DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.55687#0071
„Włoska podróż" Hilarego Majewskiego
67
tytuł akademika, a w 1891 tytuł „obszczinnika”
(członka zwyczajnego).30
Majewski nie cieszył się w środowisku pol-
skim w Łodzi sympatią. W polskojęzycznej prasie
nie znajdujemy na jego temat żadnej cieplejszej
wzmianki, choć chętnie pisano tam o nowych
łódzkich budowlach i ich twórcach. Wpływ na to
miała z pewnością jego postawa lojalnego podda-
nego cara, a po części również fakt, że ożenił się -
jeszcze w 1861 roku - z ewangeliczką, Julią z domu
Warnke, i w tym wyznaniu wychowywane były ich
dzieci.31 Izolowało go to zapewne dodatkowo od
katolickiej społeczności polskiej, mimo że on sam
pozostał katolikiem. Po jego śmierci w łódzkiej pra-
sie pojawiła się jedynie sucha nota ze sformułowa-
niem, że „w ciągu dwudziestoletniego tutaj pobytu
wzniósł wiele okazałych budowli”32, oraz nekrologi
zamieszczone przez wdowę. Nie do końca jest pew-
ne, gdzie został pochowany. Na łódzkim cmentarzu
katolickim nie zachował się jego grób.
Hilary Majewski był charakterystycznym dla
okresu zaborów przykładem Polaka, który swoją
karierę związał z lojalną służbą carowi.33 Dzięki
temu zdobył wysoką pozycję w urzędniczej hie-
rarchii, zaszczyty oraz pewien majątek w postaci
własnej kamienicy w Łodzi. Nie była to postawa
rzadka - prezentowało ją w okresie zaborów wielu
architektów-urzędników, w tym także liczni znani
polscy twórcy, tacy jak Adam Idźkowski, Andrzej
Gołoński34 czy Karol Podczaszyński.
30 РГИА АХ (789а: л. 18-49). Warto dodać, że po śmierci
Majewskiego wdowa po nim poprosiła o odesłanie przesłanych
przez niego Akademii Sztuk Pięknych w Sankt Petersburgu
projektów (cerkwi św. Aleksandra Newskiego i Gimnazjum
Męskiego) i dwóch albumów fotograficznych ze 147 zdjęcia-
mi, które włączone zostały do zasobu biblioteki Akademii:
РГИА AX (789b). Obecnie znajdują się one, rozbite na dwie
części, jako tzw. „Teki Majewskiego” w zasobach Biblioteki
Uniwersytetu Łódzkiego: BUŁ ZI (4151) oraz Archiwum
Państwowego w Łodzi: APŁ ZI (53).
31 APŁ RGP WA (4376: k. 62).
32 Z miasta (1892).
33 Na ten temat szerzej: Chwalba (1999).
34 Ziółkowska (2013).
Źródła archiwalne
APŁ RGP WA 4376 = Archiwum Państwowe w Łodzi
(APŁ), Rząd Gubernialny Piotrkowski Wydział
Administracyjny (RGP WA), sygn. 4376.
APŁ ZI 53 = APŁ, Zbiory Ikonograficzne (ZI), sygn. 53.
Archiwum PJR 1838 = Archiwum parafii rzym.-kat.
św. Jana w Radomiu (Archiwum PJR), Księga
Chrztów za rok 1838, poz. nr 46.
BUŁ ZI 4151 = Biblioteka Uniwersytetu Łódzkiego
(BUL), Zbiory Ikonograficzne (ZI), sygn. 4151.
MN W 12365 = Muzeum Narodowe w Warszawie
(MNW), sygn. Rys. Pol. 12365.
РГИА 789 = Российский государственный истори-
ческий архив (Rosyjskie Państwowe Archiwum
Historyczne, РГИА), Санкт-Петербург, ф. 789,
Академия художеств (АХ), оп. 2, д. 36, л. 142.
РГИА 789а = РГИА, Санкт-Петербург, ф. 789, АХ,
оп. 14, д. 4-М, лл. 1; 4; 10-11; 15; 18-30; 33;
36-40.
РГИА 789Ь = РГИА, Санкт-Петербург, ф. 789, АХ,
оп. 34, д. 48.
Bibliografia
Acidini Luchinat 1994-1995 = Acidini Luchinat, Cri-
stina (red.): La cattedrale di Santa Maria del Fiore
a Firenze, t. 1-2, Giunti, Firenze 1994-1995.
Chwalba 1999 = Chwalba, Andrzej: Polacy w służbie
Moskali, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
1999.
Kronika 1884 = „Kronika Łódzka”, Dziennik Łódzki,
128 (1884): 2.
Łoza 1954 = Łoza, Stanisław: Architekci i budowniczo-
wie w Polsce, Budownictwo i Architektura, Warszawa
1954.
Paatz, Paatz 1955 = Paatz, Elisabeth, Paatz, Walter: Die
Kirche von Florenz. Ein kunstgeschichtliches Hand-
buch, t. 1-6, Verlag Klostermann, Frankfurt am
Main 1955.
Popławska 1973 = Popławska, Irena: Architektura prze-
mysłowa Łodzi wXIX wieku, seria: Studia i materiały
do teorii i historii architektury i urbanistyki, t. 11, Pań-
stwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1973.
Popławska 1973a = Popławska, Irena: „Hilary Majew-
ski - architekt łódzki” [w:] Sztuka 2. połowy XIX
wieku, Teresa Hrankowska (red.), Materiały Sesji
Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Łódź, listopad
1971, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warsza-
wa 1973: 123-136.
Popławska 1992 = Popławska, Irena -.Architektura miesz-
kaniowa Łodzi w XIX wieku, seria: Studia i materiały
do teorii i historii architektury i urbanistyki, 1.19, Pań-
stwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1992.
