DOI Artikel:
Mossakowski, Stanisław: Pałac Biskupi w Krakowie a projekty Giovanniego Battisty Gisleniego
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.41574#0142
STANISŁAW MOSSAKOWSKI (Warszawa)
PAŁAC BISKUPI W KRAKOWIE
A PROJEKTY GIOYANNIEGO BATTISTY GISLENIEGO
Przed blisko czterdziestu łaty Nina Miks opubliko-
wała (bez komentarza) dwa rysunki działającego w
Polsce rzymskiego architekta i muzyka Giovanniego
Battisty Gisleniego (1600-1672) przechowywane w zbio-
rach Drezna i Londynu, zawierające wersję szkicową i
bardziej szczegółową projektu miejskiego pałacu (il. 1-
2)1. Na obu rysunkach występuje rzut pia no nobile oraz
widok głównej elewacji trzykondygnacjowego (piętro-
wego z mezzanino), prostokątnego w planie budyn-
ku, o takim samym, charakterystycznym układzie re-
prezentacyjnych pomieszczeń piętra, lecz inaczej roz-
wiązanej kondygnacji parteru, na co wskazują różnice
w kompozycji fasady.
Pierwszy rysunek, drezdeński, to wyraźnie wstęp-
ny wariant projektu (il. I)2. Rozkład pomieszczeń pia-
no nobile, licząc od prawej, kolejno: jedno-, dwu- i trzy-
traktowy, przewidywał umieszczenie w skrajnej, pra-
wej partii gmachu okazałej sieni z trójbiegową klatką
schodową, zajmującej całą głębokość budowli, a na-
stępnie podobnych rozmiarów salonu, z którym - w
układzie amfiladowym - komunikowała się para syme-
trycznie rozplanowanych apartamentów mieszkalnych,
składających się z przedpokoju, sypialni o wyodręb-
nionej alkowie oraz trzech małych pomieszczeń-gabi-
netów. Między krańcowe pary tych gabinetów wpro-
wadzono obszerną, prostokątną kaplicę i dwa biegi
schodów wiodących z pokoi pańskich do mieszkań dla
dworzan i służby w kondygacji mezzaninowej. Salon,
przedpokoje i sypialnie ogrzewane być miały piecami i
kominkami. Piece przewidziano także w większych
gabinetach. Sień ze schodami, kaplicę oraz mniejsze
gabinety pozbawiono ogrzewania. Linią przerywaną
oznaczył architekt miejsca ustawienia łóżek w alkowach,
zaznaczając również otwory okienek do kaplicy umoż-
liwiających uczestniczenie w nabożeństwie bez opusz-
czania ciepłej sypialni. Podobna, przerywana linia, wi-
1. G.B. Gisleni, projekt pałacu miejskiego, szkicownik drezdeński 2. G.B. Gisleni, projekt pałacu miejskiego, (L-90-91). Sir John Soane‘s
(D-15). Staatliche Kunstsammlungen-Kupferstichkabinett, Drezno. Fot. Museum, Londyn. Fot. Sir John Soane‘s Museum
IS PAN
PAŁAC BISKUPI W KRAKOWIE
A PROJEKTY GIOYANNIEGO BATTISTY GISLENIEGO
Przed blisko czterdziestu łaty Nina Miks opubliko-
wała (bez komentarza) dwa rysunki działającego w
Polsce rzymskiego architekta i muzyka Giovanniego
Battisty Gisleniego (1600-1672) przechowywane w zbio-
rach Drezna i Londynu, zawierające wersję szkicową i
bardziej szczegółową projektu miejskiego pałacu (il. 1-
2)1. Na obu rysunkach występuje rzut pia no nobile oraz
widok głównej elewacji trzykondygnacjowego (piętro-
wego z mezzanino), prostokątnego w planie budyn-
ku, o takim samym, charakterystycznym układzie re-
prezentacyjnych pomieszczeń piętra, lecz inaczej roz-
wiązanej kondygnacji parteru, na co wskazują różnice
w kompozycji fasady.
Pierwszy rysunek, drezdeński, to wyraźnie wstęp-
ny wariant projektu (il. I)2. Rozkład pomieszczeń pia-
no nobile, licząc od prawej, kolejno: jedno-, dwu- i trzy-
traktowy, przewidywał umieszczenie w skrajnej, pra-
wej partii gmachu okazałej sieni z trójbiegową klatką
schodową, zajmującej całą głębokość budowli, a na-
stępnie podobnych rozmiarów salonu, z którym - w
układzie amfiladowym - komunikowała się para syme-
trycznie rozplanowanych apartamentów mieszkalnych,
składających się z przedpokoju, sypialni o wyodręb-
nionej alkowie oraz trzech małych pomieszczeń-gabi-
netów. Między krańcowe pary tych gabinetów wpro-
wadzono obszerną, prostokątną kaplicę i dwa biegi
schodów wiodących z pokoi pańskich do mieszkań dla
dworzan i służby w kondygacji mezzaninowej. Salon,
przedpokoje i sypialnie ogrzewane być miały piecami i
kominkami. Piece przewidziano także w większych
gabinetach. Sień ze schodami, kaplicę oraz mniejsze
gabinety pozbawiono ogrzewania. Linią przerywaną
oznaczył architekt miejsca ustawienia łóżek w alkowach,
zaznaczając również otwory okienek do kaplicy umoż-
liwiających uczestniczenie w nabożeństwie bez opusz-
czania ciepłej sypialni. Podobna, przerywana linia, wi-
1. G.B. Gisleni, projekt pałacu miejskiego, szkicownik drezdeński 2. G.B. Gisleni, projekt pałacu miejskiego, (L-90-91). Sir John Soane‘s
(D-15). Staatliche Kunstsammlungen-Kupferstichkabinett, Drezno. Fot. Museum, Londyn. Fot. Sir John Soane‘s Museum
IS PAN