DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.55687#0240
236
Irina Obuchowa-Zielińska
po spektakularne sukcesy, które rzeczywiście zda-
rzało im się osiągać na paryskich salonach.1
Sytuacja artystów z zaboru rosyjskiego była
o wiele gorsza. W 2. połowie XIX wieku jedyną
skuteczną drogą do uzyskania wykształcenia i nor-
malnego uprawiania zawodu dla polskich artystów
z tego obszaru był wyjazd za granicę. Właśnie
tam mogli kończyć studia, nawiązywać kontakty
zawodowe i zawierać przyjaźnie, urządzać swoje
pracownie. Wyjeżdżano do Petersburga, Wiednia,
Rzymu, ale najczęściej do Monachium. Paryż stał
się głównym zagranicznym ośrodkiem artystycz-
nym dla Polaków od lat 90. XIX wieku. W kraju
czasopisma skrzętnie odnotowywały sukcesy roda-
ków. Twórczość takich malarzy, jak Józef Chełmoń-
ski, Jan Styka, znalazła uznanie najpierw w Paryżu
i dopiero później była dostrzeżona i odpowiednio
nagłośniona przez polską prasę. Listę podobnych
karier można uzupełnić nazwiskami Anny Biliń-
skiej (w Paryżu od 1882 roku), Teodora Axento-
wicza (w Paryżu przebywał w latach 1882-1895),
Władysława Slewińskiego (w Paryżu od 1888, był
również związany z kolonią artystyczną w Breta-
nii).2 Olga Boznańska zdobyła w Paryżu szereg na-
gród i odznaczeń.
Salony prywatne pełniły wówczas ważną funk-
cję społeczną. Można było tam spotkać najważniej-
sze postaci polskiego i francuskiego środowiska,
także z kręgu mecenatów. W 2 połowie XIX wie-
ku odwiedziny w domu Władysława Mickiewicza,
syna Adama, były czymś zrozumiałym samo przez
się, stanowiąc konieczną przepustkę do zaistnienia
w Paryżu każdego przybysza z podzielonej Polski.
Szczególnie córka tegoż, Mariotka, postawiła sobie
za cel opiekę nad artystami ze zniewolonego kraju.
Do jej przyjaciół należeli Tadeusz Makowski, Ali-
cja Halicka, Antoni Wiwulski, Bolesław Bałzukie-
1 Henryk Rodakowski zdobył medal pierwszej klasy na
Salonie w 1852 roku; Jan Matejko zdobył medal na Salonie
w 1865 roku, pierwszą nagrodę na wystawie światowej w 1867
roku, medal honorowy na wystawie w 1878 roku, otrzymał
Legię Honorową w 1870 roku. W 1873 roku został człon-
kiem korespondentem Akademii Sztuk Pięknych Instytutu
Francuskiego. Dla porówniania: Ilia Repin w ciągu trzylet-
niego pobytu w Paryżu (1873-1876) wynajmował pracownię
i namalował niemało obrazów i szkiców, lecz nigdy nie wysta-
wiał swoich dzieł na Salonach. Natomiast Mark Antokolski,
rzeźbiarz, absolwent tejże Petersburskiej Akademii, w 1871
został wybrany na członka korespondenta paryskiej Akademii,
w 1878 wystawiał swoje dzieła na Wystawie Światowej w Pa-
ryżu i otrzymał Legię Honorową, wkrótce został wybrany na
honorowego członka wielu europejskich akademii.
2 Bobrowska-Jakubowska (2004: 42).
wicz, a także rzeźbiarz Edward Wittig.3 Rolę salonu
często pełniły pracownie: Olgi Boznańskiej, Jana
Chełmińskiego czy Cypriana Godebskiego. Ten
ostatni sporo również pisywał do polskich gazet
i czasopism i mocno się przyczynił do stworzenia
„legendy Paryża”.
Jako przykład „mieszanego narodowościowo”
salonu, gdzie spotykali się Francuzi, Włosi, Polacy
i Rosjanie, można wskazać mieszkanie baronowej
Heleny Oettingen (przy bulwarze Raspail, 229).
Jej matka była Polką (według źródeł francuskich
- comtesse Miaczińska [Miączyńska]). Ale barono-
wa uważała siebie za Rosjankę i publikowała swoje
utwory literackie pod pseudonimem Jean Cerusse.4
W latach 1913-1915 H. Oettingen finansowała
czołowe pismo francuskiej awangardy „Les Soirees
de Paris”, którego redaktorem naczelnym był Guil-
laume Apollinaire. W salonie bywali bliscy redakcji
Мах Jacob, Blaise Cendrars, Pablo Picasso, Geor-
ges Braque, le Douanier Rousseau, Fernand Leger.
