DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.55687#0352
348
Jan Wiktor Sienkiewicz
II. 1. Pierwsza siedziba Akademii Sztuk Pięknych w Bejrucie
(ALBA), 1944, fot. archiwum ALBA, Bejrut
„Middle Eastu” ukazało się z górą czterdzieści ar-
tykułów i recenzji oraz wiele pochlebnych wzmia-
nek o wystawie. M.in. na łamach „La Syrie”, z dnia
26 stycznia 1944 roku, opublikowano streszczenie
wykładu Józefa Czapskiego o malarstwie nowocze-
snym pt. Od Davida do Picassa. Ponadto ponad
osiemdziesiąt prac polskich artystów zakupiono do
muzeów i zbiorów prywatnych.
Pierwsza (i największa, jak się okazało) wystawa
twórczości plastycznej polskich artystów w Bejru-
cie, prezentująca prace artystów-żołnierzy, jak i ma-
larzy niezwiązanych z 2 Korpusem, miała miejsce
w styczniu 1944 roku w pomieszczeniach Hotelu
St. Georges (il. 2). Znalazło się na niej ponad sto
prac, w przeważającej większości kompozycji olej-
nych, gwaszy i rysunków (portrety, martwe natury
i pejzaże). W prezentacji, która stała zdecydowa-
nie pod znakiem postimpresjonistycznej tradycji,
udział wzięli: Józef Jarema, Edward Matuszczak, Jó-
zef Czapski, Zygmunt Turkiewicz, Janina Wolf-Bo-
gucka, Kordian Zamorski, Zygmunt Siedlanowski
i Jan Marian Kościałkowski. Bejrut należał wówczas
do najbardziej „wyrobionych” artystycznie środo-
wisk na Środkowym Wschodzie. Znacznie bardziej
ugruntowana, niż w innych ośrodkach, była tutaj
tradycja kultury francuskiej. Dzięki temu twórczość
polskich artystów, silnie nawiązująca do malarstwa
francuskiego, została dobrze odebrana przez miej-
scową i międzynarodową publiczność.3
Po pierwszej prezentacji dzieł malarskich Po-
laków w prasie francuskiej, angielskiej i arabskiej
3 W 1945 roku w tym samym hotelu miała miejsce wysta-
wa pt. Pięć lat polskiego oporu, urządzona staraniem Centrum
Informacji na Wschodzie. Składała się z plansz z wykresami
i fotografiami z walk armii podziemnej w Polsce, ze szcze-
gólnym uwzględnieniem Powstania Warszawskiego, a także
z fotografii ukazujących wysiłek zbrojny Armii Polskiej na
różnych frontach. Wcześniej pokazywana była w różnych
miastach Palestyny, ale dla potrzeb ekspozycji w Bejrucie zo-
stała poszerzona o dział pt. „Udział Polski w bitwach o Europę
wr. 1944-1945” - fotografie z frontów włoskiego, francuskie-
go, belgijskiego i holenderskiego oraz z działań polskiej mary-
narki wojennej, lotnictwa, brygady spadochronowej i innych.
Wystawę otworzył minister spraw zagranicznych Republiki
Libańskiej w towarzystwie ministra RP Z. Zawadowskiego
oraz kierownika Biura Prasowego - B. Łączkowskiego. Za: hc
(1945: 4); H. C. (1945a: 4). Zaś dnia 2 czerwca 1945 roku
zorganizowano w hotelu loterię na fundusz Polskiego Czer-
wonego Krzyża. Wśród fantów zostały wymienione obrazy
malarzy polskich: Stefana Felsztyńskiego i Antoniego Mar-
kowskiego, kierownika katedry malarstwa i nauczyciela gra-
fiki, twórcy pracowni drzeworytniczej w ALBA. Za: Kościał-
kowski, Łagowska (1949: 39); Kościałkowski (1949: 167);
H. C. (1945:3).
Polacy w bejruckiej Akademii Sztuk Pięknych
Założona w 1943 roku w Bejrucie Akademia Sztuk
Pięknych miała trzy wydziały: architektury, muzyki
i sztuki. Do najbardziej popularnych pośród Pola-
ków nauczycieli akademickich należał portrecista
Cesar Gemayel, który uważany jest obecnie za
jednego z najważniejszych malarzy libańskich XX
wieku. W 1943 roku wraz z architektem Alexisem
Boutrosem był współtwórcą bejruckiej Akademii.
