DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.45642#0149
Tkaniny i ubiory w obrazach Henryka Siemiradzkiego
145
szalem dwustronnym zdobionym wzdłuż brzegów
złotym ornamentem.
W ubiorze o podobnej stylizacji, przypomina-
jącym rzymskie tuniki, wyobrażone zostały kobiety
na obrazach Południowa piękność oraz Portret Rzy-
miankK w szalu i biżuterii w antycznym charak-
terze.
W podobnych strojach przedstawiał Siemiradz-
ki postaci w cyklu obrazów historycznych z dziejów
Rzymu. Tutaj ubiory takie służyły do oznaczenia
czasu akcji. Orgia rzymska z czasów Cesarstwa10
wyobraża postaci osłonięte częściowo wielkimi po-
łaciami białych tkanin, dynamicznie niekiedy dra-
powanymi w kształty przypominające togi. Wiel-
kie powierzchnie tkanin tworzą rytmy kompozycji,
podkreślając diagonałe w centrum i statyczne piony
po bokach, gdzie wyobrażone są sylwetki ludzkie
owinięte tkaninami.
Na obrazie przedstawiającym alegoryczną po-
stać Hypatos. Alegoria kobiety - matematyczkr'', na-
malowanym w 1879 roku, artysta posłużył się słusz-
nie tuniką grecką, ubierając modelkę. Świadczy to
o świadomym i precyzyjnym dobieraniu typów
ubiorów i analizowaniu szczegółów dla stworzenia
iluzji epoki. Matematyczka obleczona jest w grecką
tunikę drapowaną z odsłonięciem jednej piersi, na
stopach ma greckie sandały. W swoich wyborach
artysta nie był jednak konsekwentny, w przypadku
Diogenesa, rozbijającego kubek11 (JDiogenes, ujrzaw-
szy chłopca pijącego wodę, dłonią tłucze swoją miskę}
z 1868 roku, tytułowego bohatera ubrał bowiem
w rzymską togę.
W obrazie Antoniusz i Kleopatra11 z około 1894
podobnie za pomocą ubiorów i rekwizytów scha-
rakteryzował tytułowych bohaterów. Antoniusz
w rzymskiej tunice i udrapowanej na niej todze,
a Kleopatra w rzymskiej tunice z elementami egip-
skiej mody (naszyjnik), wzorowanymi na tych,
które występują zwykle na podobiznach słynnej
piękności. Również towarzyszące postaci ubrane są
w stroje na wzór egipskich, tak samo stylizowane
są instrumenty. Podobny zabieg zastosował artysta
także w innych obrazach, podpowiadając w ten
sposób czas i miejsce akcji.
19 Państwowe Muzeum Sztuki, Chanty-Mansijsk, nr inw.
230.
20 Państwowe Muzeum Rosyjskie (PMR), nr inw. Ж-2963.
21 Muzeum Narodowe w Poznaniu, nr inw. Gr 559/58.
22 Kościół św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Rzymie
przy w/z delle Botteghe Oscure, 16.
23 Kolekcja prywatna.
Akwarela Aniołowie u Abrahama1^ przedsta-
wia trzy kobiety ubrane w greckie tuniki i starca
z brodą w tkaninie drapowanej na kształt rzym-
skiej togi. Tkaniny sugerujące układem kreacje
podobne do tóg rzymskich wypełniają przestrzeń
Porwania Sabinek1^, czym przypominają kompo-
zycję cytowanego już obrazu wyobrażającego Or-
gię rzymską. W pewien sposób podobna jest także
kompozycja Chrystus zstępujący do piekieł16 z 1868
roku, gdzie duże powierzchnie tkaniny przedstawił
artysta w sposób jakby niezależny od postaci. Tka-
niny raczej odkrywają niż zakrywają nagość. Jedy-
nie Chrystus ubrany jest w klasycznie udrapowaną
togę. Na obrazie Apostołowie Piotr i Jan uzdrawiają
chromego z lat 60. św. Paweł został ukazany w stroju
Rzymianina - w tunice i todze24 25 26 27 28. W takim kostiu-
mie występuje też lekarz w kompozycji Aleksander
Macedoński i jego lekarz Filip {Zaufanie Aleksandra
Macedońskiego do lekarza Filipa}13 z 1870 roku,
ubrany w grecką tunikę i rzymską togę. Płyciny
ścian wypełnia dekoracja ze stylizowanych moty-
wów palmet, która raczej przypomina ornamenty
z okresu modernizmu. Szkice tego wzoru zachowa-
ły się zresztą i stanowią dowód, że artysta nie od-
wzorowywał istniejącej dekoracji, ale sam ją kom-
ponował29.
