DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.55687#0171
SZTUKA EUROPY WSCHODNIEJ
ИСКУССТВО ВОСТОЧНОЙ ЕВРОПЫ
ART OF THE EAST EUROPE
TOM III
Iwona Luba
Uniwersytet Warszawski
Ewa Paulina Wawer
Collegium Civitas; Papieski Instytut Teologiczny Collegium Bobolanum, Warszawa
Strzemiński i Witkacy. Długa historia krótkiego spotkania
Spotkanie Władysława Strzemińskiego ze Stanisła-
wem Ignacym Witkiewiczem, najprawdopodobniej
jedyne, odbyło się w pracowni Witkacego w Zako-
panem w sierpniu 1931 roku. Na tę datę wskazuje
korespondencja Witkacego do żony. Kim byli wów-
czas uczestnicy spotkania? Władysław Strzemiński
w tymże roku opublikował, wspólnie z żoną Ka-
tarzyną Kobro, teoretyczną rozprawę Kompozycja
przestrzeni. Obliczenia rytmu czasoprzestrzennego,’
intensywnie malował i eksperymentował, dużo wy-
stawiał i publikował, zreformował program kształ-
cenia w Szkole Przemysłowo-Handlowej w Kolusz-
kach, czyniąc go konkurencyjnym dla Bauhausu;
wraz z Katarzyną Kobro, Henrykiem Stażewskim,
Julianem Przybosiem oraz Janem Brzękowskim
z założonej przez siebie grupy „a.r.” stworzył pierw-
szą w Europie, a drugą w świecie, Międzynarodową
Kolekcję Sztuki Nowoczesnej, którą udostępnił pu-
bliczności jako depozyt w salach Muzeum Miejskie-
go im. Bartoszewiczów w Łodzi. Przeprowadzał się
właśnie do tego miasta.
Witkacy natomiast już od siedmiu lat nie ma-
lował, lecz wykonywał jedynie pastelowe portrety
na zamówienie jako Firma Portretowa; był nowa-
1 Kobro, Strzemiński (1931).
torskim pisarzem i dramaturgiem oraz krytykiem
artystycznym. Publikował kontrowersyjne, głośne
powieści, wśród nich Nienasycenie.11 Strzemiński,
i Witkacy byli zatem nowatorami, ważnymi posta-
ciami życia artystycznego w Polsce. Potencjalnie
stanowili więc dla siebie interesujących i inspirują-
cych się nawzajem partnerów do rozmowy. Rzeczy-
wistość okazała się zgoła odmienna. Zaskakującym
dowodem są trzy zachowane relacje uczestników
tegoż spotkania oraz opis przytoczony przez córkę
Strzemińskiego, Nikę, w jej książce o rodzicach.3
Witkacy informował listownie żonę na bieżąco
o wydarzeniach swojego życia. Po spotkaniu napisał
jej: „[Zakopane] 24.08.1931. Kat[arzyna] Kobro,
Rosjanka, jest rzeźbiarką, żona teoretyka sztuki
Strzemińskiego, bez nogi, bez ręki, ślepy na 1 oko.
Kaw[aler] oficerskiego Georgia i Złotej Szpady.
(...) Obiektów nie mam. Ale był Leon, Strzemiń-
ski, Szuman”.4
Strzemiński wspominał zdarzenie rok później
w liście do Juliana Przybosia z dnia 6 września
1932: „(...) Może Pan pamięta rozmowę z Witka-
cym. On mówił, że o ile mamy równomierne przej-
2 Witkiewicz (1930).
3 Strzemińska (2001: 65).
4 Witkiewicz (2007: 245).
ИСКУССТВО ВОСТОЧНОЙ ЕВРОПЫ
ART OF THE EAST EUROPE
TOM III
Iwona Luba
Uniwersytet Warszawski
Ewa Paulina Wawer
Collegium Civitas; Papieski Instytut Teologiczny Collegium Bobolanum, Warszawa
Strzemiński i Witkacy. Długa historia krótkiego spotkania
Spotkanie Władysława Strzemińskiego ze Stanisła-
wem Ignacym Witkiewiczem, najprawdopodobniej
jedyne, odbyło się w pracowni Witkacego w Zako-
panem w sierpniu 1931 roku. Na tę datę wskazuje
korespondencja Witkacego do żony. Kim byli wów-
czas uczestnicy spotkania? Władysław Strzemiński
w tymże roku opublikował, wspólnie z żoną Ka-
tarzyną Kobro, teoretyczną rozprawę Kompozycja
przestrzeni. Obliczenia rytmu czasoprzestrzennego,’
intensywnie malował i eksperymentował, dużo wy-
stawiał i publikował, zreformował program kształ-
cenia w Szkole Przemysłowo-Handlowej w Kolusz-
kach, czyniąc go konkurencyjnym dla Bauhausu;
wraz z Katarzyną Kobro, Henrykiem Stażewskim,
Julianem Przybosiem oraz Janem Brzękowskim
z założonej przez siebie grupy „a.r.” stworzył pierw-
szą w Europie, a drugą w świecie, Międzynarodową
Kolekcję Sztuki Nowoczesnej, którą udostępnił pu-
bliczności jako depozyt w salach Muzeum Miejskie-
go im. Bartoszewiczów w Łodzi. Przeprowadzał się
właśnie do tego miasta.
Witkacy natomiast już od siedmiu lat nie ma-
lował, lecz wykonywał jedynie pastelowe portrety
na zamówienie jako Firma Portretowa; był nowa-
1 Kobro, Strzemiński (1931).
torskim pisarzem i dramaturgiem oraz krytykiem
artystycznym. Publikował kontrowersyjne, głośne
powieści, wśród nich Nienasycenie.11 Strzemiński,
i Witkacy byli zatem nowatorami, ważnymi posta-
ciami życia artystycznego w Polsce. Potencjalnie
stanowili więc dla siebie interesujących i inspirują-
cych się nawzajem partnerów do rozmowy. Rzeczy-
wistość okazała się zgoła odmienna. Zaskakującym
dowodem są trzy zachowane relacje uczestników
tegoż spotkania oraz opis przytoczony przez córkę
Strzemińskiego, Nikę, w jej książce o rodzicach.3
Witkacy informował listownie żonę na bieżąco
o wydarzeniach swojego życia. Po spotkaniu napisał
jej: „[Zakopane] 24.08.1931. Kat[arzyna] Kobro,
Rosjanka, jest rzeźbiarką, żona teoretyka sztuki
Strzemińskiego, bez nogi, bez ręki, ślepy na 1 oko.
Kaw[aler] oficerskiego Georgia i Złotej Szpady.
(...) Obiektów nie mam. Ale był Leon, Strzemiń-
ski, Szuman”.4
Strzemiński wspominał zdarzenie rok później
w liście do Juliana Przybosia z dnia 6 września
1932: „(...) Może Pan pamięta rozmowę z Witka-
cym. On mówił, że o ile mamy równomierne przej-
2 Witkiewicz (1930).
3 Strzemińska (2001: 65).
4 Witkiewicz (2007: 245).