DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.55687#0405
SZTUKA EUROPY WSCHODNIEJ
ИСКУССТВО ВОСТОЧНОЙ ЕВРОПЫ
ART OF THE EAST EUROPE
TOM III
Agata Soczyńska
Zespół Kolegiów Nauczycielskich, Ostrołęka; PISnSŚ
Przesłanie wolności w życiu i sztuce Hilarego Krzysztofiaka
W maju 1968 roku Hilary Krzysztofiak - autor
kontrowersyjnej Szczęki w warszawskim Arsenale,
opuszczał kraj ze świadomością, że już nigdy do
niego nie wróci. Decyzję o emigracji podjął wspól-
nie z żoną - Krystyną Milotworską, od 1969 roku
dziennikarką Radia Wolna Europa. Wyjechał, bo
„wierzył, że gdzieś jest inaczej”, jak napisał jego ko-
lega z Akademii Sztuk Pięknych i redakcji „Po pro-
stu” -Jerzy Ćwiertnia.1 To była najważniejsza decy-
zja w jego życiu osobistym i artystycznym. „Gdzieś”
oznaczało najpierw Europę Zachodnią - Niemcy,
Holandię, a potem, od 1977 roku, Stany Zjedno-
czone. „Inaczej” - oznaczało życie w wolnym, choć
nie własnym kraju, i nadzieję na spełnienie marzeń
artystycznych, zainteresowanie świata swoją pracą.
Wiara Hilarego nie poszła na marne. Spełni-
ły się jego oczekiwania. Zdobył uznanie wolnego
świata, choć przypłacił to losem emigranta, ska-
zanego w kraju na nieistnienie, objętego nakazem
1 Ćwiertnia (1981: 95). Jerzy Ćwiertnia (1928-2009) - ar-
tysta, malarz, grafik, publicysta, poeta, filozof. Studiował na
Wydziale Malarstwa warszawskiej ASP w pracowni Aleksan-
dra Rafałowskiego. W 1955 roku brał udział w warszawskim
Arsenale, w latach 1955-1957 współredagował czasopismo
„Po Prostu”, a po jego zawieszeniu na 10 lat porzucił malar-
stwo dla studiów nad filozofią i religiami Indii i Dalekiego
Wschodu. Do malarstwa powrócił ok. 1966 roku.
milczenia. Tak rozpoczyna się opowieść o człowie-
ku i artyście „oddychającym wolnością, którą sam
sobie ofiarował”,2 stawiającym się wobec wyborów,
w których do końca pozostał sobą. Walczył o swoje
miejsce, w Polsce go nie odnalazł.
Hilary Krzysztofiak, Hilary (tak od początku
podpisywał obrazy, później używał jedynie imie-
nia jako nazwiska), od 1977 roku po otrzymaniu
amerykańskiego obywatelstwa - Christopher Hi-
lary, dla przyjaciół po prostu Hilek - urodził się 28
października 1926 roku w Szopienicach na Śląsku
(dziś dzielnica Katowic), „w rodzinie mieszkającej
na pograniczu dwóch państw, kultur europejskich
- polskiej i niemieckiej, o bogatych tradycjach pa-
triotycznych”.3 Rodzina babki (ze strony matki Hi-
2 Określenie Danuty Wróblewskiej, cyt. za: Markert (1997:
24).
3 Krzysztofiak (1981: 75). Babka Polka, z domu Garbas,
pochodziła z Zagłębia Dąbrowskiego, z bardzo znanej rodziny
o silnych tradycjach patriotycznych. Jej matka nazywała się Po-
wala i była siostrą słynnego oficera z powstania styczniowego,
później zesłanego na Syberię. Fotografie Powały znajdowały
się w podręcznikach szkolnych. Dziadek Niemiec, pierwszy
mąż babki, ojciec matki Hilarego, nazywał się Helwig. Popadł
on w alkoholizm i popełnił samobójstwo. Drugi mąż babki -
Handy, pochodził z rodziny szwedzkiej, był wielkim patriotą,
powstańcem śląskim, zasłużonym i cenionym w okresie, kiedy
„wybuchła” Polska.
