DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.45642#0150
146
Beata Biedrońska-Słotowa
ny motywami pasów. Choć scena rozgrywana jest
w plenerze, to postaci umieszczone są na ozdobnej
macie o ciągłym wzorze skomponowanym zapew-
ne przez samego artystę, o czym mogą świadczyć
zachowane szkice32. W innym obrazie Chrystus
i Samarytanka?2, г 1890 roku Chrystus ubrany jest
podobnie, jak w poprzednio omówionym obrazie,
natomiast Samarytanka w barwnym ubiorze kobie-
ty arabskiej: haftowanej tunice przepasanej sznura-
mi, w turbanie z chusty na głowie.
Tuniki, głównie białe, białe z czerwonymi pa-
sami, kilka czerwonych i togi stanowią także ubio-
ry postaci zaludniających kompozycję Świeczniki
chrześcijaństwa2 35^. Niektóre tuniki, jak ciemnoskó-
rych przy lektyce Nerona, zdobione są złotymi
ornamentami. Cesarz, w białej tunice ze złotymi
drobnymi motywami, okryty jest złotolitą tkani-
ną. W kilku przypadkach malarz zastosował inne
tkaniny w charakterze ubiorów. Jedna z postaci
stojąca przy sfinksie ubrana jest w złotolitą makatę
bliskowschodnią dekorowaną motywami barwnych
pasów, przypominającymi ornamentykę pasów pol-
skich.
W obrazie Dirce Chrześcijańska26 z 1897 roku
postaci ubrane zostały w tuniki greckie i rzymskie
oraz w rzymskie togi. Neron ma na sobie płaszcz
z makaty ozdobiony złotymi motywami, z bordiu-
rą dekorowaną regularną wicią z akantu. Wyróżnić
można jeszcze tkaninę w typie francuskich osiem-
nastowiecznych jedwabi zakrywającą dłonie kobie-
ty trzymającej harfę. Przez balustradę przewieszono
kobierzec o nieczytelnych szczegółach.
Na obrazie czy kobieta? (Trudny wybór}2'6
z 1874 roku tkaniny też grają istotną rolę. W tle
obrazu po stronie lewej zawieszono dużą makatę
najpewniej skomponowaną z fragmentów albo wy-
konaną według historycznej ikonografii pod koniec
XIX wieku, tkaną zapewne z jedwabiu z dużą ilością
nici złotych. W pionowym pasie bordiury umiesz-
czono dekorację z rozet o formie charakterystycznej
dla sztuki perskiej okresu Sasanidów (224-651),
łączonych odcinkami wici, z sylwetami zwierząt;
w poziomym przedstawiono procesję z darami, któ-
rej wzór zaczerpnięty został z fryzów sasanidzkich
w Persepolis. W polu środkowym makaty znajdują
się sceny polowań przypominające, o ile da się to
32 MNW, nr inw. Rys. Pol. 8957/2.
33 NLGS, nr inw. Ж-3749.
34 MNK, nr inw. 90.
35 MNW, nr inw. MP 267.
36 Muzeum Faberge w Petersburgu, nr inw. КП 1412.
odczytać, sceny ze sztuki perskiej okresu Safawidów
(1501-1736). W lewym dolnym rogu obrazu wi-
doczny jest fragment bordiury kobierca perskiego,
prawdopodobnie tego, którego szkic zachował się
w MNK37. Postaci biorące udział w kompozycji
ubrane są w tuniki greckie, w tkaniny drapowane
na kształt rzymskiej togi oraz długie tuniki w typie
bizantyjskim. Oferowana kobieta pokazana jest na
tle białego szala tyftykowego z charakterystycznym
dla tych tkanin barwnym ornamentem zdobiącym
brzegi.
