DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.55687#0377
„Aureolizm" Zdzisława Ruszkowskiego: Londyn, Wenecja, Loch Maree
373
zakwestionował elementarnej relacji sztuka - natu-
ra, nie poddał się tendencji do absolutyzacji i auto-
nomizacji malarskiego języka. Postać ludzka w jego
obrazowaniu zachowuje zawsze swą integralność,
niezależnie od otoczenia, w jakie jest wpisana - pej-
zażu Południa czy Północy, fragmentu małego mia-
steczka czy intymnego wnętrza domu/pracowni,
bez względu na konfigurację tworzących ją i defor-
mujących plam barwnych - emanujących światłem
bądź światłochłonnych, witrażowe zakomponowa-
nych czy miękko się przenikających, granulowa-
nych, grudkowatych, wcierkowych, kryjących lub
ujawniających dukt pędzla. Wydaje się, że to czy-
sto ludzki, psychiczny, duchowy pierwiastek, choć
odmiennie interpretowany, łączy twórcze postawy
Ruszkowskiego, Żuławskiego i Potworowskiego,
trzech malarzy emigrantów o wspólnej, postimpre-
sjonistycznej genealogii i rozbieżnych aspiracjach,
malarzy na Wyspach Brytyjskich wielce respekto-
wanych.
W 1982 roku Józef Czapski wspominał pierw-
sze spotkanie z Ruszkowskim, które nastąpiło przed
pięćdziesięciu laty, krótko po powrocie do kraju
malarzy spod znaku KP.31 Podkreślał widoczne już
wówczas odosobnienie Ruszkowskiego w środowi-
sku kolorystów i jego skupienie na własnej pracy.
Z kolei jeden z recenzentów odbywającej się w 1966
roku w Leeds City Art Gallery retrospektywy Rusz-
kowskiego spekulował, iż artysta musiał czuć się
w Szkocji „jak wśród swoich”,32 gdyż rozwinął się
tam nurt kolorystyczny; autor nie mógł jednak nie
zauważyć, że artysta zachował swą własną, odrębną,
wolną od lokalnych zapożyczeń pozycję. Był więc
Ruszkowski osobowością o wielokulturowym po-
tencjale twórczym, był artystą brytyjskim i polskim
zarazem, malarzem nie zrywającym więzi z Francją,
lecz niepoddającym się wymogom bieżących tren-
dów artystycznych, twórcą idiosynkratycznej for-
muły koloryzmu osadzonej w europejskiej tradycji,
autorem estetyki opartej na synkretycznych prze-
słankach, lecz syntetyzującej artystyczne impulsy
w niezaprzeczalnie oryginalnym idiomie XX-wiecz-
nego malarstwa.33 Był bliski Schopenhauerowskie-
mu ideałowi „czystego podmiotu poznania”, który
w akcie kontemplacji uwalnia się od bólu egzystencji
i w pełni skupiony na estetycznym przeżyciu, docie-
ra do Platońskiej istoty rzeczy.
31 Czapski (1982: 118).
32 W. T. O. (1966:4).
33 Drwęska (1975: 3).
Bibliografia
Alloway 1962 = Alloway, Lawrence: „The baekward
glance”, Art News and Review, 23 II (1952): 3.
Berryman 1986 = Berryman, Larry: „Zdzisław Rusz-
kowski. Gillian Jason Gallery”, Arts Reuiew, 21
(1986): 2.
Berryman 1987 = Berryman, Larry: „Zdzisław Rusz-
kowski. The Jabłoński Gallery”, НАМ & HIGH, 6
XI (1987): 4.
Berthoud 1978 = Berthoud, Roger: „Painter in a world
of his own”, The Times, 10 III (1978): 4.
Blakeston 1954 = Blakeston, Oswell: „Transcending the
modę”, Art News and Review, 20 II (1954): 4.
Bohusz-Szyszko 1948 = Bohusz-Szyszko, Marian: „Wy-
stawa Zdzisława Ruszkowskiego”, Dziennik Polski
i Dziennik Żołnierza, 3 III (1948): 3.
Bohusz-Szyszko 1952 = Bohusz-Szyszko, Marian: „Wy-
stawa Zdzisława Ruszkowskiego”, Życie (Londyn), 2
III (1952): 3.
