DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.26589#0259
Paweł Pencakowski
Akademia Sztuk Pięknych
Kraków
DWA MANIERY STY CZNE OŁTARZE Z KRAKOWSKIEGO
KOŚCIOŁA WNIEBOWZIĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY
W IWANOWICACH
20 stycznia 1640 zmarł w wieku 72 lat długoletni proboszcz krakow-
skiego kościoła Mariackiego, infułat Krzysztof Trzciński. W epitafium, które
mu poświęcono, wyliczone zostały jego najważniejsze dokonania. Wspo-
mniano odzyskanie przezeń po wielu latach tytułu infułata i odpowiednich
insygniów dla proboszcza mariackiego, wzmiankowano przebudowę budynku
parafii (chodzi o tzw. Prałatówkę) i odnowienie innych. Następnie w epita-
fium czytamy: „ALTARIA A LATERIBUS TEMPLI QUE MULTUM
MAIESTATI EIUS OBERANT DEMOLITUS EO SITU COLLOCARI
ET ARTIFICIO, QUIBUS NUNC CERNUNTUR, PER COLLATORES
ET PATRONOS SCULPI PINGIQUE CURAVIT” 1 (Przy pomocy kola-
torów i patronów, zatroszczył się o to, by ołtarze [stojące] przy ścianach
kościoła, które - zniszczone - wiele ze swej wspaniałości utraciły, w tym
[samym] miejscu [zostały] artystycznie wyrzeźbione i wymalowane). Jest więc
ks. Trzciński przedstawiony jako promotor wymiany części retabulów
kościelnych.
Jak wynika z analizy materiału źródłowego, przy ścianach korpusu ko-
ścioła (bo tak należy rozumieć użyte w tekście epitafium sformułowanie
„a lateribus templi”) znajdowało się w kościele Mariackim sześć ołtarzy2.
Były one ustawione między arkadami kaplic międzynawowych3. W nawie
południowej, kolejno od wschodu ku zachodowi, były to ołtarze:
-Nawiedzenia Panny Marii, erygowany w r. 143 24,
1 K. Würzbach, Die Kirchen der Stadt Krakau, Wien 1853, s. 128 i n.
2 Ich dzieje i patrocinia omawiająm. in. W. Gąsiorowski, Kościół Archiprezbiterialny
N. P. Maryi w Krakowie, Kraków 1878, s. 10-55; M. Friedberg, Założenie i początkowe
dzieje kościoła N. Panny Marii w Krakowie (XIII-XVw.), „Rocznik Krakowski”, 22,1928,
s. 24; E. Piwowarczyk, Dzieje kościoła Mariackiego (XIII—XVI w.), Kraków 2000;
J. Rajman, Średniowieczne patrocinia krakowskie, Kraków 2002, s. 61-68.
3 Część z nich powstała zanim kaplice boczne zbudowano i przepruto mury obwo-
dowe kościoła, aby zapewnić do nich dostęp. Stały one zatem początkowo między
oknami naw bocznych.
4 Zbiór dokumentów katedry i diecezji krakowskiej, t. 2, Lublin 1973, nr 319,
320,322.
Akademia Sztuk Pięknych
Kraków
DWA MANIERY STY CZNE OŁTARZE Z KRAKOWSKIEGO
KOŚCIOŁA WNIEBOWZIĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY
W IWANOWICACH
20 stycznia 1640 zmarł w wieku 72 lat długoletni proboszcz krakow-
skiego kościoła Mariackiego, infułat Krzysztof Trzciński. W epitafium, które
mu poświęcono, wyliczone zostały jego najważniejsze dokonania. Wspo-
mniano odzyskanie przezeń po wielu latach tytułu infułata i odpowiednich
insygniów dla proboszcza mariackiego, wzmiankowano przebudowę budynku
parafii (chodzi o tzw. Prałatówkę) i odnowienie innych. Następnie w epita-
fium czytamy: „ALTARIA A LATERIBUS TEMPLI QUE MULTUM
MAIESTATI EIUS OBERANT DEMOLITUS EO SITU COLLOCARI
ET ARTIFICIO, QUIBUS NUNC CERNUNTUR, PER COLLATORES
ET PATRONOS SCULPI PINGIQUE CURAVIT” 1 (Przy pomocy kola-
torów i patronów, zatroszczył się o to, by ołtarze [stojące] przy ścianach
kościoła, które - zniszczone - wiele ze swej wspaniałości utraciły, w tym
[samym] miejscu [zostały] artystycznie wyrzeźbione i wymalowane). Jest więc
ks. Trzciński przedstawiony jako promotor wymiany części retabulów
kościelnych.
Jak wynika z analizy materiału źródłowego, przy ścianach korpusu ko-
ścioła (bo tak należy rozumieć użyte w tekście epitafium sformułowanie
„a lateribus templi”) znajdowało się w kościele Mariackim sześć ołtarzy2.
Były one ustawione między arkadami kaplic międzynawowych3. W nawie
południowej, kolejno od wschodu ku zachodowi, były to ołtarze:
-Nawiedzenia Panny Marii, erygowany w r. 143 24,
1 K. Würzbach, Die Kirchen der Stadt Krakau, Wien 1853, s. 128 i n.
2 Ich dzieje i patrocinia omawiająm. in. W. Gąsiorowski, Kościół Archiprezbiterialny
N. P. Maryi w Krakowie, Kraków 1878, s. 10-55; M. Friedberg, Założenie i początkowe
dzieje kościoła N. Panny Marii w Krakowie (XIII-XVw.), „Rocznik Krakowski”, 22,1928,
s. 24; E. Piwowarczyk, Dzieje kościoła Mariackiego (XIII—XVI w.), Kraków 2000;
J. Rajman, Średniowieczne patrocinia krakowskie, Kraków 2002, s. 61-68.
3 Część z nich powstała zanim kaplice boczne zbudowano i przepruto mury obwo-
dowe kościoła, aby zapewnić do nich dostęp. Stały one zatem początkowo między
oknami naw bocznych.
4 Zbiór dokumentów katedry i diecezji krakowskiej, t. 2, Lublin 1973, nr 319,
320,322.