DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.45642#0187
Czy dziewiętnastowieczne fotografie są wiarygodnym źródłem do odczytywania treści obrazów...
183
się z tła mocny akcent kolorystyczny, na fotografii
traci zupełnie swój walor i praktycznie nie różni się
w tonacji od spodniej, białej szaty kobiety. Skutki
niewrażliwości emulsji na ciepłe kolory, np. na żół-
ty, widzimy m.in. w fotografii obrazu Idylla {Noc
w Pompei) (1883-1884, ił. 4), na której dolna część
szaty kobiety, w oryginale żółtawa, postrzegana jako
dużo jaśniejsza plama niż sąsiednia plama zielonej
szaty mężczyzny, na odbitce staje się czarna, zlewa-
jąc się całkowicie z równie ciemną barwą ubioru
towarzysza.
W zbiorach Muzeum Narodowego w Warsza-
wie zachował się ciekawy przykład ręcznie kolo-
rowanej fotografii obrazu Siemiradzkiego. Jest to
reprodukcja Rozbitka wykonana przez Konrada
Brandla w Warszawie, wydana w 1879 roku w for-
macie folio przez księgarnię Altenberga i Robiczka21
(ii. 5). Autor malatury, wykonanej gwaszem, Jan
Paschalski pozostawił na kartonie swoją sygnaturę.
Częściowe tylko pokolorowanie odbitki, w wybra-
nych partiach, sugeruje, że celem nie było dokładne
odwzorowanie koloru obrazu, ale po prostu nada-
nie fotografii bardziej dekoracyjnego charakteru.
Inne ciekawe zdjęcie to silnie retuszowana tu-
szem i gwaszem odbitka (a właściwie dwie połączo-
ne odbitki) z obrazu Elegia22 (1879, ił. 6). Format
fotografii (70 x 50 cm) i sposób jej wyretuszowa-
nia wskazują, że był to egzemplarz, który posłużył
jako bezpośredni wzór do przygotowania koloro-
wej reprodukcji - chromolitografii wydanej w za-
kładzie Maksymiliana Fajansa jako premium dla
członków Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych za
rok 187923. Ponieważ nie zachowało się oryginalne
płótno, nie można porównać, czy barwy chromoli-
tografii odpowiadają autentycznej kolorystyce ob-
razu, czy były raczej wynikiem twórczej inwencji
autora grafiki.
Obrazy Siemiradzkiego nie należały do łatwych
obiektów do fotografowania nie tylko ze względu
na kolor, ale także ze względu na formaty dzieł.
Fotografowanie tak ogromnych płócien wymagało
dużych umiejętności, szczególnie w kwestii prawi-
dłowego oświetlenia. Być może zabrakło ich Jano-
wi Mieczkowskiemu, cenionemu warszawskiemu
fotografowi, który jako pierwszy polski fotograf
„zdejmował” Jawnogrzesznicę w czasie, gdy była
II. 6. Elegia, fot. K. Brandel, Warszawa, 1876 (?); odbitka -
1879/1880; odbitka z negatywu szklanego kolodionowego
na papierze albuminowym, karton, tusz, gwasz; wł. MNW
prezentowana w Warszawie w grudniu 1873 roku.
Mieczkowski wykonał zdjęcie, ale odbitki nigdy
nie ukazały się na rynku. Dopiero kilka tygodni
później Konrad Brandel, „aby uczynić zadosyć
życzącym sobie posiadać te fotografje”, wykonał
nowe zdjęcie, ale już nie z oryginału, ale z fotogra-
fii płótna zrobionej w Petersburgu24. Kopiowanie
reprodukcji wykonanych przez innych fotografów
nie było wówczas praktyką rzadką. Z takim spo-
sobem pozyskiwania kopii z dzieł Siemiradzkiego
spotykamy się jeszcze przy okazji Pochodni Nerona.
W grudniu 1876 roku „Przegląd Tygodniowy” do-
nosił, że „Odbitki fotograficzne obrazu Siemiradz-
kiego Pochodnie Nerona, nadesłane zostały z Włoch
do Warszawy25 i mają być podobno reprodukowane
w jednym z tutejszych zakładów fotograficznych”26.
Mimo braków i niedoskonałości technicznych,
którymi była obarczona, fotografia pozostawała
najdoskonalszym dostępnym w drugiej połowie
XIX wieku sposobem dokumentacji i popułary-
21 Muzeum Narodowe w Warszawie (MNW), Zbiory
Ikonograficzne i Fotograficzne (ZliF), nr inw. DI 94746.
22 MNW, ZliF, nr inw. DI 96363.
23 MNW, Kolekcja Grafiki Polskiej, nr inw. 98227.
24 Kurier Codzienny, 28 (1874): 2.
25 Prawdopodobnie chodziło o reprodukcję wykonaną
w Rzymie przez G. Altobellego.