Bonę 1955 = Bonę, Stephen: „A Polish Artist in Lon-
don”, The Manchester Guardian, 2 XI (1955): 4.
Bonę 1957 = Bonę, Stephen: „Paintings with a perso-
nality. Ruszkowskis strength and simpłicity”, The
Manchester Guardian, 29 X (1957): 3.
Carline 1948 = Carline, Richard: „Round the art galle-
ries”, Our Time, 7 (1948): 2.
Chapman 1952 = Chapman, Мах: „Art and Artists”,
What’s on in London, 22 II (1952): 4.
Chapman 1955 = Chapman, Мах: „Art and Artists”,
What’s on in London, 18 XI (1955): 4.
Chapman 1968 = Chapman, Мах: „At the Leicester”,
What’s on in London, 17 V (1968): 2.
Czapski 1982 = Czapski, Józef: „Niespodzianka”,
ra (Paryż), 1 1 (1982): 118.
Drwęska 1955 = Drwęska, Alicja: „Zdzisław Ruszkow-
ski”, Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza, 14 XI
(1955): 3.
Drwęska 1975 = Drwęska, Alicja: „Fiat Lux et Color”,
Tydzień Polski, 24 V (1975): 3.
Frenkiel 1972 = Frenkiel, Stanisław: „Ruszkowski”,
Wiadomości (Londyn), 10 XII (1972): 4.
Hammer 1952 = Hammer, Andrew: „Roland, Brow-
se and Delbanco”, The Architectural Reuiew, 664
(1952): 4.
Hodin 1950 = Hodin, Josef Paul: „Roland, Browse and
Delbanco”, Art News and Review, 11 II (1950): 2.
Hodin 1957 = Hodin, Josef Paul: „The Poetics of Rusz-
kowski”, Art News and Review, 9 XI (1957): 3.
Hodin 1966 = Hodin, Josef Paul: Ruszkowski. Life and
Work, Córy, Adam & Mackay, London 1966.
Hodin 1968 = Hodin, Josef Paul: „Ruszkowski - A Ma-
ster”, Arts Reoiew, 9 (1968): 4.
Kitowska-Łysiak 2008 = Kitowska-Lysiak, Małgorzata:
„Marek Żuławski”, http://www.culture.pl/baza-sztu-
373
zakwestionował elementarnej relacji sztuka - natu-
ra, nie poddał się tendencji do absolutyzacji i auto-
nomizacji malarskiego języka. Postać ludzka w jego
obrazowaniu zachowuje zawsze swą integralność,
niezależnie od otoczenia, w jakie jest wpisana - pej-
zażu Południa czy Północy, fragmentu małego mia-
steczka czy intymnego wnętrza domu/pracowni,
bez względu na konfigurację tworzących ją i defor-
mujących plam barwnych - emanujących światłem
bądź światłochłonnych, witrażowe zakomponowa-
nych czy miękko się przenikających, granulowa-
nych, grudkowatych, wcierkowych, kryjących lub
ujawniających dukt pędzla. Wydaje się, że to czy-
sto ludzki, psychiczny, duchowy pierwiastek, choć
odmiennie interpretowany, łączy twórcze postawy
Ruszkowskiego, Żuławskiego i Potworowskiego,
trzech malarzy emigrantów o wspólnej, postimpre-
sjonistycznej genealogii i rozbieżnych aspiracjach,
malarzy na Wyspach Brytyjskich wielce respekto-
wanych.
W 1982 roku Józef Czapski wspominał pierw-
sze spotkanie z Ruszkowskim, które nastąpiło przed
pięćdziesięciu laty, krótko po powrocie do kraju
malarzy spod znaku KP.31 Podkreślał widoczne już
wówczas odosobnienie Ruszkowskiego w środowi-
sku kolorystów i jego skupienie na własnej pracy.