W jeszcze innych scenach biblijnych, na przy-
kład w obrazie Chrystus i Jawnogrzesznica z 1872,
w przypadku wszystkich zachowanych wersji ob-
razu, stroje są kompilacją ubiorów antycznych
i arabskich. Chrystus w długiej tunice, natomiast
jeden z uczniów stojący najbliżej ma zawój na gło-
wie i arabski płaszcz w pasy. Sama tytułowa Jawno-
grzesznica występuje w ubiorze przypominającym
współczesny artyście ubiór noszony prawdopodob-
nie przez kobiety lekkich obyczajów. W innym ob-
razie Chrystus w domu Marii i Marty z 1886 roku30
Chrystus ubrany jest w tunikę i togę, Maria nato-
miast w koszulę z dekoracyjnie haftowanymi ręka-
wami, które trochę przypominają hafty z rosyjskich
koszul ludowych, które chętnie szkicował artysta31,
na głowie ma chustę przytrzymaną sznurami na
sposób arabski i do tego szeroki szal arabski zdobio-
24 MNW, nr inw. Rys. Pol. 1555.
25 Stara fotografia ze zbiorów artysty w MNK.
26 PMR, nr inw. P-34436.
27 PMSRU, nr inw. 334.
28 Narodowe Muzeum Sztuki Republiki Białoruś, Mińsk,
nr inw. РЖ-712.
29 MNK, nr inw. III-r.a.-l 8397/27-1.
30 PMR, nr inw. Ж-5675.
31 Np. MNK, nr inw. III-r.a-11080.
145
szalem dwustronnym zdobionym wzdłuż brzegów
złotym ornamentem.
W ubiorze o podobnej stylizacji, przypomina-
jącym rzymskie tuniki, wyobrażone zostały kobiety
na obrazach Południowa piękność oraz Portret Rzy-
miankK w szalu i biżuterii w antycznym charak-
terze.
W podobnych strojach przedstawiał Siemiradz-
ki postaci w cyklu obrazów historycznych z dziejów
Rzymu. Tutaj ubiory takie służyły do oznaczenia
czasu akcji. Orgia rzymska z czasów Cesarstwa10
wyobraża postaci osłonięte częściowo wielkimi po-
łaciami białych tkanin, dynamicznie niekiedy dra-
powanymi w kształty przypominające togi. Wiel-
kie powierzchnie tkanin tworzą rytmy kompozycji,
podkreślając diagonałe w centrum i statyczne piony
po bokach, gdzie wyobrażone są sylwetki ludzkie
owinięte tkaninami.
Na obrazie przedstawiającym alegoryczną po-
stać Hypatos. Alegoria kobiety - matematyczkr'', na-
malowanym w 1879 roku, artysta posłużył się słusz-
nie tuniką grecką, ubierając modelkę. Świadczy to
o świadomym i precyzyjnym dobieraniu typów
ubiorów i analizowaniu szczegółów dla stworzenia
iluzji epoki. Matematyczka obleczona jest w grecką
tunikę drapowaną z odsłonięciem jednej piersi, na
stopach ma greckie sandały. W swoich wyborach
artysta nie był jednak konsekwentny, w przypadku
Diogenesa, rozbijającego kubek11 (JDiogenes, ujrzaw-
szy chłopca pijącego wodę, dłonią tłucze swoją miskę}
z 1868 roku, tytułowego bohatera ubrał bowiem
w rzymską togę.
