Muzeum Narodowe <Breslau> [Hrsg.]; Muzeum Śla̜skie <Breslau> [Hrsg.]: Roczniki Sztuki Śląskiej (14.1986)

98

Romuald Nowak

W sposób żartobliwy nawiązywać do treści ma- ki nie stawiają, a tym bardziej nie rozstrzyga-
lowidła centralnego. Kalinowski7 oparł się na ją wielu podstawowych problemów związanych
wynikach badań Klossa. Przyjmując jego za- z malowidłem wielkiego refektarza,
sadnicze ustalenia, zasugerował wpływ Liski Pozostałe freski (z pokoju gościnnego i sali
na ostateczną formę i kształt fresków. Podob- na I piętrze pałacu opackiego) nie stały się do-
nie jak Kloss pobieżnie potraktował malowidła tąd w ogóle przedmiotem badań. Jedynie Ka-
v/ medalionach. Freski z wielkiego refektarza iinowski przypuszcza, iż Willmann namalował
wzmiankują także, na marginesie prac poświę- w pomieszczeniu na I piętrze fresk z grupą
conych malarstwu freskowemu: Dobrzycka 8 w Świętej Rodziny n. Brak opracowań tych kil-
monografii Neunhertza i Płazak 9 w pracy po- ku wyjątkowej klasy fresków stanowił z pew-
święconej morawskiemu freskantowi Sebasti- nością lukę w znajomości historii opactwa, ude-
niemu. Na związek tematu plafonu centralnego rzającą zwłaszcza w porównaniu z dobrze
lubiąskiego refektarza ze znanym motywem opracowanymi innymi reprezentacyjnymi wnę-
Herkulesa na rozstajnych drogach zwrócił uwa- trzami12 klasztoru. Nikła znajomość polichro-
gę Pigler 10. W znanym katalogu barokowych mii uniemożliwiła także rozpoznanie ich wyjąt-
tematów w sztuce umieścił on malowidła Will- kowej klasy i określenie roli w dziejach sie-
manna jako przekształconą wersję tego tema- demnastowiecznego malarstwa ściennego na
tu. Te pobieżne i przypadkowe często wzmian- Śląsku.

II. TREŚCI DEKORACJI MALARSKICH W PAŁACU OPACKIM

Przeanalizujmy kolejno dekoracje malarskie i górną — niebiańską, będącą nagrodą dla cno-

poszczególnych wnętrz pałacu opackiego, zwra- tliwych, którzy potrafili się oprzeć ziemskim

cając szczególną uwagę na ich skomplikowany pokusom.

i niespotykany we wnętrzach klasztornych pro- Plan pierwszy zajmuje scena bachiczna z

gram. otyłym Bachusem pośrodku. Pochylony nad

nim satyr nalewa mu ze skórzanego pojemnika

1. Plafon refektarza letniego wino do czary. Inny satyr obejmuje właśnie za

Refektarz znajduje się na parterze w naroż- szyję stojącego za nim kozła. Po prawej stro-

niku skrzydła zachodniego. Wnętrze nakryte nie upojone winem fauniki zabawiają się pu-

jest sklepieniem zwierciadlanym z lunetami, stymi baliami i pojemnikami na wino. Na dru-

Centralne, silnie wydłużone pole sklepienia girn planie, powyżej, dominują dwie postacie

(10,2 X 3,1 m) wypełnia malowidło skierowa- kobiece. Po lewej personifikacja Rozkoszy (Vo-

ne w głąb sali. Wokół niego rozmieszczono szes- luptas) dotykająca swych piersi podkreśla zmy-

naście trójlistnych medalionów: po jednym na słowość ciała. Towarzyszy jej Amor •— siewca

krótszych bokach sali i po siedem na dłuż- ziemskiej miłości oraz trzy stojące w głębi ko-

szych. Pozostałą powierzchnię sklepienia po- bietyu. Naprzeciw nich po prawej zasiada Va-

krywa dekoracja stiukowa. Wystroju wnętrza nitas, otoczona lśniącą biżuterią i flakonami z

dopełniały olejne pejzaże ze sztafażem staro- wonnościami, przegląda się w lustrze zachwy-

testamentowym zawieszone na ścianach 13. cając się swoją urodą. Nieco wyżej, ponad nią,

Malowidło centralne (il. 1—3) po- .-

dzielone zostało na dwie strefy, dolną — ziem- ■ 0 „ . „ , .

J ' " cono m. in. prace: M. S e m r a u, Der Furstensaal im

ską, z wyobrażeniami grzechów i występków Kloster Leubus, „Schlesiens Vorzeit in Bild und

_. Schrift", 6 (1896), s. 265—290; G. Krause, Din De-

ckcngemdlde des Bibliolheks- und F.urstensaąles in

» K. Kalinowski, Lubiąż, Wrocław 1970, s. 96— Leubus, „Unsere schlesische Heimat", 7 (1923), s. 27—

97- .. 28; K. Kalinowski, Sala Książęca opactwa cys-

8 A. Dobrzycka, Jerzy Wilhelm Neunhertz-ma- terskiego w Lubiążu,. [w:] Rokoko, Warszawa 1970,
larz śląski, Poznań 1958, s. 27. s. 159—178.

9 I. Płazak, Działalność artystyczna Franciszka 13 Spis obrazów zamieszcza Kloss, op. cit., s. 160,
Antoniego Sebastiniego na Górnym Śląsku, „Rocznik powołując się na wzmiankę Cerroniego.

Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu", Seria: Sztuka, 14 Przedstawione postacie kobiece mogą kojarzyć

3 (1965), s. 29. się. z alegorią pięciu zmysłów (pięć niewiast łącznie

10 A. Pigler, Barockthemen, II, Budapest 1974, z Vanitas), na co wskazywałyby trzymane przez nie
s. 126. atrybuty poszczególnych zmysłów. Towarzyszki Volup-

11 Kalinowski, op. cit., s. 99. tas mogą także określać jej zalety: wdzięk głosu,

12 Osiemnastowiecznym wnętrzom klasztoru poświę- wyglądu.