DOI Artikel:
Ze zbiorów Muzeum Narodowego we Wrocławiu
DOI Artikel:Wybrane nabytki z lat 1982-1990 w zakresie rzemiosła artystycznego XIX i XX wieku
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.13735#0305
Ze zbiorów Muzeum Narodowego we Wrocławiu
171
Wątek: wełna, osnowa: bawełna, barwniki naturalne, technika
płochowa.
Sygnowany l.d. herb Ogończyk. Wymiary: 260x 180 cm.
Zakupiony z rąk prywatnych w 1985 r. Nr. inw. III-2954, nr
neg. 70-7/1, 70-28/14 (sygnatura).
Dekoracja w powtarzających się układach pasowych: pas
węższy — pary zgeometryzowanych kwiatów osadzone na
wspólnej osi biegnącej przez całą szerokość kilimu, pas szerszy
— dwa romboidalne medaliony z motywów geometrycznych
pośrodku i mniejsze medaliony schodkowe w partiach bocz-
nych. Pasy dzielą wąskie szlaczki z motywami kłosów. Kolorys-
tyka: tło ciemnoniebieskie (partiami ugrowe), motywy w od-
cieniach jasnego brązu, zgaszonej żółci, beżu i ciemnego błęki-
tu. W lewym dolnym narożniku czerwono-biały herb.
Przedsiębiorstwo tkackie Tadeusza Fedorowicza w Klebanó-
wce (podobnie jak bardziej znane warsztaty Władysława Fedo-
rowicza w Oknie) produkowało kilimy, wykorzystując i utrwa-
lając wzory lokalnej ludowej twórczości wschodniej Galicji.
Produkcja warsztatów Fedorowiczów cieszyła się uzananiem ze
względu na wysoki poziom wzornictwa: trafne układy kolorys-
tyczne, dobrą, syntetyczną kompozycję oraz udany mariaż
stylizowanych, lokalnych motywów roślinnych i elementów
geometrycznych z zasobów wzornictwa ormiańskiego i turec-
kiego, wchłoniętych i przetworzonych w wiekach XVIII i XIX
przez twórców ludowych kresów wschodnich. Prezentowana
w wytwórniach Fedorowiczów świadoma preferencja wartości
sztuki ludowej jest w końcu XIX wieku zjawiskiem raczej
wyjątkowym — w owym czasie w produkcji przydworskich
warsztatów dominowało wzornictwo eklektyczne i historyzują-
ce, posiadające najszerszy krąg odbiorców.
Informacje o warsztatach zob.: A. Riegl, Dic Kilim und
Teppichweberei in Galizien und die Webeschulc in Okno, „Zent-
ralblatt fur das gewerbliche Unterrichtswesen in Ósterreich",
XI (1892); S. Szuman, Dawne kilimy w Polsce i na Ukrainie,
Poznań 1929, s. 109, tabl. 6.
Iwona Oborska
AKCESORIA UBIORU
Wachlarz (il. 13)
Paryż, ok. 1890 r.
Papier, perłowiec rzeźbiony, gwasz z akwarelą na podkładzie
drukowanym.
Wys. 28 cm.
Zakupiony z rąk prywatnych w 1984 r., pochodzi z kolekcji
łańcuckiej linii Potockich (zakupiony w Paryżu pod koniec
XIX w., wszedł w posiadanie rodziny oferenta jako prezent
ślubny). Nr. inw. III-2946, nr neg. 70-20/1, 20-20/2
Stelaż z perłowca, awers rzeźbiony — ornament w typie
regencyjnego. Pokrycie papierowe, obustronnie dekorowane
malowidłami: na awersie miniatura przedstawiająca rodzinę
królewską — Ludwika XVI, Marię Antoninę z Delfinem na
kolanach, dającą jałmużnę kobiecie z dzieckiem, oraz trzy
kobiety (siostry króla?); w tle romantyczny park z neoklasycz-
nym monopterem (świątynia Wenus w Petit Trianon). Kolorys-
tyka — odcienie błękitu, zieleni, pastelowe żółcie i róże. Scena
ujęta dekoracją ornamentalną złocisto-granatową w typie pro-
toklasycystycznej i rokokowej. Rewers: na kremowym tle
dekoracja ornamentalna w typie rokokowej, skupiona na
obrzeżach.