Z kolei jeden z recenzentów odbywającej się w 1966
roku w Leeds City Art Gallery retrospektywy Rusz-
kowskiego spekulował, iż artysta musiał czuć się
w Szkocji „jak wśród swoich”,32 gdyż rozwinął się
tam nurt kolorystyczny; autor nie mógł jednak nie
zauważyć, że artysta zachował swą własną, odrębną,
wolną od lokalnych zapożyczeń pozycję. Był więc
Ruszkowski osobowością o wielokulturowym po-
tencjale twórczym, był artystą brytyjskim i polskim
zarazem, malarzem nie zrywającym więzi z Francją,
lecz niepoddającym się wymogom bieżących tren-
dów artystycznych, twórcą idiosynkratycznej for-
muły koloryzmu osadzonej w europejskiej tradycji,
autorem estetyki opartej na synkretycznych prze-
słankach, lecz syntetyzującej artystyczne impulsy
w niezaprzeczalnie oryginalnym idiomie XX-wiecz-
nego malarstwa.33 Był bliski Schopenhauerowskie-
mu ideałowi „czystego podmiotu poznania”, który
w akcie kontemplacji uwalnia się od bólu egzystencji
i w pełni skupiony na estetycznym przeżyciu, docie-
ra do Platońskiej istoty rzeczy.
31 Czapski (1982: 118).
32 W. T. O. (1966:4).
33 Drwęska (1975: 3).
Bibliografia
Alloway 1962 = Alloway, Lawrence: „The baekward
glance”, Art News and Review, 23 II (1952): 3.
Berryman 1986 = Berryman, Larry: „Zdzisław Rusz-
kowski. Gillian Jason Gallery”, Arts Reuiew, 21
(1986): 2.
Berryman 1987 = Berryman, Larry: „Zdzisław Rusz-
kowski. The Jabłoński Gallery”, НАМ & HIGH, 6
XI (1987): 4.
Berthoud 1978 = Berthoud, Roger: „Painter in a world
of his own”, The Times, 10 III (1978): 4.
Blakeston 1954 = Blakeston, Oswell: „Transcending the
modę”, Art News and Review, 20 II (1954): 4.
Bohusz-Szyszko 1948 = Bohusz-Szyszko, Marian: „Wy-
stawa Zdzisława Ruszkowskiego”, Dziennik Polski
i Dziennik Żołnierza, 3 III (1948): 3.
Bohusz-Szyszko 1952 = Bohusz-Szyszko, Marian: „Wy-
stawa Zdzisława Ruszkowskiego”, Życie (Londyn), 2
III (1952): 3.
Bonę 1955 = Bonę, Stephen: „A Polish Artist in Lon-
don”, The Manchester Guardian, 2 XI (1955): 4.
Bonę 1957 = Bonę, Stephen: „Paintings with a perso-
nality. Ruszkowskis strength and simpłicity”, The
Manchester Guardian, 29 X (1957): 3.
Carline 1948 = Carline, Richard: „Round the art galle-
ries”, Our Time, 7 (1948): 2.
Chapman 1952 = Chapman, Мах: „Art and Artists”,
What’s on in London, 22 II (1952): 4.
Chapman 1955 = Chapman, Мах: „Art and Artists”,
What’s on in London, 18 XI (1955): 4.
Chapman 1968 = Chapman, Мах: „At the Leicester”,
What’s on in London, 17 V (1968): 2.
Czapski 1982 = Czapski, Józef: „Niespodzianka”,
ra (Paryż), 1 1 (1982): 118.
Drwęska 1955 = Drwęska, Alicja: „Zdzisław Ruszkow-
ski”, Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza, 14 XI
(1955): 3.
Drwęska 1975 = Drwęska, Alicja: „Fiat Lux et Color”,
Tydzień Polski, 24 V (1975): 3.
Frenkiel 1972 = Frenkiel, Stanisław: „Ruszkowski”,
Wiadomości (Londyn), 10 XII (1972): 4.
Hammer 1952 = Hammer, Andrew: „Roland, Brow-
se and Delbanco”, The Architectural Reuiew, 664
(1952): 4.
Hodin 1950 = Hodin, Josef Paul: „Roland, Browse and
Delbanco”, Art News and Review, 11 II (1950): 2.
Hodin 1957 = Hodin, Josef Paul: „The Poetics of Rusz-
kowski”, Art News and Review, 9 XI (1957): 3.
Hodin 1966 = Hodin, Josef Paul: Ruszkowski. Life and
Work, Córy, Adam & Mackay, London 1966.
Hodin 1968 = Hodin, Josef Paul: „Ruszkowski - A Ma-
ster”, Arts Reoiew, 9 (1968): 4.
Kitowska-Łysiak 2008 = Kitowska-Lysiak, Małgorzata:
„Marek Żuławski”, http://www.culture.pl/baza-sztu-