DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.55687#0133
SZTUKA EUROPY WSCHODNIEJ
ИСКУССТВО ВОСТОЧНОЙ ЕВРОПЫ
ART OF THE EAST EUROPE
TOM III
Agnieszka Kluczewska-Wójcik
Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń; PISnSŚ
Z „okna Europy" nad Wisłę...
Polscy kolekcjonerzy w Sankt Petersburgu
Sankt Petersburg, nowa stolica Rosji, dzięki konse-
kwentnej polityce okcydentalizacji w ciągu zaledwie
dwu stuleci wyrósł do rangi głównego centrum kul-
turalnego imperium: z Akademią Nauk, teatrami
(Aleksandryjskim, Maryjskim i Michajłowskim),
Akademią Sztuk Pięknych, udostępnionymi pu-
bliczności zbiorami Ermitażu i Muzeum Aleksan-
dra III, poświęconymi współczesnej sztuce rosyj-
skiej. Wśród petersburskich elit - prozachodnich,
w odróżnieniu od „rosyjskości” środowisk mo-
skiewskich - nie brakło i Polaków, pochodzących
przede wszystkim z terenów zaboru rosyjskiego,
przybywających tu z nadzieją na karierę w struktu-
rach państwa, rodzącym się przemyśle czy instytu-
cjach naukowych. Atrakcyjność i siła artystycznej
„infrastruktury” rozbudzały i umożliwiały rozwi-
janie także i zainteresowań kulturalnych. Sprzyjały
im żywotność polskiej kolonii artystycznej, skupio-
nej wokół petersburskiej Akademii Sztuk Pięknych,
działalność Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych,
Koła Warszawskiego Towarzystwa Opieki nad Za-
bytkami Przeszłości i prowadzony pod auspicjami
stowarzyszeń oświatowych ruch ekspozycyjny.
Ważną, choć nie do końca rozpoznaną, częścią
płynących z tego działań było kolekcjonerstwo.
Wystarczy przypomnieć, iż to właśnie w Peters-
burgu rozpoczynali swoje kariery tak wybitni ko-
lekcjonerzy 2. połowy XIX wieku, jak Emeryk
Hutten-Czapski, numizmatyk i donator Muzeum
Narodowego w Krakowie, czy Cyprian Lachnicki,
dyrektor Klasy Rysunkowej i Muzeum Sztuk Pięk-
nych, któremu przekazał swoje zbiory. Ich pasje
kontynuowali, w końcu XIX i pierwszych deka-
dach XX wieku, związani z miastem nad Newą pol-
scy naukowcy, lekarze, przedsiębiorcy. Przywołując
ich sylwetki, chciałabym równocześnie zastanowić
się, w jakim stopniu specyfika środowiska peter-
burskiego wpływała na ich upodobania artystycz-
ne; postawić pytanie, czy wybory kolekcjonerskie
antropologa i etnografa Juliana Talko-Hryncewi-
cza lub twórcy „pawilonu japońskiego” w Strugach
pod Warszawą, Stanisława Glezmera, były bardziej
„konserwatywne” - w mniejszym stopniu zwróco-
ne w stronę współczesności - niż zainteresowania
związanego z Moskwą Pawła Ettingera?
Wcześniej chciałabym jednak krótko scharakte-
ryzować ewolucję kolekcjonerstwa w starej i nowej
stolicy Rosji, zwracając uwagę na chronologię i spe-
cyficzne cechy obydwu środowisk. Od początków
XVIII stulecia aż po lata 60. XIX wieku Petersburg
był niekwestionowanym centrum rosyjskiego ko-
lekcjonerstwa; tu mieściła się znakomita większość
ИСКУССТВО ВОСТОЧНОЙ ЕВРОПЫ
ART OF THE EAST EUROPE
TOM III
Agnieszka Kluczewska-Wójcik
Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń; PISnSŚ
Z „okna Europy" nad Wisłę...
Polscy kolekcjonerzy w Sankt Petersburgu
Sankt Petersburg, nowa stolica Rosji, dzięki konse-
kwentnej polityce okcydentalizacji w ciągu zaledwie
dwu stuleci wyrósł do rangi głównego centrum kul-
turalnego imperium: z Akademią Nauk, teatrami
(Aleksandryjskim, Maryjskim i Michajłowskim),
Akademią Sztuk Pięknych, udostępnionymi pu-
bliczności zbiorami Ermitażu i Muzeum Aleksan-
dra III, poświęconymi współczesnej sztuce rosyj-
skiej. Wśród petersburskich elit - prozachodnich,
w odróżnieniu od „rosyjskości” środowisk mo-
skiewskich - nie brakło i Polaków, pochodzących
przede wszystkim z terenów zaboru rosyjskiego,
przybywających tu z nadzieją na karierę w struktu-
rach państwa, rodzącym się przemyśle czy instytu-
cjach naukowych. Atrakcyjność i siła artystycznej
„infrastruktury” rozbudzały i umożliwiały rozwi-
janie także i zainteresowań kulturalnych. Sprzyjały
im żywotność polskiej kolonii artystycznej, skupio-
nej wokół petersburskiej Akademii Sztuk Pięknych,
działalność Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych,
Koła Warszawskiego Towarzystwa Opieki nad Za-
bytkami Przeszłości i prowadzony pod auspicjami
stowarzyszeń oświatowych ruch ekspozycyjny.
Ważną, choć nie do końca rozpoznaną, częścią
płynących z tego działań było kolekcjonerstwo.
Wystarczy przypomnieć, iż to właśnie w Peters-
burgu rozpoczynali swoje kariery tak wybitni ko-
lekcjonerzy 2. połowy XIX wieku, jak Emeryk
Hutten-Czapski, numizmatyk i donator Muzeum
Narodowego w Krakowie, czy Cyprian Lachnicki,
dyrektor Klasy Rysunkowej i Muzeum Sztuk Pięk-
nych, któremu przekazał swoje zbiory. Ich pasje
kontynuowali, w końcu XIX i pierwszych deka-
dach XX wieku, związani z miastem nad Newą pol-
scy naukowcy, lekarze, przedsiębiorcy. Przywołując
ich sylwetki, chciałabym równocześnie zastanowić
się, w jakim stopniu specyfika środowiska peter-
burskiego wpływała na ich upodobania artystycz-
ne; postawić pytanie, czy wybory kolekcjonerskie
antropologa i etnografa Juliana Talko-Hryncewi-
cza lub twórcy „pawilonu japońskiego” w Strugach
pod Warszawą, Stanisława Glezmera, były bardziej
„konserwatywne” - w mniejszym stopniu zwróco-
ne w stronę współczesności - niż zainteresowania
związanego z Moskwą Pawła Ettingera?
Wcześniej chciałabym jednak krótko scharakte-
ryzować ewolucję kolekcjonerstwa w starej i nowej
stolicy Rosji, zwracając uwagę na chronologię i spe-
cyficzne cechy obydwu środowisk. Od początków
XVIII stulecia aż po lata 60. XIX wieku Petersburg
był niekwestionowanym centrum rosyjskiego ko-
lekcjonerstwa; tu mieściła się znakomita większość