Zob. N. Armstrong, A Collector's History of Fans, London
1974, s. 60-61, 148-149.
Wachlarz
Paryż, wytwórnia Benjamina Lechelina, ok. 1900 r.
Perłowiec, szyfon jedwabny, haft cekinami i nicią metalową,
gwasz.
Wys. 35,5 cm.
Zakupiony z rąk prywatnych w 1986 r. Nr. inw. III-2990, nr
neg. 77-1/46.
Stelaż z perłowca, pokrycie z szyfonu dekorowanego malaturą
i haftem: w asymetrycznej kompozycji przedstawienie fantas-
tycznego ptaka; tło w jasnym odcieniu oliwkowej zieleni,
malowidło w ciemniejszej zieleni, bieli, beżach, wzmocnione
ciemniejszymi liniami łańcuszkowego haftu i cekinów (metalo-
wych i perłowych). Wachlarz w firmowym pudełku z adresem
wytwórcy „Benjamin Lechelin (Euentailliste) 32 Auenue de
l'Opera, Paris". Ciesząca się renomą firma Lachclina znana była
z produkcji ekskluzywnych, ciekawych w formie wachlarzy.
Materiał porównawczy zob.: Four Hundred Years of Fashion,
Victoria and Albert Museum, London 1984, s. 109; S. Mayor,
Historische Waaiers, Amsterdam 1980, s. 105.
Iwona Oborska
METALE
Kielich mszalny (il. 14, 15)
Erich Adolf i Hans Adolf, Wrocław, 1934 r.
Srebro lane, kute, fakturowane, złocone, patynowane, kamery-
zowane.
Sygnatura w formie plakiety reliefowej i puncy wewnątrz stopy.
Wys. 19,0, 0 stopy 15,2, 0 czarny 12,2 cm., waga 493,5 g.,
srebro próby 3.
Zakupiony z rąk prywatnych w 1982 r., Nr. inw. V-2198, nr neg.
4704, 4705.
Stopa stożkowa z nałożonym wycinanym monogramem Pax,
przechodząca w pierścieniowy modus o profilu półwałka zdo-
biony na obwodzie trzema owalnymi kaboszonami ametystów
osadzonych w kasetach obwiedzionych podwójnie skręconym
drutem, czara gładka, półkulista. Podstawa kielicha lekko
fakturowana drobnym kuciem od wewnątrz, powierzchnie
widoczne złocone w ogniu i sztucznie patynowane centkami
ciemnego nalotu. Zakrętka blokująca trzpień wewnątrz tulei
odlana w formie lekko wypukłej plakiety z plastycznymi
znakami na matowionym i czernionym tle: u góry monogram
autorski Hansa Adolfa, poniżej pięciopolowy herb Wrocławia,
obok i poniżej wersalikami różnego kroju „IM JAHRE 11934/
FERTIGTE MICH /SILBERSCHMIEDE/ M El ST ER
ERICH/ ADOLF", u dołu niemiecka punca srebra. Wewnątrz,
stopy na brzegu płaszcza punca mistrzowska Ericha Adolfa.
Wykonawcą kielicha był czynny we Wrocławiu w latach
trzydziestych i czterdziestych złotnik Erich Adolf. Warsztat
jego, należący do stowarzyszenia niemieckich złotników
„Spechhof", specjalizował się w wykonywaniu prawie wyłącznie
wyrobów kościelnych. Obecność prac warsztatu na licznych
współczesnych targach i wystawach przysporzyła mu ustalonej
renomy i popularności, tak, iż dzieła z atelier Adolfa funkc-
jonowały jako synonim całej ówczesnej produkcji złotniczej
Śląska. Walor warsztatu Adolfa zasadzał się na jego dużych
możliwościach wykonawczych oscylujących od drobnych form
pierścieni po monumentalne monstrancje oraz na perfekcyjnym
opanowaniu rozmaitych technik. Wszechstronność warsztatu
wynikała też z faktu, iż z Erichem Adolfem stale współpracował
jego utalentowany syn Hans, który był głównym projektantem
prac warsztatu ojca, gdzie też najczęściej sam je wykonywał.
Wśród licznych ówczesnych bezstylowych prac korzystnie wy-
różniały się prace Adolfa, na co już współcześni zwracali uwagę.