W obrazie Antoniusz i Kleopatra11 z około 1894
podobnie za pomocą ubiorów i rekwizytów scha-
rakteryzował tytułowych bohaterów. Antoniusz
w rzymskiej tunice i udrapowanej na niej todze,
a Kleopatra w rzymskiej tunice z elementami egip-
skiej mody (naszyjnik), wzorowanymi na tych,
które występują zwykle na podobiznach słynnej
piękności. Również towarzyszące postaci ubrane są
w stroje na wzór egipskich, tak samo stylizowane
są instrumenty. Podobny zabieg zastosował artysta
także w innych obrazach, podpowiadając w ten
sposób czas i miejsce akcji.
19 Państwowe Muzeum Sztuki, Chanty-Mansijsk, nr inw.
230.
20 Państwowe Muzeum Rosyjskie (PMR), nr inw. Ж-2963.
21 Muzeum Narodowe w Poznaniu, nr inw. Gr 559/58.
22 Kościół św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Rzymie
przy w/z delle Botteghe Oscure, 16.
23 Kolekcja prywatna.
Akwarela Aniołowie u Abrahama1^ przedsta-
wia trzy kobiety ubrane w greckie tuniki i starca
z brodą w tkaninie drapowanej na kształt rzym-
skiej togi. Tkaniny sugerujące układem kreacje
podobne do tóg rzymskich wypełniają przestrzeń
Porwania Sabinek1^, czym przypominają kompo-
zycję cytowanego już obrazu wyobrażającego Or-
gię rzymską. W pewien sposób podobna jest także
kompozycja Chrystus zstępujący do piekieł16 z 1868
roku, gdzie duże powierzchnie tkaniny przedstawił
artysta w sposób jakby niezależny od postaci. Tka-
niny raczej odkrywają niż zakrywają nagość. Jedy-
nie Chrystus ubrany jest w klasycznie udrapowaną
togę. Na obrazie Apostołowie Piotr i Jan uzdrawiają
chromego z lat 60. św. Paweł został ukazany w stroju
Rzymianina - w tunice i todze24 25 26 27 28. W takim kostiu-
mie występuje też lekarz w kompozycji Aleksander
Macedoński i jego lekarz Filip {Zaufanie Aleksandra
Macedońskiego do lekarza Filipa}13 z 1870 roku,
ubrany w grecką tunikę i rzymską togę. Płyciny
ścian wypełnia dekoracja ze stylizowanych moty-
wów palmet, która raczej przypomina ornamenty
z okresu modernizmu. Szkice tego wzoru zachowa-
ły się zresztą i stanowią dowód, że artysta nie od-
wzorowywał istniejącej dekoracji, ale sam ją kom-
ponował29.
W jeszcze innych scenach biblijnych, na przy-
kład w obrazie Chrystus i Jawnogrzesznica z 1872,
w przypadku wszystkich zachowanych wersji ob-
razu, stroje są kompilacją ubiorów antycznych
i arabskich. Chrystus w długiej tunice, natomiast
jeden z uczniów stojący najbliżej ma zawój na gło-
wie i arabski płaszcz w pasy. Sama tytułowa Jawno-
grzesznica występuje w ubiorze przypominającym
współczesny artyście ubiór noszony prawdopodob-
nie przez kobiety lekkich obyczajów. W innym ob-
razie Chrystus w domu Marii i Marty z 1886 roku30
Chrystus ubrany jest w tunikę i togę, Maria nato-
miast w koszulę z dekoracyjnie haftowanymi ręka-
wami, które trochę przypominają hafty z rosyjskich
koszul ludowych, które chętnie szkicował artysta31,
na głowie ma chustę przytrzymaną sznurami na
sposób arabski i do tego szeroki szal arabski zdobio-
24 MNW, nr inw. Rys. Pol. 1555.
25 Stara fotografia ze zbiorów artysty w MNK.
26 PMR, nr inw. P-34436.
27 PMSRU, nr inw. 334.
28 Narodowe Muzeum Sztuki Republiki Białoruś, Mińsk,
nr inw. РЖ-712.
29 MNK, nr inw. III-r.a.-l 8397/27-1.
30 PMR, nr inw. Ж-5675.
31 Np. MNK, nr inw. III-r.a-11080.