Bałus, Wojciech: Efekt widzialności: o swoistości widzenia obrazów, granicach ich odczytywania i antropologicznych aspektach sztuki (Kraków: Universitas, 2013)

ROZDZIAŁ XII
„Pomoc” Zbyluta Grzywacza
albo o metaforze i metonimii
w „czasie marnym”

i
Pierwszą wersję obrazu Pomoc (tabl. XXV) Zbylut Grzywacz namalował
z początkiem roku 1982, po powrocie z prawie dwutygodniowego interno-
wania w Zakładzie Karnym w Wiśniczu Nowym1. Płótno to, znajdujące się
obecnie w kolekcji Krzysztofa Musiała2, ukazuje fragment prostego stołu
usytuowanego w pobliżu szarej ściany. Na jego blacie, po prawej (patrząc
od strony widza), stoją (lub leżą) dary przysłane z Zachodu: puszka kawy
i szynki, paczka herbaty, zupa i deser w kartonie oraz inne konserwy. Stro-
nę lewą, w pobliżu bocznej krawędzi stołu, zajęły sprzęty rodzime: dwa
obtłuczone i okopcone aluminiowe garnki o czarnych uszach oraz zmię-
ta i poplamiona biała ścierka, jednym końcem przytrzymywana na blacie
przez mniejszy garnuszek, drugim zaś spływająca w dół z narożnika meb-
la. Wersja druga (tabl. XXVI), należąca do Muzeum Śląskiego w Kato-
wicach, pochodzi z kwietnia 19843 i różni się nieco od pierwszej aranża-
cją kadru oraz ułożeniem przedmiotów. Stół widoczny jest wraz z częścią
nóg. Choć produkty z darów nie zostały jeszcze rozpakowane, częściowo

1 Joanna Boniecka, Kalendarium życia i twórczości Zbyluta Grzywacza, w: Zbylut
Grzywacz 1939-2004 (katalog wystawy w Muzeum Narodowym w Krakowie),
Kraków 2008, s. 78. Katalog cytowany dalej: Grzywacz 2008.
2 Grzywacz 2008, kat. 284; Zapisy przemian. Sztuka polska z kolekcji Krzysztofa
Musiała, red. Barbara Ilkosz, Wrocław 2008, kat. 189.
3 Boniecka, Kalendarium, s. 82; Grzywacz 2008, kat. 308.

203