Tkaniny odgrywają ważną rolę w obrazie Pi-
raci Izauryjscy sprzedający swój łup (W legowisku
piratów} z 1881 roku38. W jednej z wersji obrazu,
z kolekcji prywatnej w Moskwie, tło stanowi wielka
tkanina, może kobierzec turecki, jak można wnio-
skować na podstawie motywów użytych w jej kom-
pozycji. Drugi kobierzec przewieszony jest przez
krawędź łodzi. W obrazie można rozpoznać jeszcze
złotolitą tkaninę.
Wspomniany wyżej kobierzec, którego szkic
przechowywany jest w MNK, także występuje
w centrum kompozycji Kurtyny Teatru Miejskiego
w Krakowie, 1893-189439.
Henryk Siemiradzki chętnie zapełniał kompo-
zycje swoich dziel efektownymi tkaninami. Trak-
tował je jednak dość pobieżnie, jak się okazało po
analizie przytoczonych przykładów i nie starał się
wniknąć w ich strukturę, niuanse kolorystyczne
i tektonikę wzoru. Dlatego trudno dokładnie okre-
ślić pochodzenie i czas powstania wyobrażonych
materii. Przypuszczać należy, iż niejednokrotnie
posługiwał się artysta tkaninami wymyślonymi dla
konkretnego obrazu, nie zaś odtwarzał wygląd ist-
niejących tkanin. Zdarza się nawet, że te same tka-
niny stanowią raz dekoracyjną część ubioru, innym
razem dekorację wnętrza.
Ubiory można podzielić na dwie grupy. Do
pierwszej można zaliczyć ubiory z epoki artysty,
odtwarzane w realistycznych obrazach oraz ubiory
z innych nowożytnych epok odtworzone równie
starannie i dobrze charakteryzujące czas i miejsce
przedstawionego wydarzenia. Drugą grupę two-
rzą ubiory, w jakich występują postaci z czasów
biblijnych, antycznej Grecji, Rzymu, starożytnego
Egiptu.
37 MNK, nr inw. III-r.a.-18397/21-2.
38 Kolekcja prywatna, Moskwa.
39 MNK, nr inw. MP 2024.
Beata Biedrońska-Słotowa
ny motywami pasów. Choć scena rozgrywana jest
w plenerze, to postaci umieszczone są na ozdobnej
macie o ciągłym wzorze skomponowanym zapew-
ne przez samego artystę, o czym mogą świadczyć
zachowane szkice32. W innym obrazie Chrystus
i Samarytanka?2, г 1890 roku Chrystus ubrany jest
podobnie, jak w poprzednio omówionym obrazie,
natomiast Samarytanka w barwnym ubiorze kobie-
ty arabskiej: haftowanej tunice przepasanej sznura-
mi, w turbanie z chusty na głowie.
Tuniki, głównie białe, białe z czerwonymi pa-
sami, kilka czerwonych i togi stanowią także ubio-
ry postaci zaludniających kompozycję Świeczniki
chrześcijaństwa2 35^. Niektóre tuniki, jak ciemnoskó-
rych przy lektyce Nerona, zdobione są złotymi
ornamentami. Cesarz, w białej tunice ze złotymi
drobnymi motywami, okryty jest złotolitą tkani-
ną. W kilku przypadkach malarz zastosował inne
tkaniny w charakterze ubiorów. Jedna z postaci
stojąca przy sfinksie ubrana jest w złotolitą makatę
bliskowschodnią dekorowaną motywami barwnych
pasów, przypominającymi ornamentykę pasów pol-
skich.
W obrazie Dirce Chrześcijańska26 z 1897 roku
postaci ubrane zostały w tuniki greckie i rzymskie
oraz w rzymskie togi. Neron ma na sobie płaszcz
z makaty ozdobiony złotymi motywami, z bordiu-
rą dekorowaną regularną wicią z akantu. Wyróżnić
można jeszcze tkaninę w typie francuskich osiem-
nastowiecznych jedwabi zakrywającą dłonie kobie-
ty trzymającej harfę. Przez balustradę przewieszono
kobierzec o nieczytelnych szczegółach.