26 Przegląd Tygodniowy, 53 (1876a): 592.
183
się z tła mocny akcent kolorystyczny, na fotografii
traci zupełnie swój walor i praktycznie nie różni się
w tonacji od spodniej, białej szaty kobiety. Skutki
niewrażliwości emulsji na ciepłe kolory, np. na żół-
ty, widzimy m.in. w fotografii obrazu Idylla {Noc
w Pompei) (1883-1884, ił. 4), na której dolna część
szaty kobiety, w oryginale żółtawa, postrzegana jako
dużo jaśniejsza plama niż sąsiednia plama zielonej
szaty mężczyzny, na odbitce staje się czarna, zlewa-
jąc się całkowicie z równie ciemną barwą ubioru
towarzysza.
W zbiorach Muzeum Narodowego w Warsza-
wie zachował się ciekawy przykład ręcznie kolo-
rowanej fotografii obrazu Siemiradzkiego. Jest to
reprodukcja Rozbitka wykonana przez Konrada
Brandla w Warszawie, wydana w 1879 roku w for-
macie folio przez księgarnię Altenberga i Robiczka21
(ii. 5). Autor malatury, wykonanej gwaszem, Jan
Paschalski pozostawił na kartonie swoją sygnaturę.
Częściowe tylko pokolorowanie odbitki, w wybra-
nych partiach, sugeruje, że celem nie było dokładne
odwzorowanie koloru obrazu, ale po prostu nada-
nie fotografii bardziej dekoracyjnego charakteru.
Inne ciekawe zdjęcie to silnie retuszowana tu-
szem i gwaszem odbitka (a właściwie dwie połączo-
ne odbitki) z obrazu Elegia22 (1879, ił. 6). Format
fotografii (70 x 50 cm) i sposób jej wyretuszowa-
nia wskazują, że był to egzemplarz, który posłużył
jako bezpośredni wzór do przygotowania koloro-
wej reprodukcji - chromolitografii wydanej w za-
kładzie Maksymiliana Fajansa jako premium dla
członków Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych za
rok 187923. Ponieważ nie zachowało się oryginalne
płótno, nie można porównać, czy barwy chromoli-
tografii odpowiadają autentycznej kolorystyce ob-
razu, czy były raczej wynikiem twórczej inwencji
autora grafiki.
Obrazy Siemiradzkiego nie należały do łatwych
obiektów do fotografowania nie tylko ze względu
na kolor, ale także ze względu na formaty dzieł.
Fotografowanie tak ogromnych płócien wymagało
dużych umiejętności, szczególnie w kwestii prawi-
dłowego oświetlenia. Być może zabrakło ich Jano-
wi Mieczkowskiemu, cenionemu warszawskiemu
fotografowi, który jako pierwszy polski fotograf
„zdejmował” Jawnogrzesznicę w czasie, gdy była
II. 6. Elegia, fot. K. Brandel, Warszawa, 1876 (?); odbitka -
1879/1880; odbitka z negatywu szklanego kolodionowego
na papierze albuminowym, karton, tusz, gwasz; wł. MNW
prezentowana w Warszawie w grudniu 1873 roku.
Mieczkowski wykonał zdjęcie, ale odbitki nigdy
nie ukazały się na rynku. Dopiero kilka tygodni
później Konrad Brandel, „aby uczynić zadosyć
życzącym sobie posiadać te fotografje”, wykonał
nowe zdjęcie, ale już nie z oryginału, ale z fotogra-
fii płótna zrobionej w Petersburgu24. Kopiowanie
reprodukcji wykonanych przez innych fotografów
nie było wówczas praktyką rzadką. Z takim spo-
sobem pozyskiwania kopii z dzieł Siemiradzkiego
spotykamy się jeszcze przy okazji Pochodni Nerona.
W grudniu 1876 roku „Przegląd Tygodniowy” do-
nosił, że „Odbitki fotograficzne obrazu Siemiradz-
kiego Pochodnie Nerona, nadesłane zostały z Włoch
do Warszawy25 i mają być podobno reprodukowane
w jednym z tutejszych zakładów fotograficznych”26.
Mimo braków i niedoskonałości technicznych,
którymi była obarczona, fotografia pozostawała
najdoskonalszym dostępnym w drugiej połowie
XIX wieku sposobem dokumentacji i popułary-
21 Muzeum Narodowe w Warszawie (MNW), Zbiory
Ikonograficzne i Fotograficzne (ZliF), nr inw. DI 94746.
22 MNW, ZliF, nr inw. DI 96363.
23 MNW, Kolekcja Grafiki Polskiej, nr inw. 98227.
24 Kurier Codzienny, 28 (1874): 2.
25 Prawdopodobnie chodziło o reprodukcję wykonaną
w Rzymie przez G. Altobellego.
26 Przegląd Tygodniowy, 53 (1876a): 592.