Studia muzealne / Muzeum Narodowe w Poznaniu (3.1957)

Anna Dobrzycka

JUAN DEL MAZO: „KORONCZARKI”

Na kartach niniejszej publikacji, w kro-
nice Muzeum Narodowego w Poznaniu
(por. s. 179) znalazła się krótka notatka
o nabyciu do poznańskich zbiorów — w
roku 1954 — obrazu, którego twórcą ma
być Juan del Mazo, zw. Martinez. Kim
jest ów artysta, którego imię niewątpliwie
po raz pierwszy zjawia się w polskich
zbiorach publicznych? Jaką rangę zajmie
nabyte do muzeum w Poznaniu płótno, na
tle niewielkiej ilością, ale interesującej
wysoką klasą kolekcji hiszpańskiego ma-
larstwa? Czy wolno będzie umieścić je
w sali, której ton nadaje grono przyjaciół
Velazqueza, takich jak Zurbaran, Carreno
i Antolinez?
Mimo nienajlepszego stanu zachowania
płótna \ Koronczarki -— bo taki nosi ono
tytuł — przedstawiają dla grupy hiszpań-
skich obrazów, zgromadzonych w mu-
zeum, pozycję dość pożądaną; właśnie
z uwagi na powiązania z Velazquezem,
z jego kręgiem: Juan Bautista jest bowiem
najbliższym spośród uczniów mistrza, tym,
który w roku 1634 poślubia jego córkę,
Franciszkę. Niezbyt wiele przechowało się
wiadomości o życiu del Mazo-, zapomnia-
no o tym malarzu dość szybko, przypisu-
jąc całą jego sławę temu, że był ,,zięciem
Velazqueza".
Urodzony w prowincji Cuenca w ro-
ku 1596’, od wczesnych lat staje się ucz-
niem i współpracownikiem Velazqueza,

niezwykle doń przywiązanym; więzy przy-
jaźni zacieśnia jeszcze związek małżeński
z Franciscą, starszą córką Velazqueza,
(która umiera w roku 1658)3. Del Mazo nie-
tylkO' uczy się u Velazqueza, ale wykań-
cza też wiele jego obrazów, kopiuje naj-
lepsze portrety swego mistrza. Po śmierci
największego malarza Hiszpanii, zostaje
jego następcą na dworze królewskim, jako
nadworny malarz Filipa IV, od 19 kwiet-
nia 1661. Umiera 10 lutego 1667 roku.
Twórczość Juana del Mazo długo pozo-
stawała w zapomnieniu. Dopiero w ostat-
nich kilkudziesięciu latach zwrócono nań
uwagę; udało się bliżej określić cha-
rakterystyczne cechy jego sztuki, a to
dzięki wyodrębnieniu wielu prac — prze-
ważnie portretów — które dotąd mylnie
przypisywane były samemu Velazquezo-
wi. Bliskie związki z tym malarzem oraz
liczne kopie del Maza z obrazów Velaz-
queza utrudniały ,,wysupłanie” własnego
stylu naszego artysty ze splotu rysów
wspólnych malarzom z najbliższego oto-
czenia mistrza. Wiele rozsianych po euro-
pejskich muzeach portretów — głównie
przedstawicieli rodziny królewskiej —
noszących w inwentarzach muzealnych
określenie ,,Velazquez”, ustąpić musiało
na rzecz jego ucznia i zięcia. Dużym kro-
kiem naprzód stało się stwierdzenie, że
Portret rodziny malarza4, zdobiący dziś
salę Kunsthistorisches Museum w Wied-

167