Podkreślano, że mimo stylizacji nawiązującej do starego złot-
nictwa zachowują one wyraźny, własny styl nacechowany
rudymentarną klarownością i monumentalizacją formy. Jedno-
171
Wątek: wełna, osnowa: bawełna, barwniki naturalne, technika
płochowa.
Sygnowany l.d. herb Ogończyk. Wymiary: 260x 180 cm.
Zakupiony z rąk prywatnych w 1985 r. Nr. inw. III-2954, nr
neg. 70-7/1, 70-28/14 (sygnatura).
Dekoracja w powtarzających się układach pasowych: pas
węższy — pary zgeometryzowanych kwiatów osadzone na
wspólnej osi biegnącej przez całą szerokość kilimu, pas szerszy
— dwa romboidalne medaliony z motywów geometrycznych
pośrodku i mniejsze medaliony schodkowe w partiach bocz-
nych. Pasy dzielą wąskie szlaczki z motywami kłosów. Kolorys-
tyka: tło ciemnoniebieskie (partiami ugrowe), motywy w od-
cieniach jasnego brązu, zgaszonej żółci, beżu i ciemnego błęki-
tu. W lewym dolnym narożniku czerwono-biały herb.
Przedsiębiorstwo tkackie Tadeusza Fedorowicza w Klebanó-
wce (podobnie jak bardziej znane warsztaty Władysława Fedo-
rowicza w Oknie) produkowało kilimy, wykorzystując i utrwa-
lając wzory lokalnej ludowej twórczości wschodniej Galicji.
Produkcja warsztatów Fedorowiczów cieszyła się uzananiem ze
względu na wysoki poziom wzornictwa: trafne układy kolorys-
tyczne, dobrą, syntetyczną kompozycję oraz udany mariaż
stylizowanych, lokalnych motywów roślinnych i elementów
geometrycznych z zasobów wzornictwa ormiańskiego i turec-
kiego, wchłoniętych i przetworzonych w wiekach XVIII i XIX
przez twórców ludowych kresów wschodnich. Prezentowana
w wytwórniach Fedorowiczów świadoma preferencja wartości
sztuki ludowej jest w końcu XIX wieku zjawiskiem raczej
wyjątkowym — w owym czasie w produkcji przydworskich
warsztatów dominowało wzornictwo eklektyczne i historyzują-
ce, posiadające najszerszy krąg odbiorców.
Informacje o warsztatach zob.: A. Riegl, Dic Kilim und
Teppichweberei in Galizien und die Webeschulc in Okno, „Zent-
ralblatt fur das gewerbliche Unterrichtswesen in Ósterreich",
XI (1892); S. Szuman, Dawne kilimy w Polsce i na Ukrainie,
Poznań 1929, s. 109, tabl. 6.
Iwona Oborska
AKCESORIA UBIORU
Wachlarz (il. 13)
Paryż, ok. 1890 r.
Papier, perłowiec rzeźbiony, gwasz z akwarelą na podkładzie
drukowanym.
Wys. 28 cm.
Zakupiony z rąk prywatnych w 1984 r., pochodzi z kolekcji
łańcuckiej linii Potockich (zakupiony w Paryżu pod koniec
XIX w., wszedł w posiadanie rodziny oferenta jako prezent
ślubny). Nr. inw. III-2946, nr neg. 70-20/1, 20-20/2
Stelaż z perłowca, awers rzeźbiony — ornament w typie
regencyjnego. Pokrycie papierowe, obustronnie dekorowane
malowidłami: na awersie miniatura przedstawiająca rodzinę
królewską — Ludwika XVI, Marię Antoninę z Delfinem na
kolanach, dającą jałmużnę kobiecie z dzieckiem, oraz trzy
kobiety (siostry króla?); w tle romantyczny park z neoklasycz-
nym monopterem (świątynia Wenus w Petit Trianon). Kolorys-
tyka — odcienie błękitu, zieleni, pastelowe żółcie i róże. Scena
ujęta dekoracją ornamentalną złocisto-granatową w typie pro-
toklasycystycznej i rokokowej. Rewers: na kremowym tle
dekoracja ornamentalna w typie rokokowej, skupiona na
obrzeżach.
Zob. N. Armstrong, A Collector's History of Fans, London
1974, s. 60-61, 148-149.
Wachlarz
Paryż, wytwórnia Benjamina Lechelina, ok. 1900 r.
