wschodnie przęsło
empory organowej. Jej ozdobą jest reprezenta-
cyjna, bezwieżowa elewacja wschodnia (il. 3,
5), nawiązująca swym kształtem do fasad koś-
cielnych typu II Gesu. Pomimo uszeregowania
okien na trzech poziomach, szeroki pas belko-
wania z attyką przenikającą się z segmento-
wym naczółkiem dzieli ją poziomo na dwie
główne części. Górną węższą wieńczy trójkątny
fronton, dolną zdobią pilastry jońskie wielkie-
go porządku, tworzące pośrodku motyw tryum-
falnego łuku. Elewacje boczne posiadają jedy-
nie podziały ramowe w tynku oraz wysokie ok-
na w dwóch poziomach, oprawne w fantazyj-
ne, uszate obramienia.
Zgodę na założenie i budowę klasztoru w Lu-
bomierzu wydał w 1278 r. książę Henryk IV
jaworski. Istnienie klasztoru potwierdzają
wzmianki z 1307 i 1313 r. Z początkiem XV w.
dowiadujemy się o uposażeniu altarysty tutej-
szego kościoła, a w 1427 o spustoszeniu i od-
budowie świątyni. Czasów tych sięgać mogą
zewnętrzne mury ocalałej w strefie chóru za-
konnego części średniowiecznego kościoła, jak-
kolwiek zachowane tu sklepienia pochodzą
prawdopodobnie dopiero z lat 1517—1523.
Wkrótce po ich ukończeniu, pod koniec 1. po-
łowy XVI w., w związku z przebudową klasz-
toru, wprowadzono w tej partii dwupoziomo-
wy podział wnętrza na chór górny i dolny —
dzisiejszą zakrystię, z okazałym sklepieniem
renesansowo-gotyckim. Po nadbudowaniu czwo-
robocznej wieży o część ośmioboczną w 1554,
przez blisko półtora stulecia ograniczano się tyl-
ko do niewielkich zmian we wnętrzu kościoła
i v/ jego wystroju, o których informują nas roz-
proszone wzmianki w pracy Górlicha n. Jedną
z poważniejszych innowacji było zainstalowa-
nie „potężnego i pozłacanego" 12 ołtarza Św. Jó-
zefa, poświęconego w 1666 r.
Dopiero po wielkim pożarze w 1688 r. zdecy-
dowano się na budowę nowego prezbiterium.
Na szerszą skalę roboty budowlane zaczęły się
jednak rozwijać prawdopodobnie dopiero po
objęciu urzędu opatki przez energiczną Martę
Scholastykę Tanner w 1701 roku. Nie znamy
wprawdzie dokładnych dat rozpoczęcia prac
budowlanych, ale z nie opublikowanych dotąd
protokołów wizytacji biskupiej wynika, że w
1718 kościół (ecclesia) „ muro extructa per to-
tum fornita et lapidibus struta ąuadratis, con-
secrata non est, cum potior pars, noviter fuerit
11 F. X. Gor lich, Das Benediktiner-Jungfrauenklo-
ster Liebenthal on der lausitzisch-bohmischcn Grenze
in Nieder-Schlesien, Brcslau 1864.
12 G 6 r 1 i c h. op. cit., s. 84.
55
Zwartą bryłę kościoła wzbogaca na zewnątrz
jedynie wyodrębnione prezbiterium i kaplica
Matki Boskiej od północy oraz ryzality anek-
sów bocznych flankujących wschodnie przęsło
empory organowej. Jej ozdobą jest reprezenta-
cyjna, bezwieżowa elewacja wschodnia (il. 3,
5), nawiązująca swym kształtem do fasad koś-
cielnych typu II Gesu. Pomimo uszeregowania
okien na trzech poziomach, szeroki pas belko-
wania z attyką przenikającą się z segmento-
wym naczółkiem dzieli ją poziomo na dwie
główne części. Górną węższą wieńczy trójkątny
fronton, dolną zdobią pilastry jońskie wielkie-
go porządku, tworzące pośrodku motyw tryum-
falnego łuku. Elewacje boczne posiadają jedy-
nie podziały ramowe w tynku oraz wysokie ok-
na w dwóch poziomach, oprawne w fantazyj-
ne, uszate obramienia.
Zgodę na założenie i budowę klasztoru w Lu-
bomierzu wydał w 1278 r. książę Henryk IV
jaworski. Istnienie klasztoru potwierdzają
wzmianki z 1307 i 1313 r. Z początkiem XV w.
dowiadujemy się o uposażeniu altarysty tutej-
szego kościoła, a w 1427 o spustoszeniu i od-
budowie świątyni. Czasów tych sięgać mogą
zewnętrzne mury ocalałej w strefie chóru za-
konnego części średniowiecznego kościoła, jak-
kolwiek zachowane tu sklepienia pochodzą
prawdopodobnie dopiero z lat 1517—1523.
Wkrótce po ich ukończeniu, pod koniec 1. po-
łowy XVI w., w związku z przebudową klasz-
toru, wprowadzono w tej partii dwupoziomo-
wy podział wnętrza na chór górny i dolny —
dzisiejszą zakrystię, z okazałym sklepieniem
renesansowo-gotyckim. Po nadbudowaniu czwo-
robocznej wieży o część ośmioboczną w 1554,
przez blisko półtora stulecia ograniczano się tyl-
ko do niewielkich zmian we wnętrzu kościoła
i v/ jego wystroju, o których informują nas roz-
proszone wzmianki w pracy Górlicha n. Jedną
z poważniejszych innowacji było zainstalowa-
nie „potężnego i pozłacanego" 12 ołtarza Św. Jó-
zefa, poświęconego w 1666 r.
Dopiero po wielkim pożarze w 1688 r. zdecy-
dowano się na budowę nowego prezbiterium.
Na szerszą skalę roboty budowlane zaczęły się
jednak rozwijać prawdopodobnie dopiero po
objęciu urzędu opatki przez energiczną Martę
Scholastykę Tanner w 1701 roku. Nie znamy
wprawdzie dokładnych dat rozpoczęcia prac
budowlanych, ale z nie opublikowanych dotąd
protokołów wizytacji biskupiej wynika, że w
1718 kościół (ecclesia) „ muro extructa per to-
tum fornita et lapidibus struta ąuadratis, con-
secrata non est, cum potior pars, noviter fuerit
11 F. X. Gor lich, Das Benediktiner-Jungfrauenklo-
ster Liebenthal on der lausitzisch-bohmischcn Grenze
in Nieder-Schlesien, Brcslau 1864.
12 G 6 r 1 i c h. op. cit., s. 84.