ИСКУССТВО ВОСТОЧНОЙ ЕВРОПЫ
ART OF THE EAST EUROPE
TOM III
Agata Soczyńska
Zespół Kolegiów Nauczycielskich, Ostrołęka; PISnSŚ
Przesłanie wolności w życiu i sztuce Hilarego Krzysztofiaka
W maju 1968 roku Hilary Krzysztofiak - autor
kontrowersyjnej Szczęki w warszawskim Arsenale,
opuszczał kraj ze świadomością, że już nigdy do
niego nie wróci. Decyzję o emigracji podjął wspól-
nie z żoną - Krystyną Milotworską, od 1969 roku
dziennikarką Radia Wolna Europa. Wyjechał, bo
„wierzył, że gdzieś jest inaczej”, jak napisał jego ko-
lega z Akademii Sztuk Pięknych i redakcji „Po pro-
stu” -Jerzy Ćwiertnia.1 To była najważniejsza decy-
zja w jego życiu osobistym i artystycznym. „Gdzieś”
oznaczało najpierw Europę Zachodnią - Niemcy,
Holandię, a potem, od 1977 roku, Stany Zjedno-
czone. „Inaczej” - oznaczało życie w wolnym, choć
nie własnym kraju, i nadzieję na spełnienie marzeń
artystycznych, zainteresowanie świata swoją pracą.
Wiara Hilarego nie poszła na marne. Spełni-
ły się jego oczekiwania. Zdobył uznanie wolnego
świata, choć przypłacił to losem emigranta, ska-
zanego w kraju na nieistnienie, objętego nakazem
1 Ćwiertnia (1981: 95). Jerzy Ćwiertnia (1928-2009) - ar-
tysta, malarz, grafik, publicysta, poeta, filozof. Studiował na
Wydziale Malarstwa warszawskiej ASP w pracowni Aleksan-
dra Rafałowskiego. W 1955 roku brał udział w warszawskim
Arsenale, w latach 1955-1957 współredagował czasopismo
„Po Prostu”, a po jego zawieszeniu na 10 lat porzucił malar-
stwo dla studiów nad filozofią i religiami Indii i Dalekiego
Wschodu. Do malarstwa powrócił ok. 1966 roku.
milczenia. Tak rozpoczyna się opowieść o człowie-
ku i artyście „oddychającym wolnością, którą sam
sobie ofiarował”,2 stawiającym się wobec wyborów,
w których do końca pozostał sobą. Walczył o swoje
miejsce, w Polsce go nie odnalazł.
Hilary Krzysztofiak, Hilary (tak od początku
podpisywał obrazy, później używał jedynie imie-
nia jako nazwiska), od 1977 roku po otrzymaniu
amerykańskiego obywatelstwa - Christopher Hi-
lary, dla przyjaciół po prostu Hilek - urodził się 28
października 1926 roku w Szopienicach na Śląsku
(dziś dzielnica Katowic), „w rodzinie mieszkającej
na pograniczu dwóch państw, kultur europejskich
- polskiej i niemieckiej, o bogatych tradycjach pa-
triotycznych”.3 Rodzina babki (ze strony matki Hi-
2 Określenie Danuty Wróblewskiej, cyt. za: Markert (1997:
24).
3 Krzysztofiak (1981: 75). Babka Polka, z domu Garbas,
pochodziła z Zagłębia Dąbrowskiego, z bardzo znanej rodziny
o silnych tradycjach patriotycznych. Jej matka nazywała się Po-
wala i była siostrą słynnego oficera z powstania styczniowego,
później zesłanego na Syberię. Fotografie Powały znajdowały
się w podręcznikach szkolnych. Dziadek Niemiec, pierwszy
mąż babki, ojciec matki Hilarego, nazywał się Helwig. Popadł
on w alkoholizm i popełnił samobójstwo. Drugi mąż babki -
Handy, pochodził z rodziny szwedzkiej, był wielkim patriotą,
powstańcem śląskim, zasłużonym i cenionym w okresie, kiedy
„wybuchła” Polska.