Włoscy futuryści Ardengo Soffici, Giovanni Papini,
Giuliano Prezollini promowali w tym towarzystwie
swój dwutygodnik „Lacerba”. Stałymi uczestnikami
tych literacko-artystyczno-muzycznych wieczorów
byli także Rosjanie: Serge Ferat (kuzyn baronowej
Sergiej Jastrebcoff), Aleksandrę Archipenko, Serge
Charchoune, Leopold Survage, Ossipe Zadkine;
oraz Polacy - Alicja Halicka, Louis Marcoussis.5
Wymienieni artyści zawsze znajdowali w domu ba-
ronowej uznanie i poparcie dla swoich pomysłów.
Od lat 90. XIX wieku znanym rosyjsko-francu-
skim salonem było mieszkanie Aleksandry Holste-
in (przy av. de Wdgram), dziennikarki i działaczki
społecznej, której przyjaciółmi w tym czasie byli
najwybitniejsi przedstawiciele rosyjskiego i fran-
cuskiego symbolizmu. W każdą sobotę odbywały
się tam wieczory {soirees} o charakterze artystycz-
no-literackim. W latach 1903-1914 Holstein była
blisko związana z paryską grupą artystów rosyjskich
Montparnasse, poza tym sama założyła stowarzy-
szenie wzajemnej pomocy dla kobiet Adolfia. Za-
wsze przychodziła z pomocą w różnych kwestiach
życiowych, typu gdzie znaleźć pracę i środki utrzy-
mania, bądź wynająć tanio pracownię. Chętnie
dzieliła się swoimi kontaktami z czasopismami, da-
3 Bobrowska-Jakubowska (2004: 47). Przy okazji warto
wspomnieć, że w 1908 roku rzeźbiarz wykonał rzeźbę Gło-
wa poety, do której pozował mu znany rosyjski poeta i krytyk
Maksymilian Wołoszyn.
4 Ce russe (fr.) - ten Rosjanin.
5 Warnod (2008: 12-15).
Irina Obuchowa-Zielińska
po spektakularne sukcesy, które rzeczywiście zda-
rzało im się osiągać na paryskich salonach.1
Sytuacja artystów z zaboru rosyjskiego była
o wiele gorsza. W 2. połowie XIX wieku jedyną
skuteczną drogą do uzyskania wykształcenia i nor-
malnego uprawiania zawodu dla polskich artystów
z tego obszaru był wyjazd za granicę. Właśnie
tam mogli kończyć studia, nawiązywać kontakty
zawodowe i zawierać przyjaźnie, urządzać swoje
pracownie. Wyjeżdżano do Petersburga, Wiednia,
Rzymu, ale najczęściej do Monachium. Paryż stał
się głównym zagranicznym ośrodkiem artystycz-
nym dla Polaków od lat 90. XIX wieku. W kraju
czasopisma skrzętnie odnotowywały sukcesy roda-
ków. Twórczość takich malarzy, jak Józef Chełmoń-
ski, Jan Styka, znalazła uznanie najpierw w Paryżu
i dopiero później była dostrzeżona i odpowiednio
nagłośniona przez polską prasę. Listę podobnych
karier można uzupełnić nazwiskami Anny Biliń-
skiej (w Paryżu od 1882 roku), Teodora Axento-
wicza (w Paryżu przebywał w latach 1882-1895),
Władysława Slewińskiego (w Paryżu od 1888, był
również związany z kolonią artystyczną w Breta-
nii).2 Olga Boznańska zdobyła w Paryżu szereg na-
gród i odznaczeń.
Salony prywatne pełniły wówczas ważną funk-
cję społeczną. Można było tam spotkać najważniej-
sze postaci polskiego i francuskiego środowiska,
także z kręgu mecenatów. W 2 połowie XIX wie-
ku odwiedziny w domu Władysława Mickiewicza,
syna Adama, były czymś zrozumiałym samo przez
się, stanowiąc konieczną przepustkę do zaistnienia
w Paryżu każdego przybysza z podzielonej Polski.
Szczególnie córka tegoż, Mariotka, postawiła sobie
za cel opiekę nad artystami ze zniewolonego kraju.