Na obrazie czy kobieta? (Trudny wybór}2'6
z 1874 roku tkaniny też grają istotną rolę. W tle
obrazu po stronie lewej zawieszono dużą makatę
najpewniej skomponowaną z fragmentów albo wy-
konaną według historycznej ikonografii pod koniec
XIX wieku, tkaną zapewne z jedwabiu z dużą ilością
nici złotych. W pionowym pasie bordiury umiesz-
czono dekorację z rozet o formie charakterystycznej
dla sztuki perskiej okresu Sasanidów (224-651),
łączonych odcinkami wici, z sylwetami zwierząt;
w poziomym przedstawiono procesję z darami, któ-
rej wzór zaczerpnięty został z fryzów sasanidzkich
w Persepolis. W polu środkowym makaty znajdują
się sceny polowań przypominające, o ile da się to
32 MNW, nr inw. Rys. Pol. 8957/2.
33 NLGS, nr inw. Ж-3749.
34 MNK, nr inw. 90.
35 MNW, nr inw. MP 267.
36 Muzeum Faberge w Petersburgu, nr inw. КП 1412.
odczytać, sceny ze sztuki perskiej okresu Safawidów
(1501-1736). W lewym dolnym rogu obrazu wi-
doczny jest fragment bordiury kobierca perskiego,
prawdopodobnie tego, którego szkic zachował się
w MNK37. Postaci biorące udział w kompozycji
ubrane są w tuniki greckie, w tkaniny drapowane
na kształt rzymskiej togi oraz długie tuniki w typie
bizantyjskim. Oferowana kobieta pokazana jest na
tle białego szala tyftykowego z charakterystycznym
dla tych tkanin barwnym ornamentem zdobiącym
brzegi.
Tkaniny odgrywają ważną rolę w obrazie Pi-
raci Izauryjscy sprzedający swój łup (W legowisku
piratów} z 1881 roku38. W jednej z wersji obrazu,
z kolekcji prywatnej w Moskwie, tło stanowi wielka
tkanina, może kobierzec turecki, jak można wnio-
skować na podstawie motywów użytych w jej kom-
pozycji. Drugi kobierzec przewieszony jest przez
krawędź łodzi. W obrazie można rozpoznać jeszcze
złotolitą tkaninę.
Wspomniany wyżej kobierzec, którego szkic
przechowywany jest w MNK, także występuje
w centrum kompozycji Kurtyny Teatru Miejskiego
w Krakowie, 1893-189439.
Henryk Siemiradzki chętnie zapełniał kompo-
zycje swoich dziel efektownymi tkaninami. Trak-
tował je jednak dość pobieżnie, jak się okazało po
analizie przytoczonych przykładów i nie starał się
wniknąć w ich strukturę, niuanse kolorystyczne
i tektonikę wzoru. Dlatego trudno dokładnie okre-
ślić pochodzenie i czas powstania wyobrażonych
materii. Przypuszczać należy, iż niejednokrotnie
posługiwał się artysta tkaninami wymyślonymi dla
konkretnego obrazu, nie zaś odtwarzał wygląd ist-
niejących tkanin. Zdarza się nawet, że te same tka-
niny stanowią raz dekoracyjną część ubioru, innym
razem dekorację wnętrza.
Ubiory można podzielić na dwie grupy. Do
pierwszej można zaliczyć ubiory z epoki artysty,
odtwarzane w realistycznych obrazach oraz ubiory
z innych nowożytnych epok odtworzone równie
starannie i dobrze charakteryzujące czas i miejsce
przedstawionego wydarzenia. Drugą grupę two-
rzą ubiory, w jakich występują postaci z czasów
biblijnych, antycznej Grecji, Rzymu, starożytnego
Egiptu.
37 MNK, nr inw. III-r.a.-18397/21-2.
38 Kolekcja prywatna, Moskwa.
39 MNK, nr inw. MP 2024.