Bałus, Wojciech: Efekt widzialności: o swoistości widzenia obrazów, granicach ich odczytywania i antropologicznych aspektach sztuki (Kraków: Universitas, 2013)

ROZDZIAŁ VII
„Katalog danych,
którym wymyka się
ostateczny sens’’

i
„Niewiele w tej poezji wytworów sztuki - i nie jest to przypadkowe”, pisał
Aleksander Fiut1. Ale choć wiersze bezpośrednio dotyczące obrazów tra-
fiają się nieczęsto, w oeuwre pisarza można jednak napotkać mnóstwo od-
niesień i aluzji do dzieł malarstwa2. Takim utworem, w którym malowidło
skrywa się w dwóch linijkach opisu, jest Nie więcej z roku 1957. Ze w owym
krótkim poetyckim przywołaniu chodzi o pracę Dwie damy na tarasie we-
neckiego malarza Yittore Carpaccia (tabl. IX), przynajmniej dwukrot-
nie oznajmił sam Miłosz3. W ślad za nim poszli badacze-literaturoznaw-
cy, tyleż konstatujący tożsamość malowidła, co i korygujący jego temat.
1 Aleksander Fiut, Moment wieczny. Poezja Czesława Miłosza, Kraków 2011
(wyd. 3 zmienione), s. 31.
2 Krzysztof Zajas, Małarstwo w poezji Czesława Miłosza, w: Intersemiotyczność.
Literatura wobec innych sztuk (i odwrotnie), red. Stanisław Balbus, Andrzej Hejmej,
Jakub Niedźwiedź, Kraków 2004, s. 177. Wiersze Miłosza dotyczące malarstwa ze-
stawiają: Aleksander Fiut, Męczeństwo i ziemskie rozkosze. W poetyckiej galerii Miłosza
i Herberta, w: Zmysł wzroku, zmysł sztuki. Prywatna historia sztuki Zbigniewa Her-
berta, red. Józef Maria Ruszer, Lublin 2006, t. 2, s. 13; Joanna Zembrzuska, Wiersze
Czesława Miłosza o obrazach,2011 (Wydawnictwo internetowe: www.e-bookowo.pl).
3 Czesław Miłosz, Rozmowy: Renata Gorczyńska „Podróżny świata”. Dzieła ze-
brane, Kraków 2002, s. 163 (pierwsze wydanie z komentarzami autorki pod pseu-
donimem Ewa Czarnecka, Nowy Jork 1983, drugie - także z komentarzami - Kra-
ków 1992); idem, Świadectwo poezji. Sześć wykładów o dotkłiwościach naszego wieku,
Warszawa 1987, s. 76.

115