DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.26589#0273
Jerzy T. Petrus,
Zamek Królewski na Wawelu
Kraków
DY ST YNKTORIUM RZYMSKOKATOLICKIEJ
KAPITUŁY KATEDRALNEJ W KAMIEŃCU PODOLSKIM
Dystynktorium - od łacińskiego distìnguere (wyróżniać)1, a więc si-
gnum distinctorium, to - jak pisał znany pamiętnikarz czasów saskich ksiądz
Jędrzej Kitowicz: „orderek mały, wiszący z szyi na piersiach, na rokiecie,
a gdy się znajduje kanonik za kościołem, na sukni spodniej”2. Uczony pro-
boszcz rzeczycki kpił z zabiegów duchowieństwa o to wyróżnienie, lecz
pomimo tego ów specyficzny rodzaj orderu dla wyższego duchowieństwa,
to jest kanoników3, wszedł na stałe w skład ceremonialnego ubioru człon-
ków korporacji duchownych, jakimi były kapituły katedralne i kolegiackie.
Wydawać by się mogło, iż upowszechniający się w Polsce od XVIII stulecia
zwyczaj zaniknie w wyniku reform obyczajów kościelnych po Soborze Wa-
tykańskim II, zwłaszcza po ogłoszeniu dokumentu Kongregacji do Spraw
Duchowieństwa z 30 października 19704. Stało się jednak inaczej. Z obser-
wacji wynika, że w kolejnych latach po tym fakcie, szczególnie w dwóch
ostatnich dekadach w. XX i na początku XXI stulecia, nastąpił renesans
kapituł, przede wszystkim w diecezjach reorganizowanych i nowo tworzo-
nych na postawie bulli Jana Pawła II Totus Tuus Poloniae Populus z dnia
25 marca 19925. Instytucje te w świetle prawa kanonicznego zostały już
jednak pozbawione jakiegokolwiek, poza ceremonialnym, znaczenia. We
wszystkich kreowanych wówczas gremiach, nawiązujących do kształtowa-
nej przez kilka stuleci polskiej tradycji, pojawiają się dystynktoria, których
forma nie zawsze dobrze świadczy o wiedzy dzisiejszych decydentów o ge-
nezie, funkcji i symbolice tego znaku przynależności wspólnotowej.
1 A. Nowowiejski, Wykład liturgii kościoła katolickiego, t. 2, cz. 1, Warszawa
1902, s. 478-479; P. Pałka, Dystynktorium, [w:] Encyklopedia katolicka, t. 6, Lublin
1985, szp. 453^154.
2 J. Kitowicz, Opis obyczajów za panowania Augusta III, Warszawa -Kraków
1970, s. 162.
3 Zob. H. Sadowski, Ordery i odznaki zaszczytne w Polsce, Warszawa 1904,
s. 23—39; S. Łoza, Ordery i odznaczenia polskie, Lwów 1938, s. 20.
4 De reformatione vestium choralium, „Acta Apostolice Sedis”, 63, 1971, nr 4,
s. 314-315. Zob. Pałka, op. cit., szp. 454.
5 Nova Polonicarum circumsriptionum ecclesiasticarum compositio, „Acta
Apostolice Sedis”, 84,1992, nr 12, s. 1099-1112.
Zamek Królewski na Wawelu
Kraków
DY ST YNKTORIUM RZYMSKOKATOLICKIEJ
KAPITUŁY KATEDRALNEJ W KAMIEŃCU PODOLSKIM
Dystynktorium - od łacińskiego distìnguere (wyróżniać)1, a więc si-
gnum distinctorium, to - jak pisał znany pamiętnikarz czasów saskich ksiądz
Jędrzej Kitowicz: „orderek mały, wiszący z szyi na piersiach, na rokiecie,
a gdy się znajduje kanonik za kościołem, na sukni spodniej”2. Uczony pro-
boszcz rzeczycki kpił z zabiegów duchowieństwa o to wyróżnienie, lecz
pomimo tego ów specyficzny rodzaj orderu dla wyższego duchowieństwa,
to jest kanoników3, wszedł na stałe w skład ceremonialnego ubioru człon-
ków korporacji duchownych, jakimi były kapituły katedralne i kolegiackie.
Wydawać by się mogło, iż upowszechniający się w Polsce od XVIII stulecia
zwyczaj zaniknie w wyniku reform obyczajów kościelnych po Soborze Wa-
tykańskim II, zwłaszcza po ogłoszeniu dokumentu Kongregacji do Spraw
Duchowieństwa z 30 października 19704. Stało się jednak inaczej. Z obser-
wacji wynika, że w kolejnych latach po tym fakcie, szczególnie w dwóch
ostatnich dekadach w. XX i na początku XXI stulecia, nastąpił renesans
kapituł, przede wszystkim w diecezjach reorganizowanych i nowo tworzo-
nych na postawie bulli Jana Pawła II Totus Tuus Poloniae Populus z dnia
25 marca 19925. Instytucje te w świetle prawa kanonicznego zostały już
jednak pozbawione jakiegokolwiek, poza ceremonialnym, znaczenia. We
wszystkich kreowanych wówczas gremiach, nawiązujących do kształtowa-
nej przez kilka stuleci polskiej tradycji, pojawiają się dystynktoria, których
forma nie zawsze dobrze świadczy o wiedzy dzisiejszych decydentów o ge-
nezie, funkcji i symbolice tego znaku przynależności wspólnotowej.
1 A. Nowowiejski, Wykład liturgii kościoła katolickiego, t. 2, cz. 1, Warszawa
1902, s. 478-479; P. Pałka, Dystynktorium, [w:] Encyklopedia katolicka, t. 6, Lublin
1985, szp. 453^154.
2 J. Kitowicz, Opis obyczajów za panowania Augusta III, Warszawa -Kraków
1970, s. 162.
3 Zob. H. Sadowski, Ordery i odznaki zaszczytne w Polsce, Warszawa 1904,
s. 23—39; S. Łoza, Ordery i odznaczenia polskie, Lwów 1938, s. 20.
4 De reformatione vestium choralium, „Acta Apostolice Sedis”, 63, 1971, nr 4,
s. 314-315. Zob. Pałka, op. cit., szp. 454.
5 Nova Polonicarum circumsriptionum ecclesiasticarum compositio, „Acta
Apostolice Sedis”, 84,1992, nr 12, s. 1099-1112.