Perłowiec, szyfon jedwabny, haft cekinami i nicią metalową,
gwasz.
Wys. 35,5 cm.
Zakupiony z rąk prywatnych w 1986 r. Nr. inw. III-2990, nr
neg. 77-1/46.
Stelaż z perłowca, pokrycie z szyfonu dekorowanego malaturą
i haftem: w asymetrycznej kompozycji przedstawienie fantas-
tycznego ptaka; tło w jasnym odcieniu oliwkowej zieleni,
malowidło w ciemniejszej zieleni, bieli, beżach, wzmocnione
ciemniejszymi liniami łańcuszkowego haftu i cekinów (metalo-
wych i perłowych). Wachlarz w firmowym pudełku z adresem
wytwórcy „Benjamin Lechelin (Euentailliste) 32 Auenue de
l'Opera, Paris". Ciesząca się renomą firma Lachclina znana była
z produkcji ekskluzywnych, ciekawych w formie wachlarzy.
Materiał porównawczy zob.: Four Hundred Years of Fashion,
Victoria and Albert Museum, London 1984, s. 109; S. Mayor,
Historische Waaiers, Amsterdam 1980, s. 105.
Iwona Oborska
METALE
Kielich mszalny (il. 14, 15)
Erich Adolf i Hans Adolf, Wrocław, 1934 r.
Srebro lane, kute, fakturowane, złocone, patynowane, kamery-
zowane.
Sygnatura w formie plakiety reliefowej i puncy wewnątrz stopy.
Wys. 19,0, 0 stopy 15,2, 0 czarny 12,2 cm., waga 493,5 g.,
srebro próby 3.
Zakupiony z rąk prywatnych w 1982 r., Nr. inw. V-2198, nr neg.
4704, 4705.
Stopa stożkowa z nałożonym wycinanym monogramem Pax,
przechodząca w pierścieniowy modus o profilu półwałka zdo-
biony na obwodzie trzema owalnymi kaboszonami ametystów
osadzonych w kasetach obwiedzionych podwójnie skręconym
drutem, czara gładka, półkulista. Podstawa kielicha lekko
fakturowana drobnym kuciem od wewnątrz, powierzchnie
widoczne złocone w ogniu i sztucznie patynowane centkami
ciemnego nalotu. Zakrętka blokująca trzpień wewnątrz tulei
odlana w formie lekko wypukłej plakiety z plastycznymi
znakami na matowionym i czernionym tle: u góry monogram
autorski Hansa Adolfa, poniżej pięciopolowy herb Wrocławia,
obok i poniżej wersalikami różnego kroju „IM JAHRE 11934/
FERTIGTE MICH /SILBERSCHMIEDE/ M El ST ER
ERICH/ ADOLF", u dołu niemiecka punca srebra. Wewnątrz,
stopy na brzegu płaszcza punca mistrzowska Ericha Adolfa.
Wykonawcą kielicha był czynny we Wrocławiu w latach
trzydziestych i czterdziestych złotnik Erich Adolf. Warsztat
jego, należący do stowarzyszenia niemieckich złotników
„Spechhof", specjalizował się w wykonywaniu prawie wyłącznie
wyrobów kościelnych. Obecność prac warsztatu na licznych
współczesnych targach i wystawach przysporzyła mu ustalonej
renomy i popularności, tak, iż dzieła z atelier Adolfa funkc-
jonowały jako synonim całej ówczesnej produkcji złotniczej
Śląska. Walor warsztatu Adolfa zasadzał się na jego dużych
możliwościach wykonawczych oscylujących od drobnych form
pierścieni po monumentalne monstrancje oraz na perfekcyjnym
opanowaniu rozmaitych technik. Wszechstronność warsztatu
wynikała też z faktu, iż z Erichem Adolfem stale współpracował
jego utalentowany syn Hans, który był głównym projektantem
prac warsztatu ojca, gdzie też najczęściej sam je wykonywał.
Wśród licznych ówczesnych bezstylowych prac korzystnie wy-
różniały się prace Adolfa, na co już współcześni zwracali uwagę.
Podkreślano, że mimo stylizacji nawiązującej do starego złot-
nictwa zachowują one wyraźny, własny styl nacechowany
rudymentarną klarownością i monumentalizacją formy. Jedno-