Studia muzealne / Muzeum Narodowe w Poznaniu (3.1957)

Maksymilian Kranz

PROBLEM PIGMENTÓW NIEORGANICZNYCH NA TLE KATALIZY

P rzedstawiomo tu w zwięzłym zarysie
istotę katalizy i metodykę jej stosowania
w odniesieniu do dziedziny pigmentów
nieorganicznych. Metody katalityczne ja-
ko bardzo proste i równocześnie ogrom-
nie wnikliwe, mogą oddać duże usługi
przy badaniu i identyfikacji związków
*
Historia środków barwiących jest rów-
nie stara, jak historia ludzkości. Świad-
czą o tym odkryte liczne przedhistorycz-
ne malowidła jaskiniowe, z których naj-
ciekawsze znajdują się w grotach w Alta-
mirze koło Santandru w Hiszpanii pół-
nocnej1, zdumiewające harmonijnym do-
borem kolorów i szlachetnym rysunkiem.
Dowodzi to, iż dyluwialny człowiek ów-
czesny, mimo jaskiniowego trybu życia
miał już potrzeby kulturalne i swoją ra-
dość barw wyrażał w jakże artystycznie
trafny i technicznie doskonały sposób,
mając bardzo ograniczone środki do po-
mocy. Ponieważ zaś środki barwiące
obok swoich zalet estetycznych mają sze-
rokie zastosowanie praktyczne jako sub-
stancje ochronne i przeciwkorozyjne,
więc też rozwój ich i rozpowszechnienie
jest ściśle związany z rozwojem i rozpo-
wszechnieniem kultury i cywilizacji ludz-
kości.
Niestety w dziedzinie środków barwią-
cych istnieje duży chaos i dowolność, ob-

barwnych. Przytoczone poniżej sposoby
badawcze znalały m. in. zastosowanie
w pracach przygotowawczych związanych
z technologicznym klasyfikowaniem od-
porności materiałów malarskich, przezna-
czonych do pokrywania fasad ratusza poz-
nańskiego przy jego odbudowie.
*
jawiająca się brakiem chociażby jedno-
litego słownictwa, określenia wzorców,
metod badawczych itp., co sprzyja szkod-
liwemu indywidualizowaniu tego zagad-
nienia i ułatwia nadużycia. Brak odpo-
wiedniej terminologii całej dziedziny
środków barwnych zmusza do ciągłego
umownego ustalania podstawowych po-
jęć, utrudniając porozumienie się. Dra-
stycznym przykładem jest brak właści-
wej nazwy dla całej obszernej dziedziny
nieorganicznych związków barwnych,
nierozpuszczalnych w warunkach ich sto-
sowania technicznego, określanych do
niedawna mianem farb. Pomijając niejas-
ność tej nazwy, która dawniej zresztą
oznaczała jakąkolwiek substancję barw-
ną, obojętnie jakiego pochodzenia, nie-
możliwe byłoby ją dziś utrzymać, gdyż
niczego nie określa, nadto przeżyła się
zupełnie i zwulgaryzowała. W braku lep-
szego określenia nazywa się je obecnie
pigmentami nieorganicznymi, przez ana-
logię do organicznych pigmentów, rów-

141