67
tytuł akademika, a w 1891 tytuł „obszczinnika”
(członka zwyczajnego).30
Majewski nie cieszył się w środowisku pol-
skim w Łodzi sympatią. W polskojęzycznej prasie
nie znajdujemy na jego temat żadnej cieplejszej
wzmianki, choć chętnie pisano tam o nowych
łódzkich budowlach i ich twórcach. Wpływ na to
miała z pewnością jego postawa lojalnego podda-
nego cara, a po części również fakt, że ożenił się -
jeszcze w 1861 roku - z ewangeliczką, Julią z domu
Warnke, i w tym wyznaniu wychowywane były ich
dzieci.31 Izolowało go to zapewne dodatkowo od
katolickiej społeczności polskiej, mimo że on sam
pozostał katolikiem. Po jego śmierci w łódzkiej pra-
sie pojawiła się jedynie sucha nota ze sformułowa-
niem, że „w ciągu dwudziestoletniego tutaj pobytu
wzniósł wiele okazałych budowli”32, oraz nekrologi
zamieszczone przez wdowę. Nie do końca jest pew-
ne, gdzie został pochowany. Na łódzkim cmentarzu
katolickim nie zachował się jego grób.
Hilary Majewski był charakterystycznym dla
okresu zaborów przykładem Polaka, który swoją
karierę związał z lojalną służbą carowi.33 Dzięki
temu zdobył wysoką pozycję w urzędniczej hie-
rarchii, zaszczyty oraz pewien majątek w postaci
własnej kamienicy w Łodzi. Nie była to postawa
rzadka - prezentowało ją w okresie zaborów wielu
architektów-urzędników, w tym także liczni znani
polscy twórcy, tacy jak Adam Idźkowski, Andrzej
Gołoński34 czy Karol Podczaszyński.
30 РГИА АХ (789а: л. 18-49). Warto dodać, że po śmierci
Majewskiego wdowa po nim poprosiła o odesłanie przesłanych
przez niego Akademii Sztuk Pięknych w Sankt Petersburgu
projektów (cerkwi św. Aleksandra Newskiego i Gimnazjum
Męskiego) i dwóch albumów fotograficznych ze 147 zdjęcia-
mi, które włączone zostały do zasobu biblioteki Akademii:
РГИА AX (789b). Obecnie znajdują się one, rozbite na dwie
części, jako tzw. „Teki Majewskiego” w zasobach Biblioteki
Uniwersytetu Łódzkiego: BUŁ ZI (4151) oraz Archiwum
Państwowego w Łodzi: APŁ ZI (53).
31 APŁ RGP WA (4376: k. 62).
32 Z miasta (1892).
33 Na ten temat szerzej: Chwalba (1999).
34 Ziółkowska (2013).
Źródła archiwalne
APŁ RGP WA 4376 = Archiwum Państwowe w Łodzi
(APŁ), Rząd Gubernialny Piotrkowski Wydział
Administracyjny (RGP WA), sygn. 4376.
APŁ ZI 53 = APŁ, Zbiory Ikonograficzne (ZI), sygn. 53.
Archiwum PJR 1838 = Archiwum parafii rzym.-kat.
św. Jana w Radomiu (Archiwum PJR), Księga
Chrztów za rok 1838, poz. nr 46.
BUŁ ZI 4151 = Biblioteka Uniwersytetu Łódzkiego
(BUL), Zbiory Ikonograficzne (ZI), sygn. 4151.
MN W 12365 = Muzeum Narodowe w Warszawie
(MNW), sygn. Rys. Pol. 12365.
РГИА 789 = Российский государственный истори-
ческий архив (Rosyjskie Państwowe Archiwum
Historyczne, РГИА), Санкт-Петербург, ф. 789,
Академия художеств (АХ), оп. 2, д. 36, л. 142.
РГИА 789а = РГИА, Санкт-Петербург, ф. 789, АХ,
оп. 14, д. 4-М, лл. 1; 4; 10-11; 15; 18-30; 33;
36-40.
РГИА 789Ь = РГИА, Санкт-Петербург, ф. 789, АХ,
оп. 34, д. 48.
Bibliografia
Acidini Luchinat 1994-1995 = Acidini Luchinat, Cri-
stina (red.): La cattedrale di Santa Maria del Fiore
a Firenze, t. 1-2, Giunti, Firenze 1994-1995.
Chwalba 1999 = Chwalba, Andrzej: Polacy w służbie
Moskali, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
1999.
Kronika 1884 = „Kronika Łódzka”, Dziennik Łódzki,
128 (1884): 2.
Łoza 1954 = Łoza, Stanisław: Architekci i budowniczo-
wie w Polsce, Budownictwo i Architektura, Warszawa
1954.
Paatz, Paatz 1955 = Paatz, Elisabeth, Paatz, Walter: Die
Kirche von Florenz. Ein kunstgeschichtliches Hand-
buch, t. 1-6, Verlag Klostermann, Frankfurt am
Main 1955.
Popławska 1973 = Popławska, Irena: Architektura prze-
mysłowa Łodzi wXIX wieku, seria: Studia i materiały
do teorii i historii architektury i urbanistyki, t. 11, Pań-
stwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1973.
Popławska 1973a = Popławska, Irena: „Hilary Majew-
ski - architekt łódzki” [w:] Sztuka 2. połowy XIX
wieku, Teresa Hrankowska (red.), Materiały Sesji
Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Łódź, listopad
1971, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warsza-
wa 1973: 123-136.
Popławska 1992 = Popławska, Irena -.Architektura miesz-
kaniowa Łodzi w XIX wieku, seria: Studia i materiały
do teorii i historii architektury i urbanistyki, 1.19, Pań-
stwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1992.