W 1946 roku do grona profesorskiego dołączył
pochodzący z Hannoweru niemiecki artysta Grim
(o nieustalonym imieniu) oraz pochodzący ze Lwo-
wa Antoni Markowski, który uczył malarstwa i gra-
fiki. Profil Akademii był w znacznej mierze odbi-
ciem panującej w niej międzynarodowej atmosfery,
mającej swoje źródła w zapatrzeniu się na sztukę
europejską, a szczególnie francuską. Pierwsze lata
wolności Libanu charakteryzowały się otwartością
atmosfery kulturalnej, akceptacją innych kultur
i szeroko pojmowaną wolnością artystyczną. W re-
zultacie studenci ALBA obcowali z doświadczenia-
mi i zagadnieniami dotyczącymi historii sztuki za-
równo z kręgu kultury arabskiej, jak i europejskiej,
z preferowanymi i nadal modnymi, klasycznymi
nurtami XX-wiecznej plastyki europejskiej, taki-
mi jak fowizm, ekspresjonizm, symbolizm, kubizm
i surrealizm.4
Dzisiaj trudno jest w pełni opisać dorobek ma-
larski większości polskich studentów bejruckiej
Akademii, z powodu jego rozproszenia. Jednakże
kilku artystów na stałe wpisało się w kontekst po-
wojennego międzynarodowego środowiska arty-
stycznego w Bejrucie, a po osiedleniu się (najczę-
ściej na terenie Wielkiej Brytanii - jak Stanisław
Frenkiel, ale także w krajach Ameryki Północnej
i Południowej - jak Zygmunt Mazur) osiągnęli zna-
czące pozycje w dziejach sztuki krajów osiedlenia.
Najbardziej utalentowanym polskim studentem
w bejruckiej Akademii Sztuk Pięknych był Stani-
4 Por.: Sienkiewicz (2013a; 2013b; 2013c).
Jan Wiktor Sienkiewicz
II. 1. Pierwsza siedziba Akademii Sztuk Pięknych w Bejrucie
(ALBA), 1944, fot. archiwum ALBA, Bejrut
„Middle Eastu” ukazało się z górą czterdzieści ar-
tykułów i recenzji oraz wiele pochlebnych wzmia-
nek o wystawie. M.in. na łamach „La Syrie”, z dnia
26 stycznia 1944 roku, opublikowano streszczenie
wykładu Józefa Czapskiego o malarstwie nowocze-
snym pt. Od Davida do Picassa. Ponadto ponad
osiemdziesiąt prac polskich artystów zakupiono do
muzeów i zbiorów prywatnych.
Pierwsza (i największa, jak się okazało) wystawa
twórczości plastycznej polskich artystów w Bejru-
cie, prezentująca prace artystów-żołnierzy, jak i ma-
larzy niezwiązanych z 2 Korpusem, miała miejsce
w styczniu 1944 roku w pomieszczeniach Hotelu
St. Georges (il. 2). Znalazło się na niej ponad sto
prac, w przeważającej większości kompozycji olej-
nych, gwaszy i rysunków (portrety, martwe natury
i pejzaże). W prezentacji, która stała zdecydowa-
nie pod znakiem postimpresjonistycznej tradycji,
udział wzięli: Józef Jarema, Edward Matuszczak, Jó-
zef Czapski, Zygmunt Turkiewicz, Janina Wolf-Bo-
gucka, Kordian Zamorski, Zygmunt Siedlanowski
i Jan Marian Kościałkowski. Bejrut należał wówczas
do najbardziej „wyrobionych” artystycznie środo-
wisk na Środkowym Wschodzie. Znacznie bardziej
ugruntowana, niż w innych ośrodkach, była tutaj
tradycja kultury francuskiej. Dzięki temu twórczość
polskich artystów, silnie nawiązująca do malarstwa
francuskiego, została dobrze odebrana przez miej-
scową i międzynarodową publiczność.3
Po pierwszej prezentacji dzieł malarskich Po-
laków w prasie francuskiej, angielskiej i arabskiej
3 W 1945 roku w tym samym hotelu miała miejsce wysta-
wa pt. Pięć lat polskiego oporu, urządzona staraniem Centrum
Informacji na Wschodzie. Składała się z plansz z wykresami
i fotografiami z walk armii podziemnej w Polsce, ze szcze-
gólnym uwzględnieniem Powstania Warszawskiego, a także
z fotografii ukazujących wysiłek zbrojny Armii Polskiej na
różnych frontach. Wcześniej pokazywana była w różnych
miastach Palestyny, ale dla potrzeb ekspozycji w Bejrucie zo-
stała poszerzona o dział pt. „Udział Polski w bitwach o Europę
wr. 1944-1945” - fotografie z frontów włoskiego, francuskie-
go, belgijskiego i holenderskiego oraz z działań polskiej mary-
narki wojennej, lotnictwa, brygady spadochronowej i innych.