Do jej przyjaciół należeli Tadeusz Makowski, Ali-
cja Halicka, Antoni Wiwulski, Bolesław Bałzukie-
1 Henryk Rodakowski zdobył medal pierwszej klasy na
Salonie w 1852 roku; Jan Matejko zdobył medal na Salonie
w 1865 roku, pierwszą nagrodę na wystawie światowej w 1867
roku, medal honorowy na wystawie w 1878 roku, otrzymał
Legię Honorową w 1870 roku. W 1873 roku został człon-
kiem korespondentem Akademii Sztuk Pięknych Instytutu
Francuskiego. Dla porówniania: Ilia Repin w ciągu trzylet-
niego pobytu w Paryżu (1873-1876) wynajmował pracownię
i namalował niemało obrazów i szkiców, lecz nigdy nie wysta-
wiał swoich dzieł na Salonach. Natomiast Mark Antokolski,
rzeźbiarz, absolwent tejże Petersburskiej Akademii, w 1871
został wybrany na członka korespondenta paryskiej Akademii,
w 1878 wystawiał swoje dzieła na Wystawie Światowej w Pa-
ryżu i otrzymał Legię Honorową, wkrótce został wybrany na
honorowego członka wielu europejskich akademii.
2 Bobrowska-Jakubowska (2004: 42).
wicz, a także rzeźbiarz Edward Wittig.3 Rolę salonu
często pełniły pracownie: Olgi Boznańskiej, Jana
Chełmińskiego czy Cypriana Godebskiego. Ten
ostatni sporo również pisywał do polskich gazet
i czasopism i mocno się przyczynił do stworzenia
„legendy Paryża”.
Jako przykład „mieszanego narodowościowo”
salonu, gdzie spotykali się Francuzi, Włosi, Polacy
i Rosjanie, można wskazać mieszkanie baronowej
Heleny Oettingen (przy bulwarze Raspail, 229).
Jej matka była Polką (według źródeł francuskich
- comtesse Miaczińska [Miączyńska]). Ale barono-
wa uważała siebie za Rosjankę i publikowała swoje
utwory literackie pod pseudonimem Jean Cerusse.4
W latach 1913-1915 H. Oettingen finansowała
czołowe pismo francuskiej awangardy „Les Soirees
de Paris”, którego redaktorem naczelnym był Guil-
laume Apollinaire. W salonie bywali bliscy redakcji
Мах Jacob, Blaise Cendrars, Pablo Picasso, Geor-
ges Braque, le Douanier Rousseau, Fernand Leger.
Włoscy futuryści Ardengo Soffici, Giovanni Papini,
Giuliano Prezollini promowali w tym towarzystwie
swój dwutygodnik „Lacerba”. Stałymi uczestnikami
tych literacko-artystyczno-muzycznych wieczorów
byli także Rosjanie: Serge Ferat (kuzyn baronowej
Sergiej Jastrebcoff), Aleksandrę Archipenko, Serge
Charchoune, Leopold Survage, Ossipe Zadkine;
oraz Polacy - Alicja Halicka, Louis Marcoussis.5
Wymienieni artyści zawsze znajdowali w domu ba-
ronowej uznanie i poparcie dla swoich pomysłów.
Od lat 90. XIX wieku znanym rosyjsko-francu-
skim salonem było mieszkanie Aleksandry Holste-
in (przy av. de Wdgram), dziennikarki i działaczki
społecznej, której przyjaciółmi w tym czasie byli
najwybitniejsi przedstawiciele rosyjskiego i fran-
cuskiego symbolizmu. W każdą sobotę odbywały
się tam wieczory {soirees} o charakterze artystycz-
no-literackim. W latach 1903-1914 Holstein była
blisko związana z paryską grupą artystów rosyjskich
Montparnasse, poza tym sama założyła stowarzy-
szenie wzajemnej pomocy dla kobiet Adolfia. Za-
wsze przychodziła z pomocą w różnych kwestiach
życiowych, typu gdzie znaleźć pracę i środki utrzy-
mania, bądź wynająć tanio pracownię. Chętnie
dzieliła się swoimi kontaktami z czasopismami, da-
3 Bobrowska-Jakubowska (2004: 47). Przy okazji warto
wspomnieć, że w 1908 roku rzeźbiarz wykonał rzeźbę Gło-
wa poety, do której pozował mu znany rosyjski poeta i krytyk
Maksymilian Wołoszyn.
4 Ce russe (fr.) - ten Rosjanin.
5 Warnod (2008: 12-15).