DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.45642#0041
Wazy greckie w twórczości Siemiradzkiego
37
II. 20. H. Siemiradzki, Zagadka, 1896, olej na płótnie, 50 x 80,3 cm, kolekcja prywatna, Moskwa
dowodem na to, jak ważną edukacyjną rolę przypi-
sywał Siemiradzki malarstwu wazowemu.
Na koniec chcielibyśmy przypomnieć jeszcze
jeden obraz, którego treścią Siemiradzki podkreśla
wychowawczą i popularyzatorską rolę malowideł
wazowych. To płótno Zagadka (ił. 20), namalowa-
ne w 1896 i chronione w prywatnej moskiewskiej
kolekcji. Jest ono jednym z tych późnych dzieł ma-
larza, w których, zdaniem Karpowej109, starał się on
zaadaptować osiągnięcia impresjonistów Claudea
Moneta i Augustea Renoira. Także i tym razem
scena rozgrywa się tuż przy prymitywnej fontannie,
z której woda tryska poprzez otwór przystawionego
do muru kamiennego młyńskiego koła do płytkiego
zbiornika, przystosowanego do roli poidła dla stad-
ka trzech kóz i owcy, leżących na ciepłych kamien-
nych płytach koło basenu lub skubiących rośliny
rosnące obok kamieni. W głębi, na pagórku, wi-
dać nędzne domostwo, podobne do chat kolonów
z południa Włoch, od którego, obok poskręcanego
pnia starej oliwki, prowadzą do fontanny kamienne
schody. Jedynym antycznym „cytatem” w obrazie
jest czerwono-figurowa oinochoe o kształcie typu
nr 1 (wg Beazleya), to jest o jajowatym brzuścu,
zaokrąglonych ramionach, wydzielonej, dość wy-
sokiej szyjce o wklęsłym profilu, trójdzielnym wy-
lewie i uchwycie wystającym wysoko ponad poziom
wylewu. Siedzący na murku młody pasterz w opa-
sce ze skóry i takiej samej czapce trzyma naczynie
przed stojącą tuż obok dziewczyną. Ta zaś przytu-
lona do niego i oparta prawym łokciem o jego udo,
pokazując mu palcem szczegóły z wazy, tłumaczy
ukochanemu treść przedstawienia. Odpowiednio
do sytuacji, na brzuścu oinochoe spostrzegamy
scenę bankietu zakochanych albo młodych mał-
żonków. Mężczyzna spoczywa na kline zwrócony
w lewą stronę ku towarzyszce, a ta, siedząc na skra-
ju łoża, obejmuje tors ukochanego. Nad parą unosi
się w powietrzu Eros, patronujący zakochanym. Po-
dobne sceny odnajdujemy m.in. na dwu wczesnych
pelikai apulijskich Malarza Likurga z około połowy
IV wieku p.n.e. z Mediolanu i Tarentu110.
Opisana pokrótce scena zdaje się świadczyć
o dwu sprawach: Po pierwsze, że Siemiradzki ma
świadomość tego, że wazy, dzięki swemu szero-
kiemu rozprzestrzenieniu i głębokiej integracji
ze wszystkimi dziedzinami życia Greków, pełnią
ważną i społecznie szeroką funkcję dydaktyczną
(m.in. uczą wrażliwości na piękno), obejmując
swym działaniem dzieci do siódmego roku życia,
09 Карпова (2015: 25, il. 6).
10 Trendal (1978: 415, pi. 146, 1-2; 146, 3-5).
37
II. 20. H. Siemiradzki, Zagadka, 1896, olej na płótnie, 50 x 80,3 cm, kolekcja prywatna, Moskwa
dowodem na to, jak ważną edukacyjną rolę przypi-
sywał Siemiradzki malarstwu wazowemu.
Na koniec chcielibyśmy przypomnieć jeszcze
jeden obraz, którego treścią Siemiradzki podkreśla
wychowawczą i popularyzatorską rolę malowideł
wazowych. To płótno Zagadka (ił. 20), namalowa-
ne w 1896 i chronione w prywatnej moskiewskiej
kolekcji. Jest ono jednym z tych późnych dzieł ma-
larza, w których, zdaniem Karpowej109, starał się on
zaadaptować osiągnięcia impresjonistów Claudea
Moneta i Augustea Renoira. Także i tym razem
scena rozgrywa się tuż przy prymitywnej fontannie,
z której woda tryska poprzez otwór przystawionego
do muru kamiennego młyńskiego koła do płytkiego
zbiornika, przystosowanego do roli poidła dla stad-
ka trzech kóz i owcy, leżących na ciepłych kamien-
nych płytach koło basenu lub skubiących rośliny
rosnące obok kamieni. W głębi, na pagórku, wi-
dać nędzne domostwo, podobne do chat kolonów
z południa Włoch, od którego, obok poskręcanego
pnia starej oliwki, prowadzą do fontanny kamienne
schody. Jedynym antycznym „cytatem” w obrazie
jest czerwono-figurowa oinochoe o kształcie typu
nr 1 (wg Beazleya), to jest o jajowatym brzuścu,
zaokrąglonych ramionach, wydzielonej, dość wy-
sokiej szyjce o wklęsłym profilu, trójdzielnym wy-
lewie i uchwycie wystającym wysoko ponad poziom
wylewu. Siedzący na murku młody pasterz w opa-
sce ze skóry i takiej samej czapce trzyma naczynie
przed stojącą tuż obok dziewczyną. Ta zaś przytu-
lona do niego i oparta prawym łokciem o jego udo,
pokazując mu palcem szczegóły z wazy, tłumaczy
ukochanemu treść przedstawienia. Odpowiednio
do sytuacji, na brzuścu oinochoe spostrzegamy
scenę bankietu zakochanych albo młodych mał-
żonków. Mężczyzna spoczywa na kline zwrócony
w lewą stronę ku towarzyszce, a ta, siedząc na skra-
ju łoża, obejmuje tors ukochanego. Nad parą unosi
się w powietrzu Eros, patronujący zakochanym. Po-
dobne sceny odnajdujemy m.in. na dwu wczesnych
pelikai apulijskich Malarza Likurga z około połowy
IV wieku p.n.e. z Mediolanu i Tarentu110.
Opisana pokrótce scena zdaje się świadczyć
o dwu sprawach: Po pierwsze, że Siemiradzki ma
świadomość tego, że wazy, dzięki swemu szero-
kiemu rozprzestrzenieniu i głębokiej integracji
ze wszystkimi dziedzinami życia Greków, pełnią
ważną i społecznie szeroką funkcję dydaktyczną
(m.in. uczą wrażliwości na piękno), obejmując
swym działaniem dzieci do siódmego roku życia,
09 Карпова (2015: 25, il. 6).
10 Trendal (1978: 415, pi. 146, 1-2; 146, 3-5).