Wystawę otworzył minister spraw zagranicznych Republiki
Libańskiej w towarzystwie ministra RP Z. Zawadowskiego
oraz kierownika Biura Prasowego - B. Łączkowskiego. Za: hc
(1945: 4); H. C. (1945a: 4). Zaś dnia 2 czerwca 1945 roku
zorganizowano w hotelu loterię na fundusz Polskiego Czer-
wonego Krzyża. Wśród fantów zostały wymienione obrazy
malarzy polskich: Stefana Felsztyńskiego i Antoniego Mar-
kowskiego, kierownika katedry malarstwa i nauczyciela gra-
fiki, twórcy pracowni drzeworytniczej w ALBA. Za: Kościał-
kowski, Łagowska (1949: 39); Kościałkowski (1949: 167);
H. C. (1945:3).
Polacy w bejruckiej Akademii Sztuk Pięknych
Założona w 1943 roku w Bejrucie Akademia Sztuk
Pięknych miała trzy wydziały: architektury, muzyki
i sztuki. Do najbardziej popularnych pośród Pola-
ków nauczycieli akademickich należał portrecista
Cesar Gemayel, który uważany jest obecnie za
jednego z najważniejszych malarzy libańskich XX
wieku. W 1943 roku wraz z architektem Alexisem
Boutrosem był współtwórcą bejruckiej Akademii.
W 1946 roku do grona profesorskiego dołączył
pochodzący z Hannoweru niemiecki artysta Grim
(o nieustalonym imieniu) oraz pochodzący ze Lwo-
wa Antoni Markowski, który uczył malarstwa i gra-
fiki. Profil Akademii był w znacznej mierze odbi-
ciem panującej w niej międzynarodowej atmosfery,
mającej swoje źródła w zapatrzeniu się na sztukę
europejską, a szczególnie francuską. Pierwsze lata
wolności Libanu charakteryzowały się otwartością
atmosfery kulturalnej, akceptacją innych kultur
i szeroko pojmowaną wolnością artystyczną. W re-
zultacie studenci ALBA obcowali z doświadczenia-
mi i zagadnieniami dotyczącymi historii sztuki za-
równo z kręgu kultury arabskiej, jak i europejskiej,
z preferowanymi i nadal modnymi, klasycznymi
nurtami XX-wiecznej plastyki europejskiej, taki-
mi jak fowizm, ekspresjonizm, symbolizm, kubizm
i surrealizm.4
Dzisiaj trudno jest w pełni opisać dorobek ma-
larski większości polskich studentów bejruckiej
Akademii, z powodu jego rozproszenia. Jednakże
kilku artystów na stałe wpisało się w kontekst po-
wojennego międzynarodowego środowiska arty-
stycznego w Bejrucie, a po osiedleniu się (najczę-
ściej na terenie Wielkiej Brytanii - jak Stanisław
Frenkiel, ale także w krajach Ameryki Północnej
i Południowej - jak Zygmunt Mazur) osiągnęli zna-
czące pozycje w dziejach sztuki krajów osiedlenia.
Najbardziej utalentowanym polskim studentem
w bejruckiej Akademii Sztuk Pięknych był Stani-
4 Por.: Sienkiewicz (2013a; 2013b; 2013c).